7-Zip
7-Zip — bepul va yuqori darajada fayllarni siquvchi arxivlovchi (arxivator) dasturiy taʼminotidir. Unda bir nechta siqish algoritmlarini va koʻplab formatlar, jumladan yuqori samarali LZMA siqish algoritmiga ega 7z formati mavjud. Dasturiy taʼminot 1999-yildan beri ishlab chiqilmoqda. U bepul va ochiq manbali dasturiy taʼminot sanalib, uning aksariyat qismi (UnRAR ajratkich kodidan tashqari) GNU LGPL litsenziya shartlari boʻyicha erkin tarqatiladi. Dasturiy taʼminot Windows (shu jumladan Windows CE) operatsion tizimi uchun ishlab chiqilgan boʻlib, unda dasturning ikkita versiyasi, yaʼni grafik interfeysli (GUI) hamda buyruqlar satri (command line) mavjud. Konsol versiyasi dasturchilar hamjamiyati tomonidan p7zip umumiy nomi ostida POSIX tizim standartiga moslangan[2]. Boshqa tizimlar uchun moslangan versiyalar, shuningdek, original 7-Zip dasturi SourceForge tizimi veb saytida mavjud (2017-yil 5-sentyabr holatiga koʻra dastur saytdan 412 million martadan koʻproq yuklab olingan)[3]. 7-Zip „Eng yaxshi loyiha“ va „Eng yaxshi texnik dizayn“ nominatsiyalari boʻyicha 2007-yilda SourceForge.net Community Choice mukofotini qoʻlga kiritgan[4].
| 7-Zip | |
 7-Zip interfeysi | |
| Muallif | Igor Viktorovich Pavlov |
|---|---|
| Chiqarilgan sana | 18.07.1999[1] |
| Operatsion tizim | Windows, Linux |
| Yozilgan til(lar)i | koʻp tilli (oʻzbek tili ham bor) |
| Status | faol |
| Litsenziya | GNU LGPL |
| Vebsayt: | 7-zip.org |
| Dasturlash tili: | C++ va C |
| Interfeys(lar): | grafik, buyruqlar satri |
Dasturiy taʼminotning xususiyatlari
tahrir- Quyidagi algoritmlarni qoʻllaydi: LZMA, LZMA2, PPMd, Bzip2, Deflate hamda Deflate64;
- Qoʻllab-quvvatlovchi formatlari:
- 7z, BZIP2 (BZ2, TB2, TBZ, TBZ2), GZIP (GZ, TGZ), TAR, ZIP (JAR), XZ, WIM kabi fayl formatlarini arxivlaydi va ularni arxivdan chiqaradi;
- ARJ, CAB, CHM, CPIO, CramFS, DEB, DMG, FAT, HFS, MBR, ISO, LZH (LHA), LZMA, MSI, NSIS, NTFS, RAR, RPM, SquashFS, UDF, VHD, XAR, Z (TAR) fayl formatlarini faqat arxivdan chiqaradi.
- Takomillashtirilgan Lempel-Ziv algoritmi tufayli 7z formatida juda yuqori darajada siqish nisbatini koʻrsatadi;
- ZIP va GZIP formatlari uchun siqish nisbati PKZIP va WinZipga qaraganda 2-10% yuqori;
- 7z formati uchun avtomatik arxivdan chiqaruvchi (SFX) mavjud;
- 7z formati uchun koʻp boʻlakli arxivlarni (avtomatik arxivdan chiqaruvchilardan tashqari) tuzish imkoniyati;
- 7z va ZIP formatlari uchun AES-256 shifrlash imkoniyati.
- Windows Windows NT qobigʻi (shell)ga moslashgan;
- FAR Manager, Total Commander va Unreal Commander uchun plagini mavjud;
- Dasturiy taʼminot ichida samaradorlikni tekshirish ilovasi bor;
- Ikki darchali fayllar boshqaruvi xususiyatlariga ega koʻp tilli GUI (faqat Windows tizimida) mavjud;
- Mukammal buyruqlar satriga ega;
- 64-bitli Windows operatsion tizimi uchun maxsus versiyasi bor;
- Fayl nomlari uchun Unicode kodlashni qoʻllab-quvvatlaydi.
7-Zip arxivdagi fayllar tartibini nazorat qilmaydi. Buyruqlar satrida ham fayl nomlarining tartibi eʼtiborga olinmaydi. Shuning uchun, 7-Zip fayl nomlarining tartibi muhim boʻlgan hollarda qoʻllanilmaydi.
Maʼlumotlarni siqish darajasi
tahrirSiqish darajasi siqilgan maʼlumotlarning xususiyatiga bogʻliq boʻlib, odatda, 7z formati ZIP formatiga qaraganda 4-25% ga koʻproq maʼlumotlarni siqadi.
MaximumCompression.com saytining yakuniy reytingida 7-Zip v9.25a arxivatori siqish darajasi bo‘yicha WinRAR v4.1 beta 3 (3,6 foizga) va WinZip v14 (4,2 foiz)dan o‘zib ketgan holda 24-o‘rinni egallagan. Reyting yetakchilari — PAQ8PX hamda WinRK mos ravishda 28% va 24% siqish boʻyicha 7-Zip-dan ustundir, lekin jarayon uzoq davom etadi[5].
Muallif haqida
tahrirDasturiy taʼminotning muallifi rus dasturchisi, texnika fanlari nomzodi Igor Viktorovich Pavlov[6] hisoblanib, muallif Ufa davlat aviatsiya-texnika universitetining Informatika va robototexnika fakulteti Informatika kafedrasini aspirantura bosqichini tamomlagan[7]. 7-Zip algoritmlarida qoʻllaniladigan asosiy gʻoyalar uning nomzodlik dissertatsiyasida oʻz aksini topgan[8].
Manbalar
tahrir- ↑ History of the 7-Zip
- ↑ p7zip
- ↑ SourceForge.net: Project Statistics For 7-Zip
- ↑ SourceForge.net: 2007 Community Choice Awards
- ↑ „Best overall compression program“. 2009-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-dekabr.
- ↑ A Few Questions for Igor Pavlov. Dr. Dobb's Data Compression Newsletter (middle of page) (30 april 2003).
- ↑ Павлов Игорь Викторович на сайте проекта «Годы и люди» Уфимского авиационного государственного технического университета[sayt ishlamaydi]
- ↑ Павлов, Игорь Викторович. Модифицированный алгоритм Лемпела-Зива эффективного сжатия информации с использованием статистических прогнозирующих моделей: дис. … канд. техн. наук: 05.13.11. — Уфа: Уфимский государственный авиационно-технический университет, 2002. — 114 с.