Yazi tekisligi
Yazi tekisligi — Ozarbayjonning Gubadli tumanidagi Bozorchoy va Hakari daryolari oraligʻida joylashgan tekislik. Armaniston istilosidan oldin bu hududda chorvachilik, bugʻdoy, tamaki va uzum yetishtirish keng tarqalgan[1].
Tavsifi tahrir
Ozarbayjon hududidagi relyefning xilma-xilligi ularning kelib chiqishi bilan tavsiflanadi. Hududda tektonik, vulqon, psevdovulqon, nival-muzlik, gravitatsiya, oqim, arid denudatsiya, eol, karst, talus va boshqalarda hosil boʻlgan quyidagi relyef turlarini topish mumkin.
14-asrga tegishli boʻlgan Javansher qabri Yazi tekisligida joylashgan[2][3].
Toponimikasi tahrir
„Yazı düzü“ nomi qadimgi turkcha „choʻl, keng tekislik“ maʼnosini bildiruvchi „yazi“ va ozarbayjoncha „tekislik“ maʼnosini bildiruvchi „duz“ soʻzlari birikmasidan olingan. Ozarbayjon hududida tarkibida „yaziy“ soʻzi qoʻllanilgan toponimlar koʻplab uchraydi. Masalan: Aghyaziy, Garayazi, Agcayaziy va boshqalar.
Geografiyasi tahrir
Qorabogʻ platosining janubi-sharqiy chekkasida joylashgan Yazi tekisligi 450 m gacha pasayib, qiyalik va toʻlqinli Inja tekisligiga oʻtib boradi[4]. Takislik uchburchak shaklga ega boʻlib, uzunligi 30-35 kmni tashkil etadi. U yuqori pliotsenning vulqon-prolyuvial choʻkindilaridan tuzilgan. Yazi tekisligi quruq qishli yumshoq iliq iqlimga ega. Qoʻngʻir togʻ-oʻrmon tuproqlari keng tarqalgan. Kserofit togʻ butazorlari va quruq dasht landshafti ham mavjud. Qorabogʻ toʻqnashuviga qadar bu tekislik hududida chorvachilik rivojlangan, gʻalla, tamaki, uzum singari mahsulotlar yetishtirilgan.
Oʻsimlik dunyosi tahrir
Tekislik hududida kamelya (Atraphaxis spinosa), iberiya otqulogʻi (Lonicera iberica), mayda mevali olcha (Cerasus microcarpa), yasmin (Jasminum fruticans), Pallas tikani (Rhamnus pallasii), qora pallasii (Paliurus spina-christi) singari butalar, shuvoq (Artemisia sp.), parentucellia (Parentucellia latifolia, P.viscosa), noʻxat (Teucrium sp.), timyan (Tymus sp .) va supurgi (Xeranthemum sp.) kabi koʻp yillik oʻsimliklar uchraydi[4].
Yana qarang tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ Ҹ. Б. Гулијев. Јазы дүзү // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. Baku: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы, 1981 — 49 bet.
- ↑ „Qubadlı rayonunun vandalizmə məruz qalmış abidələri“ (az). Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi. 2022-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.
- ↑ „Qubadlının tarixi abidələrini və incəsənət xadimlərini birlikdə öyrənək“ (az). nayora.org (2020-yil 27-dekabr). 2022-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.
- ↑ 4,0 4,1 „Qubadlı rayonu“ (az). biodiversity.az. 2022-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.