Xurshid Davron

Xurshid Davron (asl ismi: Davronov Xurshid, 1952-yil 20-yanvarda Samarqand shahri yaqinidagi Chordara qishlogʻida tugʻilgan) — oʻzbek shoiri, dramaturgi, tarixchisi, yozuvchisi va tarjimoni. Oʻzbekiston xalq shoiri (1999). Adabiyot sohasida beriladigan Mahmud Koshgʻariy nomidagi Xalqaro mukofot (1989), Xalqaro „Oltin qalam“ mukofoti (2009), Ozarbayjonning „Mikoyil Mushfiq“ mukofoti (2013) bilan taqdirlangan. Oʻzbekiston Respublikası Oliy Majlisining deputati (2000). „Doʻstlik“ ordeni (1997) bilan mukofotlangan. Xurshid Davronning ilk sheʼriy toʻplami ("Sheʼrlarim") nomi bilan 1976-yilda chop etilgan, birinchi kitobi("Qadrdon quyosh") 1979-yilda bosib chiqarilgan. Shundan soʻng shoirning "Shahardagi olma daraxti" (1979), "Tungi bogʻlar" (1981), "Uchib boraman qushlar bilan" (1983), "Toʻmarisning koʻzlari" (1984), "Bolalikning ovozi" (1986), "Qaqnus" (1987), "Bahordan bir kun oldin" (1989), "Bibihonim" singari kitoblari dunyoga keldi.

Xurshid Davron
Xurshid Davron - Oʻzbekiston xalq shoiri
Asl ismi	Oʻzbekiston xalq shoiri
Tavalludi	20-yanvar 1952-yil Samarqand, Oʻzbekiston
Taxallusi	Xurshid Davron
Ijod qilgan tillari	Oʻzbek
Fuqaroligi	SSSR va Oʻzbekiston
Yoʻnalish	Adabiyot
Faoliyat turi	shoir,yozuvchi
Janr	she'riyat,nasr,tarix
Mukofotlari

Hayoti va ijodiy faoliyati

Samarqand tumanidagi 2-sakkiz yillik, 1-oʻrta maktabda tahsil olgan (1959-1969).1969-yilda Toshkent universitetining jurnalistika fakultetini tugatgan.1971-1973 yillarda harbiy xizmatni oʻtagan. Uzoq yillar (1974-1989) nashriyot sohasida, Maʼnaviyat va maʼrifat markazida faoliyat yuritgan. 1996-2014 yillar Oʻzbekiston Milliy teleradiokompaniyasi OʻzTV Bosh muharriri, „Toshkent“, „Yoshlar“, „Oʻzbekiston“ telekanallari direktori vazifasida ishladi.

Dastlabki sheʼrlar toʻplami — „Qadrdon quyosh“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1979). „Shahardagi olma daraxti“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1979), „Tungi bogʻlar“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1981), „Uchib boraman qushlar bilan“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1983) „Toʻmarisning koʻzlari“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1984), „Bolalikning ovozi“ (1986), „Qaqnus“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1987) va „Bahordan bir kun oldin“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1997) kabi sheʼriy toʻplamlari nashr etilgan. Sheʼrlarida voqelikka yangicha nigoh bilan qarovchi, tabiat, jamiyat va kishilar hayotida yuz berayotgan oʻzgarishlarni sinchkovlik bilan kuzatuvchi, ayni paytda bokira yoshlikka xos hayrat hissini saqlab qolgan zukko shoir sifatida gavdalanadi. X.Davron soʻzga, ifoda vositalari va sheʼriy shakllarga yuksak mezonlar asosida yondashadi.

Xurshid Davron 90-yillarda sheʼriyatdan koʻra nasriy janrlarda samarali ijod qildi. U oʻtmishda yashagan unutilmas tarixiy siymolar hayoti va faoliyati bilan qiziqib, ular haqidagi moʻtabar qoʻlyozma manbalar bilan tanishdi. Bu qiziqish natijasida 'Samarqand xayoli' (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1989), 'Sohibqiron nabirasi' (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1995), 'Shahidlar shohi yoxud Shayx Kubro tushlari' (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1998,2008), 'Bibixonim qissasiʼ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (2006), kabi tarixiy-maʼrifiy qissa va 'Algʻul' (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1995), 'Boburshoh sogʻinchi' (Wayback Machine saytida 2013-10-15 sanasida arxivlangan) (1996) pyesalarini yaratdi. Xurshid Davron bu asarlari bilan 90-yillarda Oʻzbekistonda tarixiy oʻtmishga boʻlgan munosabatning yana ham qizgʻin tus olishiga munosib hissa qoʻshdi.

Adib ayni paytda Samarqandda boʻlib oʻtgan Amir Temurning 660, Ulugʻbekning 600-yilligiga, Parijda YUNESKO qarorgohida, „Odeon“ teatrida namoyish etilgan Buxoro va Xivaning 2500 yilligiga bagʻishlab oʻtkazilgan teatrlashtirilgan tomoshalar va 21 qismli „Temurnoma“, 2 qismli „Buxoroyi Sharif“ videofilmlari ssenariylari muallifi. Sharq va Gʻarb shoirlarining asarlaridan iborat „Qirq oshiq daftari“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan) (1989) va yapon shoirlarining sheʼrlaridan tarkib topgan „Dengiz yaproqlari“ (1988) toʻplamlarini oʻzbek tiliga tarjima qilgan.

Xurshid Davron sheʼrlari 40 dan ortiq xorijiy tillarga tarjima qilingan. Uning kitoblari va sheʼrlari Ozarbayjon, Polsha, Xitoy, Bolgariya, Rossiya, Turkiya, Eron, Fransiya, Ispaniya, AQSh, Yaponiya, Moʻgʻuliston, Hindiston, Germaniya, Latviya, Litva, Tojikiston, Qirgʻiziston, Turkmaniston va boshqa davlatlarda nashr etilgan. Rus tilida 2 kitobi („Drevniy napev molodogo dojdya“. Moskva., Molodaya gvardiya, 1982 va „Polet odinokoy ptitsi“. Toshkent., 1989) nashr etilgan. Xurshid Davron 1993-yilda Turkiyaning Bursa shahrida boʻlib oʻtgan Birinchi Turkiy shoirlar anjumanida, 1996-yilda Vashingtonda boʻlib oʻtgan Osiyo adiblari kongressida, Rossiya, Polsha, Bolgariya, Janubiy Koreyada oʻtkazilgan poeziya festivallarida ishtirok etgan.

Bibliografiya

Chop etilgan kitoblari:

1. Qadrdon quyosh. Sheʼrlar. T., 1979
2. Shahardagi olma daraxti. Sheʼrlar. T., 1979
3. Tungi bogʻlar. Sheʼrlar. T., 1981
4. „Drevniy napev molodogo dojdya“. Moskva., Molodaya gvardiya, 1982
5. Uchib boraman qushlar bilan. Sheʼrlar. T., 1983
6. Toʻmarisning koʻzlari. Sheʼrlar va doston. T., 1984
7. Bolalikning ovozi. Sheʼrlar. T., 1986
8. Qaqnus. Sheʼrlar va doston. T., 1987
9. Polet odinokoy ptitsi. Sbornik stixov na russkom yazike. T., 1989
10. Samarqand xayoli. Maʼrifiy maqolalar, esselar va tarixiy qissalar. T., 1991
11. Sohibqiron nabirasi. Tarixiy hikoylar va qissalar. T,1995
12. Shahidlar shohi-Shayx Kubro tushlari. Tarixiy-maʼrifiy qissa. T., 1998
13. Bahordan bir kun oldin. Sheʼrlar va tarjimalar. T., 1997
14. Bibixonim qissasi. Tarixiy hikoyalar va qissalar. T.,2007
15. Shayx Kubro tushlari. Tarixiy-maʼrifiy qissa, ikkinchi nasr. T., 2008

Televizion, radio va drama asarlari

1. Temurnoma. 21 qismmli televizion serial (1996).
2. İpak Yoʻlu. Musiqiy-xoreografik badiiy kompozitsiya. „Odeon“ teatri, Parij, Fransiya (1997)
3. Buxoroyi Sharif. 2 qismli musiqiy film-opera (1997).
4. Jaloliddin Xorazmshoh.(Nomıq Kamol asari asosida) 5 qismmli televizion film.(1998)
5. Ming bir rivoyat. Televizion loyiha. (1995-2013)
6. Mirzo Ulugʻbek. Radyop’esa. (2008)
7. Boburshoh yoxud Sogʻinch. Radyop’esa. (2005)
8. Algʻul (Mirzo Ulugʻbek). 2 qismli televizyon spektakl. (2009)
9. Algʻul (Mirzo Ulugʻbek). „Sharq yulduzi“ jurnali,2012 yil,1-son

Tarjimalari

1. Oyar Vatsietis. Yomgʻir yogʻaloq. Bolalar uchun sheʼrlar. Toshkent, „Yosh gvardiya“. 1976
2. Anna Axmatova. Marsiya. Doston. „Saodat“ jurnali, 1976
3. Qadim yapon sheʼriyatidan.,"Yoshlik" almanaxi,1984
4. Nikolay Zabolotskiy. Turnalar. Sheʼrlar. Toshkent. 1985
5. Selma Lagerlef. Nil`sning yovvoyi gʻozlar bilan gʻaroyib sayohati. Toshkent. 1986
6. Maris Chaklays. Otoʻyin. Toshkent. 1986
7. Dengiz yaproqlari. Yapon sheʼriyati antologiyasi. Toshkent. 1988
8. Asr ovozi. XX asr jahon sheʼriyatidan. Yannis Ritsos. Toshkent. 1988
9. Qirq oshiq daftari. Toshkent. 1989
10. Nomıq Kamol. Jaloliddin Xorazmshoh. Fojia(Qoʻlyozma, nashr etilmagan), 1991
11. Edigey. Tatar xalq dostoni.,"Jahon adabiyoti",2012 yil,11-son
12. Eski yapon sheʼriyatidan.,"Jahon adabiyoti",2013 yil,10-son

Audio va video materiallar

• Xurshid Davronning „Boburshoh“ p’esasi videosi
• Sheʼrlardan namunalar. Audio (Wayback Machine saytida 2011-08-25 sanasida arxivlangan)
• Algʻul yoxud Mirzo Ulugʻbek — Radiop’yesa. Audio (Wayback Machine saytida 2014-03-03 sanasida arxivlangan)

Xurshid Davron haqida

• Asqarali Sharopov. Ruhiy eʼtiyoj va mas’uliyat hissi. T.,1983 (Wayback Machine saytida 2014-03-03 sanasida arxivlangan)
• Ahmad Aʼzam..Navqiron yomgʻir. T.,1987 (Wayback Machine saytida 2014-03-03 sanasida arxivlangan)
• Bahodir Sodiqov. Tushlarga sigʻmagan Vatan. T.,1989 (Wayback Machine saytida 2014-03-03 sanasida arxivlangan)
• Fatma AÇIK — Hurşid Devranʼın „Emir Timur’un Oğlunun Ölümü Hakkında Rivayat“ Adlı Hikâyesinin Üslup Açısından İncelenmesi. A.,2011 (Wayback Machine saytida 2014-03-03 sanasida arxivlangan)
• Xurshid Davronga bagʻishlangan maqola (uygʻur tilida) („Aqsu adibiyati — Aksu Literature“ jurnali,2013, 4-son) (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan).
• Abdulla Ulugʻov. Vatanga muhabbatdan paydo… (Wayback Machine saytida 2014-02-20 sanasida arxivlangan)
• Qozoqboy Yoʻldosh,Muhayyo Ismoilova. Erk va gʻurur kuychisi. (Wayback Machine saytida 2014-02-20 sanasida arxivlangan)
• Baxtiyor Nazarov. Yuragimning derazalari. (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan)
• Xurshid Doʻstmuhammad. „Toʻgʻrilik toʻnini kiygil…“ (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan)
• Eshqobil Shukur. Sheʼrda ustoz vijdondir faqat… (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan)
• Eshqobil Shukur. Lahzaga qoʻyilgan haykal. Esse (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan)
• Sadullo Quronov. Hozirgi sheʼriyatning tasvir imkoniyatlari haqida. (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan)
• Nodir Jonuzoq. Mitti giyoh moʻjizasi. (Wayback Machine saytida 2014-02-22 sanasida arxivlangan)

Manbalar

• Samarqand xayoli, T., 1991;
• Bahordan bir kun oldin [sheʼrlar, rivoyatlar, tarjimalar], T., 1997;
• Shahidlar shohi (Shayx Kubro tushlari), T., 1998.

Havolalar

• Adibning shaxsiy web-sahfasi (oʻzbek va rus tillarida)
• Xurshid Davron asarlari GreyLib kutubxonasida
• peoples.ru sahifasida Xurshid Davron
• Xurshid Davron Facebookda
• Xurshid Davron Twitterda
• Xurshid Davron asarlari Yandex — videoda (Wayback Machine saytida 2014-03-04 sanasida arxivlangan)
• Xurshid Davron Biografisi youtubeda (Wayback Machine saytida 2014-03-02 sanasida arxivlangan)
• Xurshid Davron asarlari bolgar tilida
• Xurshid Davron sheʼrlari tojik tilida (Wayback Machine saytida 2013-01-21 sanasida arxivlangan)
• Xurshid Davron sheʼrlari uygur tilida (Wayback Machine saytida 2014-03-05 sanasida arxivlangan)