Amerikaning Virgin orollari
Virgin orollari (Amerikaning Virgin orollari, Inglizcha.United States Virgin Islands; Qoʻshma Shtatlarining Virgin orollari, Inglizcha:Virgin Islands of the United States) — Karib dengizidagi Amerika Qoʻshma Shtatlarining uyushgan hududi maqomiga ega boʻlmagan orollar guruhi hisoblanadi.
Amerikaning Virgin orollari ingl.United States Virgin Islands
| |
|---|---|
|
Shior: «United in Pride and Hope» «G‘urur va umidda birga birlashamiz» | |
|
Madhiya: «Virgin Islands March» «Virgin orollari marshi» | |
.svg) | |
| Poytaxt | Sharlotta-Amaliya |
| Eng katta shahar | Sharlotta-Amaliya |
| Rasmiy til(lar) | Inglizcha |
| Hukumat | AQSh boshqaruvi |
| Jo Bayden | |
| Albert Brayan | |
| 1917-yil 31-mart | |
| Maydon | |
• Butun |
346.4 km2 (168-oʻrin) |
• Suv (%) |
1 |
| Aholi | |
• 2020-yilgi roʻyxat |
87 146 kishi |
| • Zichlik | 252.4/km2 |
| YIM (nominal) | 2020-yil roʻyxati |
• Butun |
4.068 milliard AQSh dollar |
| Pul birligi | AQSh dollari (USD) |
| Vaqt mintaqasi | UTC−4:00 |
| Qisqartma | VI |
| Telefon prefiksi | +1-340 |
| Internet domeni | .vi |
Siyosiy holat tahrir
AQSh Virjiniya orollari Amerika Qo'shma Shtatlarining korporativ bo'lmagan uyushgan hududi , ya'ni Qo'shma Shtatlar tomonidan boshqariladigan, ammo Qo'shma Shtatlar tarkibiga kirmagan hudud bo'lib, unda Amerika Qo'shma Shtatlari Kongressi mahalliy hukumatni tashkil qilgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti ushbu hududni o'zini o'zi boshqarmaydigan hudud sifatida tasniflaydi . 1993 yilda AQSh Virjiniya orollarida hududning maqomi bo'yicha referendum bo'lib o'tdi, unda orollarning kelajagi uchun uchta variant taklif qilindi: mustaqillik, Qo'shma Shtatlar tarkibiga qo'shilish va Qo'shma Shtatlarga qaram hududning hozirgi holati. [6] . Referendum ishtirokchilarining 81,6 foizi joriy maqomni qoldirish uchun ovoz berdi, biroq umumiy saylovchilarning atigi 31,4 foizi ishtirok etdi va shu sababli referendum haqiqiy emas deb topildi. Maqom bo'yicha boshqa referendumlar o'tkazish rejalashtirilmagan. 2023-yilda orol aholisi o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rov natijalariga ko‘ra, 63 foizi hududni AQSh shtatiga aylantirishni qo‘llab-quvvatlagan, 23 foizi esa qarshi chiqqan. Mustaqillik masalasida: 58% g'oyani rad etgan, 19% esa rozi bo'lgan.
Siyosiy tuzilma tahrir
Hudud ijroiya hokimiyatining boshlig'i gubernator bo'lib, umumiy ovoz berish yo'li bilan 4 yil muddatga saylanadi. Hududiy Senat ham umumiy ovoz berish yo‘li bilan – 15 a’zodan iborat bo‘lib, ikki yillik muddatga saylanadi. Bundan tashqari, hudud aholisi AQSh Vakillar palatasiga bir a'zoni saylaydi (ovoz huquqisiz). Hudud aholisi AQSh prezidentlik saylovlarida ovoz berish huquqiga ega emas, ammo AQSh Demokratik va Respublikachilar partiyalaridan prezidentlikka nomzodlar uchun praymerizda ovoz berishi mumkin .
Siyosiy partiyalar (2008 yil noyabr saylovlari natijalariga ko'ra):
• Demokratik partiya (hududiy Senatdagi 10 deputat) • Mustaqil fuqarolar harakati (hududiy Senatda 2 deputat)
• Respublikachilar partiyasi (hududiy Senatda vakillik qilmaydi)
• Hududning Senati ham 3 ta mustaqil a'zodan iborat.
Geografik joylashuvi va tabiati tahrir
Virgin orollari Shimoliy va Janubiy Amerika oraligʻida, Puerto-Riko orolidan sharqda, Kichik Antil orollarining shimoliy qismida joylashgan AQSHga qarashli xudud. Virgin orollari tarkibiga 50 dan ortiq orol kiradi. Ulardan eng yiriklari: Sent-Tomas, Sent-Jon, Santa-Kruz. Orollar ohaktoshli, shu bilan birga kristalli va vulkonli tog jinslaridan tashkil topganlari ham bor.
Iqlimi - tropik bo'ladi. Doimiy yashil tropik oʻrmonlarning koldiqlari uchraydi. Qolgan xududlar qishloq xoʻjaligida foydalaniladigan yerlardan iborat. Hayvonot dunyosida maymunlar, kolibri va toʻti kabi kushlar bor.
Davlat tuzilishi, siyosiy partiyalari tahrir
Davlat tuzilishi orollar ustidan umumiy nazoratni AQSH Ichki ishlar vazirligi amalga oshiradi. Ijroiya Hokimiyat gubernatorga tegishli, maʼmuriy jihatdan 3 ta orolga boʻlingan. Poytaxti Sharlotta-Amaliya Sent-Tomas orolida joylashgan. Siyosiy partiyalari: AQSH Demokratik va Respublikachilar partiyalarining boʻlimlari, Fuqarolar mustaqilligi harakati.
Iqtisodi, transport kommunikatsiyalari tahrir
Iqtisodining asosini chet el turizmi tashkil kiladi. Dunyodagi eng yirik neftni qayta ishlash zavodlaridan biri Sen-Kroa orolida joylashgan. Chorvachilik va baliqchilik rivojlangan. Chetdan keltiriladigan ehtiyot qismlardan soatlar yigʻish, oziq-ovqat maxsulotlari va rom ishlab chikarish yoʻlga qoʻyilgan. Kishloq xoʻjaligida joʻxori, shakarqamish, meva va sabzavotlar yetishtiriladi. Chetdan neft, sanoat maxsulotlari, oziq-ovkat keltiriladi. Chetga neft mahsulotlari, shakar, rom, sitrus mevalar, qahva eksport qilinadi. 2010-yilda YAIM miqdori 1577 mln (aholi jon boshiga - 17200) dollarni tashkil etgan. Asosiy savdo hamkorlari: Buyuk Britaniya, Kanada, AQSH, Puerto-Riko.
Tarixi tahrir
Kolumb ekspeditsiyasi 1493-yili orollarga kelgan. Dastlabki axoli punktlari 1625-yil Santa-Kruz orolida ingliz va fransuz mustamlakachilari tomonidan barpo qilingan. Turli vaqtlarda orollar ustidan inglizlar, fran- suzlar, ispanlar oʻz nazoratini oʻrnatgan. 1733-yili orollarni daniyaliklar sotib olishdi (1754-yilda rasmiy ravishda Daniya mustamlakasi deb eʼlon kilindi). 1672 va 1683-yillarda daniyaliklar Sent-Tomas va Sent-Jon orollarini xam mustamlakaga aylantirgan edi. Daniyaliklar hukmronligi davrida Sent-Tomas oroli savdo markaziga (shuningdek, kul savdosining ham), Sent-Jon oroli esa shakarqamish plantatsiyalariga aylantirilib, ularda kullar ishlatilgan. Kullik mavjud boʻlgan davrda (1848-yilgacha) orolga 28 ming negr kullar keltirilgan. Daniya orollar ustidan 1917-yilga kadar (Napoleon urushlari davridagi qisqa davrni hisobga olmaganda) egalik qilib keldi. Shundan sung, Daniya bu orollarni AQSHga 25 million dollarga sotdi. 1932-yili orolda yashovchilarga AQSH fukaroligi berildi. Bu yerda AQSH harbiy bazasi kurilgan. 1973-yili Virgin orollari AQSH kongressining deputatlar palatasiga 1 ta deputat oʻtkazishga muvaffaq boʻlgan (lekin u ovoz berish huquqiga ega emas).