Yovvoyi tabiat

Yovvoyi tabiat xonakilashtirilmagan hayvonlar turlarini anglatadi, lekin odamlar tomonidan kiritilmagan holda oʻsadigan yoki yovvoyi holda yashaydigan barcha organizmlarni oʻz ichiga oladi.^[1] Yovvoyi tabiat shuningdek ŏyinga manodosh: qushlar va sutemizuvchilar sport uchun ovlanilgan . Yovvoyi tabiatni barcha ekotizimlarda topish mumkin. Choʻllar, tekisliklar, oʻtloqlar, oʻrmonlar, oʻrmonlar va boshqa hududlar, jumladan, eng rivojlangan shahar hududlari, yovvoyi tabiatning oʻziga xos shakllariga ega. Ommaviy madaniyatda bu atama odatda inson omillari taʼsiri ostida boʻlmagan hayvonlarni nazarda tutsa-da, koʻpchilik olimlar yovvoyi tabiatning koʻp qismi inson faoliyati taʼsir qilishiga qoʻshiladilar.^[2] Baʼzi yovvoyi tabiat odamlarning xavfsizligi, sogʻligʻi, mulki va hayot sifatiga tahdid soladi. Biroq, koʻplab yovvoyi hayvonlar, hattoki xavfli hayvonlar ham odamlar uchun qadrlidir. Bu tabiatda iqtisodiy, talim va hissiy qadr bŏlishi mumkin.

Insoniyat tarixdan sivilizatsiyani yovvoyi tabiatdan bir qancha yoʻllar bilan, jumladan, qonuniy, ijtimoiy va axloqiy tuygʻular bilan ajratishga moyil boʻlgan. Biroq, baʼzi hayvonlar shahar atrofi muhitiga moslashgan. Bunga bazi yovvoyi mushuklar, itlar, sichqonlar va kalamushlar kabi hayvonlar kiradi. Ayrim dinlar bazi hayvonlarni muqaddas deb bilishadi va hozirgi zamonda tabiiy muhitga gʻamxoʻrlik faollarni yovvoyi tabiatdan inson manfaati yoki koʻngilochar maqsadlarda foydalanishga qarshi norozilikka undaydi.

Butunjahon yovvoyi tabiat fondining 2020-yilgi tirik sayyoralar hisoboti va London zoologiya jamiyati tirik sayyoralar indeksiga koʻra, 1970-yildan beri butun dunyodagi yovvoyi tabiat aholisi inson faoliyati, xususan, ortiqcha iste’mol, aholi sonining koʻpayishi va intensiv dehqonchilik natijasida 68 foizga kamaydi, bu odamlar oltinchi keng miqyosdagi qirilib ketish hodisasini yuzaga keltirganining yana bir dalilidir.^[3]^[4] CITES maʼlumotlariga koʻra, har yili yovvoyi tabiatning xalqaro savdosi milliardlab dollarni tashkil etadi va bu yuz millionlab hayvonlar va oʻsimliklar namunalariga taʼsir qiladi.^[5]

Savdo tahrir

Manbalar tahrir

↑ Usher, M. B.. Wildlife conservation evaluation: attributes, criteria and values. London, New York: Chapman & Hall, 1986. ISBN 978-94-010-8315-7.
↑ Harris, J. D.. Wildlife: Destruction, Conservation and Biodiversity. Nova Science Publishers, 2009.
↑ Greenfield, Patrick. „Humans exploiting and destroying nature on unprecedented scale – report“. The Guardian (9-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 10-sentabr 2020-yil.
↑ Woodyatt, Amy. „Human activity has wiped out two-thirds of world's wildlife since 1970, landmark report says“. CNN (10-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 10-sentabr 2020-yil.
↑ „¿Qué es la CITES? | CITES“. cites.org. Qaraldi: 15-noyabr 2020-yil.

[1] Usher, M. B.. Wildlife conservation evaluation: attributes, criteria and values. London, New York: Chapman & Hall, 1986. ISBN 978-94-010-8315-7.

[2] Harris, J. D.. Wildlife: Destruction, Conservation and Biodiversity. Nova Science Publishers, 2009.

[3] Greenfield, Patrick. „Humans exploiting and destroying nature on unprecedented scale – report“. The Guardian (9-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 10-sentabr 2020-yil.

[4] Woodyatt, Amy. „Human activity has wiped out two-thirds of world's wildlife since 1970, landmark report says“. CNN (10-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 10-sentabr 2020-yil.

[5] „¿Qué es la CITES? | CITES“. cites.org. Qaraldi: 15-noyabr 2020-yil.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]