Yoʻl harakati qoidalari

Yoʻl harakati – piyodalar transport vositalari minib yoki suruv hayvonlari, sayohat va tashish uchun jamoat yoʻllaridan (yoʻllar/trotuarlar) foydalanadigan boshqa transport vositalaridan iborat.

Yoʻl harakati qoidalari yoʻl harakatini tartibga soladi, u esa vaqt oʻtishi bilan tartibli va oʻz vaqtida harakatlanishini taʼminlash uchun ishlab chiqilgan norasmiy qoidalarni oʻz ichiga oladi. Uyushtirilgan harakat, odatda, yaxshi belgilangan ustuvorliklarga oʻtish huquqiga va chorrahalarda harakatni boshqarishga ega.

Yoʻl harakati rasmiy ravishda koʻplab yurisdiktsiyalarda belgilangan boʻlaklar, chorrahalar, oʻtish joylari, svetoforlar, konuslar yoki belgilar bilan tashkil etilgan. Yoʻl harakati koʻpincha turlari boʻyicha tasniflanadi: ogʻir avtomobil (avtomobil, yuk mashinasi), boshqa transport vositasi (moped, velosiped) va piyodalar. Turli sinflar tezlik chegaralari va yengilliklarni ulashish uchun yoki alohida boʻlishi mumkin. Baʼzi yurisdiktsiyalarda yoʻl harakati qoidalari juda batafsil va murakkab boʻlishi mumkin, boshqalari esa haydovchilarning sogʻlom fikrlashiga va hamkorlik qilishga tayyorligiga tayanadi.

Tashkilot, odatda, sayohat xavfsizligi va samaradorligini yaxshiroq kombinatsiyasini koʻrsatadi. Oqimni buzadigan va yoʻl harakatining tartibsizlikka aylanishiga olib kelishi mumkin boʻlgan hodisalarga yoʻl qurilishi, toʻqnashuvlar va yoʻl qismidagi qoldiqlar kiradi. Ayniqsa, gavjum avtomagistrallarda tirbandlik toʻlqinlari deb nomlanuvchi hodisada kichik buzilishlar davom etadi. Tashkilotning toʻliq buzilishi transport tirbandligi va tarmoq blokirovkasiga olib kelishi mumkin. Uyushtirilgan qatnov simulyatsiyasi koʻpincha navbat nazariyasini, statistik jarayonlarni va matematik fizikaning trafik oqimiga qoʻllaniladigan tenglamalarini oʻz ichiga oladi.

Yoʻl harakati qoidalari

Yoʻl harakati qoidalari – bu yoʻl harakati qatnashchilari rioya qilishlari kerak boʻlgan umumiy amaliyot va tartiblar. Ushbu qoidalar, odatda, barcha yoʻl foydalanuvchilariga qoʻllaniladi, garchi ular avtoulovchilar va velosipedchilar uchun birdek ahamiyatga ega. Ushbu qoidalar transport vositalari va piyodalar oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlarni tartibga soladi. Yoʻl harakatining asosiy qoidalari Birlashgan Millatlar Tashkiloti vakolati ostidagi xalqaro shartnoma, 1968-yildagi „Yoʻl harakati toʻgʻrisidagi Vena konventsiyasi“ bilan belgilanadi. Hamma davlatlar ham konvensiyani imzolamaydilar va hatto imzolagan davlatlar orasida ham amalda mahalliy farqlar kuzatilishi mumkin. Odatda, mahalliy haydovchilar tushunadigan yozilmagan mahalliy yoʻl qoidalari ham mavjud.

Umumiy qoidaga koʻra, amaldagi yoʻl harakati qoidalari ularning qayerda boʻlishiga imkon beradimi yoki yoʻqligidan qatʼi nazar, haydovchilar boshqa transport vositasi va piyodalar bilan toʻqnashuvdan qochishlari kerak.

Sukut boʻyicha qoʻllaniladigan qoidalarga qoʻshimcha ravishda, yoʻl belgilari va svetoforlarga rioya qilish kerak va politsiya xodimi tomonidan muntazam ravishda (svetofor oʻrniga band boʻlgan chorrahada) yoki qurilish zonasi atrofida yoʻl harakati nazorati sifatida koʻrsatilishi mumkin.