Avgustin Avreliy

Avgustin Avreliy, Avliyo Avgustin yoki Saint Augustine (lotincha: Aurelius Augustinus Hipponensis) (354, Tagast shahri, Shimoliy Afrika – 430, Gippon shahri, Shim.Afrika) – xristian dini ilohiyotchisi, "cherkov otalari"dan, adib, faylasuf. Katolitsizm aqidalarining shakllani-shiga ta’sir koʻrsatgan. Gippon shahri usku-fi (yepiskopi) martabasiga erishgan. Diniy-falsafiy ruhdagi qator va’z va risolalari saqlanib qolgan. Ulardan mashhurlari: 1) "Tavba" (400 yil); 2) "Ilohiy shahar haqida" (413-427 yillar; 22 kitobdan iborat). "Ilohiy shahar haqida" asarining yozilishiga Rim imperiyasi poytaxti gotlar tomonidan bosib olinib, vayron qilinishi turtki boʻldi. Asarda bu vayrongarchilik rimliklar asrlar mobaynida oʻzga xalqlarga nisba-tan oʻtkazgan bosqinchilik va zuravonlik siyosati uchun xudo tomonidan yuborilgan jazo sifatida talqin qilinadi. Asarning 10 ta kitobi Rim tarixiga, 12 ta kitobi insonlar jamiyati va davlatning mohiyatiga bagʻishlangan. A. dunyoni ikki saltanatga boʻladi: 1) "zamin shahri" – yovuzlik, zoʻravonlik va shayton saltanati; 2)"ilohiy shahar" – ezgulik va rahmon saltanati. Birinchisi – inson xudbinligi asosiga qurilgan va ilohiylikni rad etadi, ikkinchisi – ilohiy mehr asosiga qurilgan boʻlib, insonning moddiy ehtiyojlardan yuz oʻgirishini taqozo qiladi. A. ta’limotiga koʻra, "ilohiy shahar"ning yer yuzidagi tim-soli masihiy cherkovidir, unga samoviy cherkovga tayyorgarlik vositasi sifatida qaralmogʻi lozim. A. qadimgi yunon mush-riklik davri qadriyatlarini masihiylik nuqtai nazaridan keskin tanqid qiladi, inson oʻz irodasi bilan ezgulikka erisha 4olmaydi, inson gunohlardan faqat xudoning inoyati va cherkov tufayli forigʻ boʻladi, deb hisoblaydi. A. fikriga koʻra, "yagona tangri barcha goʻzallikning haqiqati va eng oliy goʻzalliqdir". A. "e’tiqodsiz bilim ham, haqiqat ham yoʻq", deb hisobladi. A. ta’limoti Yevropada deyarli ming yil davomida ilm-fanning cherkovga tobe holda qolishiga muayyan darajada nazariy zamin boʻldi va cherkov hokimiyatining qudratli kuchga aylanishiga koʻmaklashdi.

Avgustin Avreliy
Tavalludi	13-noyabr 354
Vafoti	28-avgust 430
Fuqaroligi	Qadimgi Rim
Otasi	Patricius
Onasi	Monica of Hippo

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil