Zeki Sayar (1905—2000) turk meʼmori, jurnalist va Turkiyaning birinchi meʼmoriy jurnaliArkikekt ”ning noshiri sigatida jurnalistika tarixida qolgan. Uning maqsadi turk arxitektorlarini ularning istiqbollarini yaxshilash uchun ommaga tanishtirish edi[1].

Zeki Sayar
Tavalludi 1905
Vafoti 2000 (yoshi 94–95)
Kasbi Architect
Journalist
Publisher

Arkitekt tahrir

Turkiyaning birinchi arxitektura jurnali Arkitekt deb nomlangan. Sayar 1935-yilda Abidin Mortash va A.Ziya Kozanogʻlu bilan tanishtirdi. Dastlab jurnal Mimar (turkcha meʼmor) deb nomlangan. Ular Turkiyadagi lingvistik inqilobdan soʻng Matbuot Jamoat boshqarmasi nomini oʻzgartirishga majbur boʻldilar. Ular Finlandiyaning Arkkitehti jurnali nomini oldilar, chunki fin va turk tillari bir til guruhiga kiradi. Mortash ham, Kozanogʻlu ham ketishdi va Zeki Sayar 50 yil davomida Arkitektni nashr etishda davom etdi. Sayar Le Korbusier[2] kabi mashhur arxitektorlarning asarlarini tarjima qilgan va nashr etgan.

Boshqa lavozimlar tahrir

  • 1939-yilda Davlat sanʼat akademiyasining Davlat sanʼat akademiyasida ishonchli oʻqituvchi
  • Turkiya Respublikasi Markaziy banki Istanbul boʻlimi (TC Merkez Bankasi Istanbul Shubesi) va Toʻqimachilik birja fabrikalari (Mensucat Santral Fabrikaları) arxitektura maslahatchisi 1942–1950
  • Istanbul jamoat kengashi kengashi aʼzosi 1944-1950
  • 1945—1948-yillarda Turkiya sanʼat ustalari arxitektorlar federatsiyasi raisi
  • 1954-yilda Arxitektorlar palatasining hammuassisi[3]

Mukofotlar tahrir

  • 1972-yilda turk meʼmorchiligini mahalliy va xalqaro miqyosda targʻib qilish borasidagi saʼy-harakatlari uchun Istanbul hukumati Tasviriy sanʼat akademiyasining faxriy doktorlik darajasi
  • Arxitektura palatasi 1981-yilda unga Faxriy yorliq (“onur plaketi”) topshirdi.
  • 1988-yilda Arxitektorlar palatasi unga kasbga yordam berish uchun mukofot („mesleğga qoʻshimcha muvaffaqiyat“) berdi.

Ichki kolonizatsiya (Kolonisation Interieure) tahrir

Zeki Sayar Arkitektda ichki mustamlakachilikni targʻib qildi. Ichki mustamlakachilik 1929-yildan beri Yevropa mamlakatlarida koʻchib kelgan aholini katta shaharlar oʻrniga kichik shaharlarga qaytarish uchun qoʻllaniladi. U bitta reja turiga qarshi edi va meʼmorlar qishloq aholisining turmush tarzi va anʼanalarini hisobga olishlari kerakligini yozgan. U qishloq aholisini zamonaviy usullar bilan tanishtirish va keyinchalik taʼmirlash uchun mahalliy qurilish materiallarining bir turi bilan tanishish uchun standartlashtirilgan pechlar, hammom va oshxonalar boʻlishi kerak, deb hisobladi.[4]

Manbalar tahrir

  1. Sayar, Zeki (1980-yil aprel). Arkitekt. {{cite magazine}}: Missing or empty |title= (yordam); sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  2. Arredamento. 2009-yil mart. {{cite magazine}}: Missing or empty |title= (yordam); sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  3. Ergut, E. Altan. Zeki Sayar, Ankara, 2001. 
  4. Sayar, Zeki (1936). „İç kolonizasyon“. Arkitekt. 62-jild. 46–51-bet.