Zarafshon qirgʻovuli

Zarafshon qirgʻovuli (Phasianus colchicus) – asosan Zarafshon daryosi va Qashqadaryo vohasi, Samarqand, Buxoro, Navoiy viloyatlarida istiqomat qiladi.

Tarqalishi

Tojikiston,Yevropa,Gʻarbiy va Oʻrta Osiyo,Afgʻoniston,Xitoy Koreya va Uzoq Sharqda boshqa turlari tarqalgan.

Yashash joylari

Toʻqayzorlar, sohilboʻyi qamishzorlari, sugʻoriladigan yerlarda koʻchib yashaydi.

Tashqi koʻrinishi

Kavkaz tustovuq tasnifga koʻra u tovuq goʻshti tartibiga kiritilgan. Bu uning ishlab chiqaruvchilardan kattaroqdir. Tana uzunligi 90 sm, vazni 1,7 – 2,0 kg. Urgʻochilar erkaklar kabi katta emas.

Uzoq uchli dumlar. Qanotlar yumaloq. Erkaklar shporlar bilan qurollangan, ularning har doim yorqin tuklari bor. Koʻz va yonoq atroflari teriga boʻyalgan^[1].

Soni

1960-1970-yillarda keskin qisqarib, areyali janubida ummuman yoʻq boʻli ketgan. Hozirda soni barqarorlashgan(jami 5 mingtaga yaqin) boʻlsa-da, biroq muhofazaa choralariga bogʻliq. Oʻtgan asrning 90 yillarida Zarafshon Milliy tabiat bogʻida 3,5 ming atrofida yashagan.2015-yilga kelib ularning soni 1,6 mingtagacha kamayib ketgan. Paxta ekin maydonlarining qisqarishi va ularning donli hamda sabzavot ekinlari bilan almashish tufayli qirgʻovullar agrolandshaftlarda joylashib ola boshladi va bu odatiy tus oldi. Ayni paytdagi soni maʼlum emas 20 mingtadan ortiq deya taxmin qilinadi^[2].

Yashash tarzi

Poligam. Inini yerga quradi. Mart-iyul oyida 4-16 ta tuhum qoʻyadi va 23-24 kun bosib yotadi. Polaponlari avgust-sentyabr oylaridan ucha boshlaydi. Hasharotlar, chakanda mevalari va oʻtlarning urugʻlari bilan oziqlanadi.

Maʼlumot uchun Zarafshon qirgʻovuli Oʻzbekiston Respublikasi Qizil Kitobiga kiritilgan

Cheklovchi omillar

Toʻqayzorlarning qisqarishi, suvloqlar yoʻqligi, yongʻinlar, toshqinlar, brakonyerlik,1960-1970-yillarda pestistiflarning haddan tashqari koʻp qoʻllanishi.

Koʻpaytirish.

Zarafshon Milliy tabiat bogʻida koʻpaytirish tajribasi mavjud.

Muhofaza choralari

Ovlash taqiqlangan. Zarafshon Milliy tabiat bogʻida muhofaza ostiga olingan^[3].

Manbalar

↑ [ https://uz.petmypet.ru/3468-pheasant-bird-description-features-species-lifestyle.html Zarafshon qirgʻovuli haqida]
↑ „Navoiyda Zarafshon qirg‘ovuli ovlandi“. aniq.uz. Qaraldi: 13-iyul 2023-yil.
↑ Ahmedov. Zarafshon qirg'ovuli. Chinor ENK — 252-253-bet.

[1] [ https://uz.petmypet.ru/3468-pheasant-bird-description-features-species-lifestyle.html Zarafshon qirgʻovuli haqida]

[Zarafshon_qirgʻovuli-2] „Navoiyda Zarafshon qirg‘ovuli ovlandi“. aniq.uz. Qaraldi: 13-iyul 2023-yil.

[Oʻbekiston_Respublikasi_qiil_kitobi-3] Ahmedov. Zarafshon qirg'ovuli. Chinor ENK — 252-253-bet.

[1]

[2]

[3]