Vikipediya

Yashil standart armiya

Yashil standart armiya (xitoycha: 綠營兵; Manjurcha : niowanggiyan turun i kūwaran) — Xitoydagi Sin sulolasi tasarrufidagi harbiy qismlar toifasining nomi. U asosan etnik xan askarlaridan iborat bo'lib, Manjur - Mo'g'ul - Xan Sakkiz Bayroq qo'shinlari bilan bir vaqtda harakat qilgan. Xuey aholisi ko'p bo'lgan hududlarda musulmonlar Yashil standart armiyada askar bo'lib xizmat qilishgan.[1] Sinlar Xitoy ustidan nazoratni mustahkamlagandan so'ng, Yashil standart armiya birinchi navbatda politsiya kuchi sifatida foydalanilgan.[2]

Yashil standart armiya
Turi: politsiya
Mamlakat: Sin sulolasi Xitoyi
Faoliyat yillari: 1644-1912-yillar

Tarixi

tahrir

Kelib chiqishi

tahrir

Yashil standartning asl asosi 1644-yil va undan keyin Snga taslim bo'lgan Min qo'mondonlarining askarlari edi. Ularning qo'shinlari ixtiyoriy ravishda va uzoq muddatli xizmat uchun ro'yxatga olingan; ular odatda ijtimoiy jihatdan nochor qatlamlardan bo'lgan va Minlar davridagi harbiylarga qarshi tarafkashlik hamda oilasini boqish uchun juda kam va nomuntazam ravishda maosh olganligi sababli Xitoy jamiyatidan ajralib qolgan.

Sin shimoliy Xitoyni boshqarishda Sinlarga qo'shilgan Xan Min harbiy kuchlarini o'z ichiga olgan Yashil standart armiya askarlariga tayangan.[3] Xitoyni mahalliy darajada faol boshqargan kuchlar Yashil Standart Xan qo'shinlari edi, Xan Bannermen, Mo'g'ul Bayroqchilari va Manchu Bannermenlari faqat barqaror harbiy qarshilik mavjud bo'lganda favqulodda vaziyatlarda ishga solinardi.[4]

Koxinga va uch feodator qo'zg'oloni

tahrir

Manjurlar Guandun, Chjejian va Fujiandagi Min tarafdorlariga qarshi jang qilish uchun xan xitoylik bayroqchilarni yubordilar.[5] Sinlar aholini ommaviy yo'q qilish siyosatini olib bordi va odamlarni Koxinganing Min tarafdorlarini ta'minotdan mahrum qilish uchun qirg'oqdab koʻchishga majbur qildi. Bu manjurlar "suvdan qo'rqqanligi" haqidagi afsona yaratilishiga sabab boʻldi. Janubiy Fujianning ba'zi qismlarida shimoliy Xan Bannermenlar Sin uchun kurashdilar va shu bilan birga, avvalroq etnik Tanka xalqiga ta'sir qilgan qirg'oq bo'ylab koʻchirishlar manjurlar suvdan qo'rqqani uchun buyurilgan degan da'voni rad etdi.[6]

Uch feodatorlar qo'zg'oloni davrida (1673-1681), Manjur sinlari tomonidan 200000 bayroqchilardan tashqari, uchta feodatorga qarshi to'rt yuz ming Yashil standart armiya askarlari safarbar qilindi.[7] Biroq, 1673 va 1674-yillarda Sin qo'shinlari qo'zg'olonchi Vu Sanguy kuchlari tomonidan qattiq mag'lubiyatga uchratildi.[8] Sin uchta feodatorga qarshi Xan xitoy askarlarini va Xan elitasini qo'llab-quvvatladi. Shu sababli ular qo'zg'olonda Vu Sanguyga qo'shilishdan bosh tortdilar, ammo Sakkiz bayroq va manjur zobitlari Vu kuchlariga qarshi yomon natija ko'rsatdilar. Qo'zg'olonchilarni bo'ysundirish uchun Sakkiz bayroq o'rniga 900000 dan ortiq bayroqsiz xan xitoylik armiyasi safarbar qilindi.[9] Vu Sanguy qo'shinlari Min askarlaridan tashkil topgan Yashil standart armiya tomonidan tor-mor qilindi.[10]

Uch feodatorlar qo'zg'oloni paytida, Manjur generallari va bayroqchilar dastlab Xan Xitoy Yashil standart armiyasining yaxshi harakatlari tufayli sharmanda bo'lishdi, bu imperator Kansi tomonidan qayd etilgan va Yashil standart armiyasini generallar Sun Sike, Van Jinbao va Chjao Liandonlar boshchiligida qoʻzgʻolonni bostirish uchun safarbar qilgan.[11] Sin xan xitoyliklarini ustun jangchilar deb hisoblagan, shuning uchun isyonchilarni mag'lub etishda asosiy kuch sifatida Bannermenlar emas, balki Yashil standart armiyadan foydalangan.[12]

Sinlar Xitoyning shimoli-gʻarbiy qismida Van Fuchenga qarshi Bannermenlarni zaxira sifatida qoʻydi, ular Xan Xitoy Yashil standart armiyasi askarlarini va Chjan Liangdon, Van Jinbao va Chjan Yong kabi Xan xitoylik generallardan asosiy harbiy kuch sifatida foydalanishdi.[13] Sichuan va janubiy Shensi 1680-yilda Van Jinbao va Chjao Liandong boshchiligidagi Xan Yashil standart armiyasi tomonidan qaytarib olindi. Manjur kuchlari jangovar emas, balki ta'minot bilan shugʻullangan.[14] urush paytida Sinlar tomonida 400000 Yashil Standart Armiya askari va 150000 Bannermen xizmat qilgan.[14] Qo'zg'olon paytida 213 ta Xan Xitoy bayroqdor guruhi, 527 ta moʻgʻul va manjur bayroqdor guruhlari Sin tomonidan safarbar qilingan.[15]

Islohot va pasayish

tahrir

Uch feodatorlar qoʻzgʻolonining so'nggi yillarida imperator Kansi tomonidan Sin harbiy tizimini isloh qilish Sin armiyasining ikki bo'limi o'rtasida harbiy boshqaruv va funksiyalarning tubdan bo'linishiga olib keldi. Eski bayroq tizimining Sakkiz bayrog'i sulolaning qo'riqchi kuchi sifatida saqlanib qoldi, ammo xitoy va mo'g'ul qo'shinlari XVIII asrda asta-sekin tugatildi, ko'pchilik Banner qo'shinlari yana etnik manjurlarga aylandi.[16]

Sin hukumati viloyatlardagi Yashil standart armiya qo'mondonlik tuzilmasini yuqori martabali ofitserlar va past darajali ofitserlar o'rtasida taqsimladi. Eng yaxshi va eng kuchli bo'linma eng yuqori martabali zobitlar nazorati ostida edi, shu bilan birga, bu bo'linmalar boshqa bo'linmalardan ko'p edi, ular turli xil quyi mansabdor zobitlar o'rtasida bo'lingan, shuning uchun ularning hech biri Singa qarshi qo'zg'olon boshlay olmasligi mumkin edi.[17]

XVIII asrdan boshlab Yashil standart armiya asosan mahalliy qonun va tartibni saqlash va kichik tartibsizliklarni bostirish uchun jandarmeriya yoki konstabulyar sifatida xizmat qilgan.[2] Shuningdek, u yirik kampaniyalarda safarbar qailingan kuchlarning asosiy qismiga hissa qo'shdi. Yashil standart armiya nihoyatda tarqoq edi. Ular butun imperiya bo'ylab minglab katta va kichik postlarga tarqatilgan, ularning ko'plarida o'n ikki kishidan iborat edi. U batalyon kattaligidagi garnizonlarga bo'lingan va har bir viloyatdagi bosh qo'mondonlarga mintaqaviy brigada generallari orqali hisobot berib turgan. Gubernatorlar va general-gubernatorlarning har biri shaxsiy qo'mondonligi ostida Yashil standart qo'shinlarining batalyoniga ega edi, ammo ularning asosiy vazifalari bosqin yoki isyon bilan kurashishdan ko'ra nazorat va daromad sohalarida edi. Tinchlik davrida bir ofitserning 5000 dan ortiq kishiga qo'mondonlik qilishi kamdan-kam uchraydi.

Sulola o'z sa'y-harakatlarini birinchi navbatda xizmatchi askarlarning o'g'illari va boshqa qarindoshlariga qaratgan bo'lsa ham Yashil standart armiya nasliy kuch emas edi. Ro'yxatdan o'tish umr bo'yi kasb deb hisoblangan, ammo xizmatdan bo'shatish va fuqarolik sifatida qayta tasniflash odatda juda oddiy hol edi. 

Chegara hududlarida yashil standart qo'shinlari uchun almashish tizimi qo'llanilgan. Qashg'ariyada Shensi va Gansudagi Yashil standart qo'shinlari uch yillik xizmat safarlarida xizmat qilishlari kerak edi, keyinchalik muddat besh yilga ko'tarildi va keyin uyga qaytishardi.[18]

1794-1804-yillardagi Oq Lotus qo'zg'olonidayoq Yashil standart qo'shinlari harbiy samaradorlikning pasayishini ko'rsatishni boshladilar.[19] Bu pasayishga kamida sakkizta omil yordam berdi: (1) askarlarning maoshi inflatsiya bilan oshib bormadi, bu esa ko'pchilik oilalarini boqish uchun boshqa ish qidirishni taqozo qildi; (2) postlarning keng tarqalishi markazlashtirilgan tayyorgarlikning oldini oldi, armiyalarning politsiya va fuqarolik majburiyatlari uchun oz vaqt qoldirildi; (3) urush davridagi qoʻshinlar mavjud boʻlinmalardan foydalanish oʻrniga koʻp sonli mavjud boʻlinmalardan oz sonli askarlarni olib, boʻlinmalar uygʻunligini buzish va “boʻlinish taʼsiriga, muvofiqlashtirishning yomonligi va operativ samarasizlikka” olib kelgan; (4) ofitserlar bedarak yo'qolgan askarlarning nafaqalarini urib ketishlari yoki shaxsiy manfaatlari uchun lavozimlarni to'ldirishlari uchun armiya saflaridagi bo'sh ish o'rinlari to'ldirilmagan; (5) keng tarqalgan qimor o'yinlari va afyunga qaramlik; (6) askarlarga ularning o'rnida o'qitish va jang qilish uchun o'rinbosarlarni, ko'pincha tilanchilarni yollashga ruxsat berish amaliyoti; (7) kamdan-kam hollarda harbiy tayyorgarlikdan oʻtkazish; (8) intizomning sustligi, ko'pincha tarafdorlik yoki qarindosh- urug'chilik tufayli tayinlangan ofitserlarga hurmatsizlik.[20]

Ma Chjan'ao, sobiq musulmon isyonchi, Dungan qo'zg'oloni (1862-77) paytida Sin tomoniga o'tib ketgan va uning musulmon qo'shinlari urush tugaganidan keyin Sibn armiyasining Yashil standart armiyasiga yollangan.[21]

Sin sulolasi Birinchi Xitoy-Yaponiya urushi (1894-1895) va Ixetuan qo'zg'oloni (1900) dan keyin o'z qurolli kuchlarini zamonaviy, Yevropa uslubidagi milliy armiyaga aylantirishga harakat qildi. Yashil standart armiya butunlay qayta tuzilgan. 1907-yilda Armiyani qayta tashkil etish bo'yicha komissiya "Yashil standart" qo'shinlarining eng yomonlarini bo'shatishni tavsiya qildi, qolganlari esa tinchlik davrida jandarmeriya va urush paytida muntazam kuchlar uchun zaxira bo'lib xizmat qilish uchun viloyat "patrul va mudofaa kuchlari" ga qayta tashkil etildi. Yashil standart bo'linmalarining taxminan 20-30 foizi tarqatib yuborilishi kerak edi. 1911-yil Sinxay inqilobiga kelib, bu bo'linmalarni isloh qilish hali ham davom etayotgan edi, ammo deyarli har bir viloyatda Patrul va Mudofaa kuchlari tashkil etilgan edi.[22]

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Jonathan D. Spence. The search for modern China. W. W. Norton & Company, 1991 — 191-bet. ISBN 0-393-30780-8. Qaraldi: 2010-yil 28-iyun. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Frederic Wakeman Jr.. The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Order in Seventeenth-Century China. UC Press, 1986 — 480-bet. ISBN 9780520235182. Qaraldi: 2014-yil 7-may. 
  3. ↑ Frederic E. Wakeman. The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Imperial Order in Seventeenth-century China. University of California Press, 1985 — 480–-bet. ISBN 978-0-520-04804-1. 
  4. ↑ Frederic E. Wakeman. The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Imperial Order in Seventeenth-century China. University of California Press, 1985 — 481–-bet. ISBN 978-0-520-04804-1. 
  5. ↑ Sealords live in vain : Fujian and the making of a maritime frontier in seventeenth-century China p. 135.
  6. ↑ [Sealords live in vain : Fujian and the making of a maritime frontier in seventeenth-century China p. 198.
  7. ↑ [Sealords live in vain : Fujian and the making of a maritime frontier in seventeenth-century China p. 307.
  8. ↑ David Andrew Graff. A Military History of China. University Press of Kentucky, 2012 — 119–-bet. ISBN 978-0-8131-3584-7. 
  9. ↑ David Andrew Graff. A Military History of China. University Press of Kentucky, 2012 — 120–-bet. ISBN 978-0-8131-3584-7. 
  10. ↑ David Andrew Graff. A Military History of China. University Press of Kentucky, 2012 — 121–122-bet. ISBN 978-0-8131-3584-7. 
  11. ↑ Di Cosmo 2007, p. 24.
  12. ↑ Di Cosmo 2007, pp. 24–25.
  13. ↑ Di Cosmo 2007, p. 15.
  14. ↑ 14,0 14,1 Di Cosmo 2007, p. 17.
  15. ↑ Di Cosmo 2007, p. 23.
  16. ↑ Cathal J. Nolan. Wars of the Age of Louis XIV, 1650-1715. ABC-CLIO, 2008 — 123-bet. ISBN 978-0313359200. Qaraldi: 2014-yil 28-aprel. 
  17. ↑ Chu, Wen Djang. The Moslem rebellion in northwest China, 1862 - 1878: a study of government minority policy, reprint, Walter de Gruyter, 2011 — 12–13-bet. ISBN 978-3111414508. 
  18. ↑ Robert J. Antony. Dragons, tigers, and dogs: Qing crisis management and the boundaries of state power in late imperial China. East Asia Program, Cornell University, 2002 — 282-bet. ISBN 1-885445-43-1. Qaraldi: 2010-yil 28-noyabr. 
  19. ↑ Chung-yun Chang, The Organization, Training, and Leadership of a Victorious Peasant Army: The Hsiang-Chun 1853-1865, at 8 (Phd. Dissertation, St. John's University 1973).
  20. ↑ Chung-yun Chang, The Organization, Training, and Leadership of a Victorious Peasant Army: The Hsiang-Chun 1853-1865, at 3-7 (Phd. Dissertation, St. John's University 1973).
  21. ↑ John King Fairbank. Late Ch'ing, 1800-1911. Cambridge University Press, 1980 — 234-bet. ISBN 0-521-22029-7. Qaraldi: 2010-yil 28-iyun. 
  22. ↑ McCord, Edward A. The Power of the Gun: The Emergence of Modern Chinese Warlordism. Berkeley, Calif: University of California Press, 1993, p. 38. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yashil_standart_armiya&oldid=5238939" dan olindi