Anvar Shoh Kashmiriy (sayid Muhammad Anvar Shoh ibn Muazam Shoh al- Kashmiriy nomi bilan tanilgan; 1875-yil 16-noyabr — 1933-yil 28-may) — kashmirlik musulmon olimi va huquqshunosi boʻlib, Aminia madrasasining birinchi asoschisi sifatida va Darul Ulum Deobandning toʻrtligida xizmat qilgan. U Mahmud Hasan Deobandiyning shogirdi boʻlgan va Ulamo-i Hind Jamiyati orqali Hindiston ozodlik kurashida qatnashgan. Uning shogirdlari orasida Hifzur Rahmon Seoxarvi, Yusuf Banuriy va Zayn al-Obidin Sajjad Meerthi kabilar bor.

Anvar Shoh Kashmiriy
Shaxsiy maʼlumotlar
Tavalludi 16-noyabr 1875-yil
Vafoti 28-may 1933-yil(1933-05-28)
(57 yoshda)
Deoband, Angliya qaramligidagi Hindiston
Dini Islom
Farzandlari Azhar Shox Qaysar, Anzar Shoh Kashmiri
Asosiy qiziqish(lar)i Hadis
Alma mater Darul Ulum Deoband

Ilk faoliyati va taʼlimi

tahrir

Anvarshoh Kashmiriy 1292-yilning shavvol oyining 27-sanasida (1875-yil 16-noyabr) Kashmirda sayyidlar oilasida tug‘ilgan. Toʻrt yoshida otasi Muazzam Ali Shohning koʻrsatmasi bilan Qur’on oʻqishni boshlagan[1]. 1889-yilda u Deobandga koʻchib oʻtadi va u yerda uch yil Dorul Ulumda tahsil oladi. 1892-yilda Anvarshoh Dorul Ulum Deobandga koʻchib oʻtadi. Shuningdek, Mahmud Hasan Deobandiy va boshqalardan ham tahsil oladi. So‘ngra 1896-yilda (1314-hijriy) Rashid Ahmad Gangohiy huzuriga borib, Hadis (ikki yildan beri o‘qigan) va g‘azal ilmi bo‘yicha muallimlik guvohnomasini oladi[1].

Faoliyati

tahrir

Dorul Ulumni tugatgandan soʻng, u Dehlidagi Aminiya Madrasasida dars berdi va uning birinchi mudiri boʻlib xizmat qildi. 1903-yilda u Kashmirga borib, u yerda Fayz-e Aʼam madrasasini tashkil qiladi[1]. 1905 (hijriy 1323)-yili haj ziyoratini amalga oshiradi. Toʻrt yil oʻtgach, u Deobandga qaytib keladi. 1933-yilgacha maosh olmasdan hadis kitoblaridan dars bergan. U qariyb oʻn ikki yil Dorul Ulumning vasiyligini lavozimida faoliyat yuritadi. 1927-yilda (1346-hijriy) isteʼfoga chiqadi va Hindistonning gʻarbiy qismidagi Dabhel madrasasiga borib, u yerda 1932-yilgacha (1351-yil) hadis ilmidan dars beradi. 1887-yilda oilasini tashlab, Hindistondagi Madrasaga koʻchib oʻtadi[2].

Makka va Madinaga haj safarini boshlashdan oldin Fay’m madrasasida uch yil dars bergan[2]. Anvarshoh Kashmiriy oʻzining Deoband instruktori Mahmud Hasan huzuriga tashrif buyuradi va uni Deoband ilmidan dars beradigan lavozimni egallashga koʻndirdi. 1908-yilda Mahmud Hasanning oʻzi Madinaga koʻchib kelganida, Anvarshoh hadisdan dars bera boshlagan edi[3]. U 1927-yilgacha bu lavozimda faoliyat yuritib keladi, lekin rahbariyat bilan kelishmovchilikdan keyin ishdan ketadi[2].

Kashmiriy 1927-yilda Azizur Rahmon Usmoniy bilan birga Jamiya Islomiya Talimuddinga ko‘chib o‘tdi va u yerda 1932-yilgacha hadis ilmidan dars berdi[1].

Vafoti va merosi

tahrir

1933-yilda Anvarshoh kasal boʻlib, tibbiy yordam uchun Deobandga boradi. U 1933-yil 28-mayda vafot etguniga qadar u yerda talabalarga dars beradi. Uning katta oʻgʻli Azharshoh Qaysar va kichik oʻgʻli Anzarshoh Kashmiriy otasining yoʻlini davom ettiradilar[2]. Muhammad Iqbol tomonidan Kashmiriy xotirasiuchun hamdardlik marosimi uyushtirdi va u Kashmiriyni soʻnggi besh yuz yillikdagi eng buyuk islom olimi deb taʼriflaydi[4].

Anvarshoh Kashmiriy koʻpchilik tomonidan eng koʻp qirrali va sermahsul hadis olimlaridan biri sifatida etirof etiladi[5]. Islom olimi Sayyid Rashid Rido uning hadis adabiyoti va turli islom ilmlarini qayta tiklash sohasidagi xizmatlarini eʼtirof etib, „Alloma Kashmiriydan ko‘ra ko‘rkamroq hadis olimini ko‘rmaganman“, deydi[5].

Jamiya Imom Muhammad Anvar Shoh, Deoband — Kashmir nomidagi islom maktabi hisoblanadi. Suriyalik olim Abdul-Fattoh Abu G‘udda kashmiriylarning tarjimai holini arab tilida yozgan[6]. Yunus Usmon Durban-Vestvil universitetida oʻzining "Allamah Muhammad Anvar Shoh Kashmiriyning hayoti va ijodi" mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasini keng ommaga namoyish etgan[7].

Kashmiriy haqida kitob 2015-yil dekabr oyida nashr etilgan. Kitobning chiqarilishi paytida muhandis Rashid, oʻsha paytdagi Langate vakilligi Kupvaraning „Yil talabasi“ mukofotini „Muvaffaqiyat uchun Moulana Anvar Shoh Kashmiri mukofoti“ deb oʻzgartirgan[8].

Adabiy asarlari

tahrir

Kashmiriy sheʼr ham yozgan va koʻpincha oʻzining ilmiy asarlarini shu shaklda namoyish etgna. Uning ayrim maqolalari va qo‘lyozmalari nashr etilmagan[2].

Uning asarlari[9][10]:

  • Mushkilat al-Quran
  • Fayz al-Borii ala Sahihi Buxoriy
  • Anvar al-Baari ("Sahihi Buxoriy "ning urducha sharhi, Kashmiriyning kuyovi Ahmad Rida Bijnori tomonidan tuzilgan)
  • al-ʿUrf ash Shadhi Sharh Sunan Termiziy[11]

Talabalari

tahrir

Kashmiriyning shogirdlari orasida Manazir Ahsan Gʻiloniy, Muhammad Tayyib Qasmiy, Hifzur Rahmon Seoharviy, Said Ahmad Akbarobodiy, Zayn al-Obidin Sajjad Meerthiy, Muhammad Miyan Deobandiy, Manzur Nu’moniy va Muhammad Shafi Deobandiy oʻrin egallagan[12][13].

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Rizwi, Syed Mehboob. Tarikh Darul Uloom Deoband, 1981, Darul Uloom Deoband: Idara Ehtemam — 49–51, 52–55-bet. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Aaliya Chishti. Challenges to religions and Islam: a study of Muslim movements, personalities, issues and trends (en) Rafiabadi: . Sarup & Sons, New Delhi, 2007 — 924–943-bet. ISBN 978-81-7625-732-9. Qaraldi: 2019-yil 12-iyul. 
  3. Noor, Ahmad-Noor A.. The Madrasa in Asia: Political Activism and Transnational Linkages. Amsterdam University Press, 1 January 2008. ISBN 978-90-5356-710-4. 
  4. „Bringing the Legend to Light“ (2017-yil 16-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 13-iyun.
  5. 5,0 5,1 Ahmad Meraj, Dr. Meraj (2019). "Contribution of Anwar Shah Kashmiri to the Hadith Literature in India". Insight Islamicus 19: 1, 11. Archived from the original on 2022-12-03. https://web.archive.org/web/20221203222930/http://islamicstudies.uok.edu.in/Files/36892408-1fed-4431-9848-0761b9e02587/Journal/04d04c18-80ad-4951-98c0-0c24b5ba7987.pdf. Qaraldi: 2023-01-05. Anvar Shoh Kashmiriy]]
  6. Abd al-Fattah Abu Ghudda. Arabic biography of Imam al-'Asr Allamah Anwar Shah al-Kashmiri, Taken from Majmu'ah Rasa'il al-Kashmiri, Volume 1, 2nd Edition (Karachi: Idarat al-Qur'an wa 'l-'Ulum al-Islamiyyah, 1424 AH/2004 CE) by al-Majlis al-'Ilmi. (ar). Qaraldi: 2019-yil 16-may. 
  7. „Life and Works of Allamah Muhammad Anwar Shah Kashmiri“. ResearchSpace.ukzn.ac.za. Qaraldi: 2019-yil 16-may.
  8. „Book 'Pride Of Kashmir' on Moulana Anwar Shah Kashmiri released“. Greater Kashmir (2015-yil 2-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 12-iyun.
  9. Asir Adrawi. Dabistan-e-Deoband ki Ilmi khidmat, October 2013 (ur), Deoband: Darul Moallifeen — 33, 56, 64-bet. 
  10. Bano, Abida (2008). "Contribution of Kashmiri scholars towards quaranic sciences: a research study" (Ur). Aligarh Muslim University: 148–153. http://shodhganga.inflibnet.ac.in:8080/jspui/handle/10603/57138. 
  11. Is’haqov Mirsodiq; Alimova Rahima; Karimov Nodir; Sulaymonov Jasur; Madalimov Timur (November 2019). "Contribution of Abu Isa Tirmidhi to the Science of Hadith". International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (IJITEE) 9 (1): 594. 
  12. Muhammad Taqi Usmani „Imam al-Asr Hadhrat Allama Sayyid Anwar Shah Saheb Kashmiri“, . Akabir-e-Deoband Kya Thy, May 1995 (ur), Zamzam Book Depot, Deoband — 41–54-bet. 
  13. Naseem Akhtar Shah Qaiser. Do Gohar Aabdaar, September 2016, Jamia Imam Muhammad Anwar Shah — 32-bet. 

Adabiyotlar

tahrir

Havolalar

tahrir