Boysundagi Il-14 samolyoti halokati
Boysun yaqinida Il-14 halokati 1959- yil 13-dekabr, yakshanba kuni Boysuntov tizmasining shimoli-sharqida, 30 kishining hayotiga zomin boʻlgan Aeroflot kompaniyasining Il-14P yoʻlovchi samolyotining aviahalokatidir.
 Aeroflotning IL-14 halokatga uchraganiga o'xshash samolyoti | |
| Hodisa | |
|---|---|
| Sana | 1959-yil 13-dekabr |
| Xulosa | Ekipaj xatosi tufayli togʻ bilan toʻqnashuv |
| Joylashgan joy | Boysun togʻlari, Boysun shahridan 27 km shimoli-sharqda, Surxondaryo viloyati, Oʻzbekiston, Sovet Ittifoqi |
| Turi | Ilyushin Il-14 |
| Operator | Aeroflot |
| Roʻyxatdan oʻtish | SSSR-91577 |
| Parvoz kelib chiqishi | Kabul xalqaro aeroporti, Kobul, Afgʻoniston |
| Toʻxtash | Termez aeroporti, Oʻzbekiston, SSSR |
| Manzil | Toshkent xalqaro aeroporti, Oʻzbekiston, SSSR |
| Yoʻlovchilar | 30 |
| Yoʻlovchilar | 25 |
| Ekipaj | 5 |
| Oʻlim holatlari | 30 |
| Omon qolganlar | 0 |
Samolyot tahrir
Il-14P (boshqa maʼlumotlarga koʻra — Il-14M) 147001416 seriyali va 14-16 seriyali „Znamya Truda“ zavodida (Moskva) 1957 yil 17-mayda ishlab chiqarilgan, shundan soʻng u Fuqarolik aviatsiyasi bosh boshqarmasiga sotilgan. Flot. Samolyot SSSR-L1577 bort raqamini oldi va Fuqaro aviatsiyasi floti Oʻzbekiston hududiy boshqarmasining 160-(Toshkent) havo transporti boʻlimiga joʻnatildi. 1959-yilda, yaʼni falokatdan biroz oldin, qayta roʻyxatdan oʻtganligi sababli, bort raqami CCCP-91577 ga oʻzgartirildi. Umuman olganda, halokat paytida samolyot 3 029 soat parvoz qilgan[1][2].
Ekipaj aʼzolari tahrir
- Samolyot komandiri — Vishnyakov Anatoliy Nikolaevich
- Ikkinchi uchuvchi — Miroshnichenko Vasiliy Alekseevich
- Parvoz mexanigi — Svyatkin Vasiliy Vasilevich
- Parvoz aloqachisi — Razumov Nikolay Polikarpovich
- Styuardessa — Goleva Valentina Alekseevna
Falokat tahrir
Samolyot Kobuldan (Afgʻoniston qirolligi) Toshkentga (Oʻzbekiston SSR) SU-120 xalqaro yoʻlovchi reysini amalga oshirib, oraliq toʻxtash joyi Termizda boʻlgan. Parvozning birinchi bosqichi hech qanday ogʻishlarsiz oʻtdi va Moskva vaqti bilan soat 09:02 da bortida 25 yoʻlovchi va 5 ekipaj aʼzosi boʻlgan 120-reys Termiz aeroportidan Toshkentga uchdi. Ob-havo maʼlumotlariga koʻra, marshrutda alohida tanaffusli va pastki chegarasi 2000-2500 metr boʻlgan toʻp qatlamli bulutlar, shuningdek pastki chegarasi 300-500 metr boʻlgan oʻzgaruvchan toʻp bulutlar, qor yogʻishi, koʻrish taxminan 4-10 kilometr, togʻlar bulut bilan qoplangan. Samolyot 3600 metr balandlikka koʻtarildi va radar koʻrsatkichlariga koʻra shimolga qarab yoʻl oldi. 09:27 da ekipaj Darbentning vizual oʻtishi haqida xabar berdi. Bu 120-reysdan yerga kelgan oxirgi radioxabar edi. Bir daqiqadan soʻng, u radar ekranidan gʻoyib boʻlgan. Shundan soʻng ekipaj qoʻngʻiroqlarga javob bermadi va Toshkentga yetib bormadi. Qidiruvlar bir oy davomida olib borildi, ammo natija bermadi. 1960-yil 19-yanvarda, yaʼni atigi 37 kun oʻtgach, Sovet Ittifoqining Kobuldagi elchixonasi rasman bort raqami 91577 samolyoti yoʻqolganini eʼlon qildi[1].
Oradan olti oy oʻtgach, 1960-yil 2-iyunda bort raqami SSSR-66912 Mi-1 vertolyoti Boysuntov tizmasi ustida uchib ketayotganda, uning ekipaji Boysundan 27 kilometr shimoli-sharqda, Qushtang togʻining janubi-sharqiy yonbagʻrida samolyotning parchalarini koʻrdi. Bu joyga yetib kelgan qidiruv xizmati halokatga uchragan samolyot yoʻqolgan bort raqami 91577 ekanligini aniqladi. Aniqlanishicha, 3700 metr balandlikda 45-60 ° burchak ostida uchayotgan avialayner chap qanot bilan qulagan, keyin esa oʻzining fyuzelyaji bilan tik togʻ yonbagʻiriga tushib qulab tushgan. Samolyot parchalari ikki yuz metr pastga dumalab 3501 metr balandlikkacha tushib, qiyalik tagida toʻxtagan. Samolyotdagi barcha 30 kishi halok boʻlgan[1]. Oʻsha paytda bu eng yirik Il-14 samolyoti va Oʻzbekiston SSRdagi ikkinchi yirik samolyot halokati edi (ANT-20bis halokatidan keyin, 36 kishi halok boʻldi)[3].
Halokat sabablari tahrir
Falokatga ekipaj ishidagi qoidabuzarliklar sabab boʻlgani, Termizdan havoga koʻtarilgandan soʻng belgilangan yoʻnalish boʻylab emas, balki Darbent va togʻlar orqali toʻgʻridan-toʻgʻri Toshkentga oʻtgani aytilmoqda. Shu bilan birga, trassani tark etayotganda ekipaj haqiqiy shamolni hisobga olmadi, shuning uchun samolyot ekipaji tanlagan yoʻldan togʻlar tomon siljiy boshladi, keyin esa toshga urildi. Darhaqiqat, halokat joyi avtomagistraldan 40-50 kilometr oʻngda edi[1].
Tekshiruv davomida komissiya viloyat hududida havo qatnovini taʼminlashda turli qonunbuzarliklarni aniqladi. Shunday qilib, uchuvchilar togʻ tizmalari boʻylab toʻgʻridan-toʻgʻri uchib, marshrutlarni toʻgʻrilashlari odatiy hol edi. Shu bilan birga, aviadispetcherlar mavjud jihozlardan foydalangan holda parvozlarni yaxshi bajarmagan va samolyotlarni izga qaytarishga urinmagan. Shuningdek, bort raqami 91577 samolyoti halokatga uchragan vaqtda vizual parvozlar qoidalarini qoʻpol ravishda buzgan, chunki parvoz togʻli hududda doimiy bulutli va yopiq tog 'choʻqqilari sharoitida amalga oshirilgan[1].
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Катастрофа Ил-14П Узбекского управления ГВФ в Сурхандарьинской области (борт СССР-91577), 13 декабря 1959 года.“ (ru). AirDisaster.ru. Qaraldi: 2015-yil 24-mart.
- ↑ „Ильюшин Ил-14М CCCP-91577 а/к Аэрофлот - МГА СССР - карточка борта“ (ru). russianplanes.net. Qaraldi: 2015-yil 24-mart.
- ↑ „ASN Aircraft accident Ilyushin 14P CCCP-91577 Boysun, Surkhandarya Region“ (en). Aviation Safety Network. Qaraldi: 2015-yil 24-mart.