Albaniyada inson huquqlari

Albaniyadagi inson huquqlari — muammolariga oiladagi zoʻravonlik, qiynoqlar va politsiya zoʻravonligi holatlari, qamoqxonadagi umumiy sharoit, odam va jinsiy savdo, LGBT huquqlarining buzilishi kiradi.

Tarixi

Anvar Xoʻja (1944–1985) davrida kommunistik Albaniya Sharqiy Yevropadagi eng repressiv mamlakatlardan biri hisoblanardi, ammo 1992-yildan boshlab Demokratik partiya rahbarligida bir qator liberallashtirish islohotlari amalga oshirilgan.

Odam savdosi

Odam savdosi Albaniyada inson huquqlarining buzilishidan biridir. Kommunizmning tugashi odam savdosining kuchayishiga olib kelgan, ularning qurbonlari aksariyati fohishalikka majburlangan ayollar boʻlgan.

Albaniya odamlarni jinsiy ekspluatatsiya qilish uchun (asosan ayollar va bolalar) sotiladigan mamlakatdir. Bundan tashqari, Albaniya odam savdosi uchun tranzit mamlakat sifatida ishlaydi. Albaniya hukumati odam savdosiga qarshi kurashda sodiqligini namoyon qilsa-da, lekin odam savdosiga barham berish uchun minimal standartlarga toʻliq javob bermagani va guvohlarni himoya qilish boʻyicha samarali choralar ishlab chiqmagani uchun tanqid qilinadi.

Rasmiylar tomonidan qiynoqlar

1994-yil boshidan beri Amnesty International Albaniya politsiyasi tomonidan hibsga olish yoki saqlash, hattoki baʼzi mahbuslarning oʻlimi vaqtida daʼvo qilingan salbiy muomalalar haqida xabarlar olgan. Maʼlumotlarga koʻra, mahbuslar tez-tez jarohatlangan (koʻkarishlar, singan tishlar, kesilishlar), ularning baʼzilari kasalxonaga yotqizilgan. Baʼzi salbiy muomala holatlari qiynoq sifatida tan olingan. Ushbu qonunbuzarliklarning aksariyati Sotsialistik partiya aʼzolari yoki tarafdorlariga qarshi qaratilgan. Boshqa qurbonlar orasida gomoseksuallar, yunon ozchilik vakillari va sobiq siyosiy mahbuslar bor. Politsiya xodimlarining qiynoqlar yoki shafqatsiz munosabatda boʻlganligi uchun javobgarlikka tortilishi kamdan-kam uchraydi.

Bundan tashqari, Amnesty International bugungi kunda ham Albaniyada mahbuslarga nisbatan qiynoqqa solish va yomon muomala qilish keng tarqalganligini qayd etadi.

Ayollarga nisbatan zoʻravonlik va kamsitish

Qishloq joylarda ayollarning 60% ga yaqini jismoniy yoki ruhiy zoʻravonlikdan, 8%ga yaqini esa jinsiy zoʻravonlikdan aziyat chekadi. Aholini himoya qilish choralari koʻpincha ishlamaydi. 2014-yilda Albaniya Xelsinki qoʻmitasi ayol qurbonlar soni hali ham yuqori ekanligini maʼlum qilgan.

Diskriminatsiyaga qarshi kurash boʻyicha komissar oilani roʻyxatga olish toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq ayollar huquqlaridan xavotir bildirgan. Natijada, oila boshliqlari, asosan, erkaklar, turmush oʻrtoqlarining ruxsatisiz oilaning yashash joyini oʻzgartirish huquqiga ega.

Bolalarga nisbatan zoʻravonlik

2015-yilda UNICEF maʼlum qilishicha, bolalarning 77 foizi oiladagi zoʻravonlikning qandaydir koʻrinishlariga duchor boʻlgan. Yuzlab bolalar vatanda va hatto chet elda tilanchilik qilishga yoki boshqa majburiy mehnatga mahkum qilinmoqda.

Qasos olish qoʻrquvi

Kamida 70 ta oila repressiyadan qoʻrqib ixtiyoriy hibsga olingan.

Yunon ozchiligining inson huquqlarining buzilishi

Albaniyada inson huquqlari, huquqni muhofaza qilish tashkilotlariga koʻra, politsiya va maxsus xizmatlar yordamida yunon ozchiligini taʼqib qilayotgan hukumat tomonidan buzib kelinmoqda. Janubiy Albaniyadan Shimoliy Epirus yunonlariga etnik hujumlar natijasida yunon jamoalarining uylari vayron qilingan. Shuningdek, International Amnesty tashkilotiga koʻra, rasmiylar tomonidan yunon ozchilik vakillariga nisbatan qoʻpol munosabatda boʻlish holatlari kuzatilgan.

Bundan tashqari, etnik yunon ozchilik hukumatning kommunistik davrdagi „ozchilik zonalari“dan tashqaridagi etnik yunon shaharlarini tan olishni istamasligidan, rasmiy hujjatlarda va etnik yunon hududlarida davlat belgilarida yunon tilidan foydalanishni yoki koʻproq etnik greklarni jamoat joylariga qoʻshishni istamasligidan shikoyat qilgan. 2008-yilda hukumat Himara mintaqasida yunoncha emas, alban va ingliz tillarida yozilgan bir qancha yangi yoʻl belgilarini oʻrnatgan. Himara shahrining etnik grek meri belgilarni olib tashlashni buyurgan, ammo hukumat uni jamoat mulkini vayron qilishda ayblagan.

AQShning 2012-yilgi yillik hisobotida qayd etilishicha, Qizil va Qora Alyans kabi millatchi guruhlarning paydo boʻlishi yunon ozchilik guruhlari bilan etnik ziddiyatlarni kuchaytirgan.