Yusif Qorabogʻi
Yusif Qorabogʻiy (1532-yil, Qorabogʻ, Safaviylar saltanati – 1591-yil; Samarqand, Shayboniylar) – turkiy olim, shifokor va faylasuf[1].
| Yusif Qorabogʻi | |
|---|---|
| Tavalludi |
1532 |
| Vafoti |
1591 Samarqand |
| Kasbi | Shifokor, faylasuf va shoir |
Hayoti tahrir
Yusif Qorabogʻi Qorabogʻda tugʻilib, ilk taʼlimni shu yerda olgan. Qorabogʻi turkman koʻchmanchi Otuziki qabilasidan, Muhammadshohlu urugʻidan edi. Keyinchalik Habibulloh Mirzajon Sheroziydan saboq oldi. Taʼlimni tugatgach, ustozi bilan Oʻrta Osiyo boʻylab sayohat qiladi. Yusif Qorabogʻiy Samarqand va Buxoroda yashab, u yerdagi faoliyati uchun Buyuk Oxund unvonini olgan. U mashhur soʻfiy shayxi Najmuddin Kubro asos solgan „Kubroviya“ tariqatiga mansub edi[2][3][4][1]. Keyinchalik Buxoroga koʻchib kelgan Yusif Qorabogʻiy samarali ilmiy ijod bilan shugʻullangan. U Buxoro amiri Imomqulixon (1611-1642) bilan yaqin boʻlib, uning majlislarida qatnashgan.
Yusif Qorabogʻiyning oʻgʻli Xoja Yoqub otasining oʻlimining moddiy-tarixini yozgan. Oʻsha moddiy tarixga koʻra („Yoqubning koʻzida qolgan Yusif“) Yusif Qorabogʻiy hijriy 1054-yilida (1644/45) vafot etadi. Buxoro yaqinida dafn etilgan.
Faoliyati tahrir
Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti kutubxonasida saqlanayotgan qoʻlyozmalardan 20 tasi Yusif Qorabogʻiy qalamiga mansub. Bu asarlarning aksariyati arab tilida bitilgan. Ulardan baʼzilari turk tilida yozilgan. Turk olimi Abdurahim Goʻzel oʻzining qoʻlyozmalarida Sulaymoniya kutubxonasida yettita Yusif Qorabogʻiy asari mavjud ekanligini qayd etgan. Uning ilmiy-falsafiy asarlari bilan bir qatorda sheʼriy asarlari ham boʻlganligi manbalarda qayd etilgan boʻlsa-da, ular haligacha topilmagan. Yusif Qorabogʻiyning fors tilida yozilgan „Heft Jinan“ („Yetti bogʻ“) asari sharqshunos olim Masiyagʻa Muhammadiy tomonidan ozarbayjon tiliga tarjima qilingan va nashr etilgan. Uning asarlaridan biri Sankt-Peterburg kutubxonasida saqlanadi[5][3][4][6][7].
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Çingizoğlu 2010.
- ↑ Araslı 1956.
- ↑ 3,0 3,1 Бакиханов 1983.
- ↑ 4,0 4,1 Tərbiyət 1987.
- ↑ Raqim 2016.
- ↑ Güzel 1991.
- ↑ Qarabaği 1997.
Adabiyotlar tahrir
- Raqim, Xacə Seyid Şərif. Tarix-e Raqimi. AMEA Şərqşünaslıq İnistitutu, 2016.
- Бакиханов, Аббас-Кули-ага. Сочинения, записки, письма. Elm, 1983.
- Araslı, Həmid. Azərbaycan XVII=XVIII əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. BSU, 1956.
- Tərbiyət, Məhəmmədəli. Danişməndani-Azərbaycan, 1987.
- Güzel, Abdürrahim. Karabaği ve Tehafütü, 1991.
- Çingizoğlu, Ənvər. Yusif Qarabaği. Soy, 2010.
- Qarabaği, Yusif. Yeddi bağ. İrşad, 1997.