Vikipediya

Avstraliya — Yaponiya munosabatlari

Avstraliya — Yaponiya munosabatlari Avstraliya va Yaponiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir.

Avstraliya — Yaponiya munosabatlari

Avstraliya
Yaponiya
Diplomatik vakolatxona
Avstraliya elchixonasi Tokioda. Yaponiya elchixonasi Kanberrada.
Elchixona
Avstraliyaning Yaponiyadagi elchisi Peter Roberts Yaponiyaning Avstraliyadagi elchisi Shingo Yamagami.
Tokiodagi Avstraliya elchixonasi
Yaponiyaning Kanberradagi elchixonasi

Mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar ijobiy hamda oʻrnatilgandan beri yillar davomida mustahkamlanib borgan, chunki har ikki davlatni muhim va oʻzaro manfaatlar asosida birlashtirgan. Yaponiya Avstraliyaning asosiy iqtisodiy hamkorlaridan biridir: Yaponiya mamlakatning ikkinchi „yirik savdo sherigi“ hisoblanadi. Soʻnggi paytlarda aloqalar yaqin iqtisodiy va tijorat aloqalaridan tashqari boshqa sohalarga, jumladan, madaniyat, turizm, mudofaa va ilmiy hamkorlikka ham kengaydi[1].

Munosabatlarning dastlabki bosqichlarida, masalan, Ikkinchi jahon urushi,1980-yillarda va 1990-yillarning boshlarida Yaponiyaning taxmin qilingan iqtisodiy hukmronligi davrida, baʼzi keskinliklar mavjud edi[2]. Biroq, Yaponiya Avstraliya hukumati va biznes rahbarlari tomonidan muhim eksport bozori va Avstraliyaning Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi kelajakdagi oʻsishi va farovonligining muhim elementi sifatida koʻriladi. Yaponiya, oʻz navbatida, Avstraliyani muhim hamkor, energiya, minerallar va boshqa asosiy mahsulotlarning ishonchli manbai, mashhur sayyohlik maskani va Osiyodagi yagona oʻrta darajadagi iqtisodiy kuch sifatida koʻradi. Avstraliyaning sobiq bosh vaziri Toni Abbott Yaponiyani Avstraliyaning Osiyodagi eng yaqin doʻsti deb atadi va ikki davlat oʻrtasida Erkin savdo shartnomasini tuzishga kirishdi[3]. Avstraliya va Yaponiya bir-birini Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi asosiy strategik hamkorlar sifatida tan oladi. Har ikki davlat AQShning asosiy ittifoqchilaridir. Sobiq mudofaa vaziri Maris Peyn Yaponiyani mintaqadagi „asosiy hamkor“ deb atagan, Yaponiyaning sobiq tashqi ishlar vaziri Fumio Kisida esa bu munosabatlarni xavfsizlikning tayanchi, deya taʼriflagan.

Avstraliyaning Tokioda elchixonasi, Osaka va Fukuokada bosh konsulliklari, Sapporoda konsulligi bor[4]. Yaponiya, Kanberrada elchixonasi, Sidney, Melburn, Brisben va Pertda bosh konsulliklari va Keyrnsdagi konsulliklari mavjud[5].

Mamlakatni taqqoslash

tahrir
Rasmiy nomi Avstraliya Yaponiya
Bayroq    
Gerb    
Aholisi 25,992,800 127 380 000
Hududi 7,692,024 km² 377 873 km²
Aholi zichligi 3.4/km² 337,6/km²
Poytaxti Kanberra Tokio
Katta shahri Sidney — 5,231,147 Tokio — 12 790 000
Hukumat Federativ Parlamentar konstitutsion monarxiya Unitar parlamentar konstitutsiyaviy monarxiya
Rasmiy tili Ingliz tili Yapon tili
Rasmiy dini 43,9 % xristianlik, 38,9 % dinsiz, 3,2 % islom, 2,7 % hinduizm, 2,4 % buddizm, 1,7 % boshqalar, 7,2 % aniqlanmagan 83,9 % sintoizm, 71,4 % buddizm, 2 % xristian, 0,6 % boshqa
YaIM (nominal) 1.748 trillion AQSh dollari (67,464 $ aholi jon boshiga) 5 100 milliard AQSh dollari (38 559 $ aholi jon boshiga)
Inson taraqqiyoti indeksi 0,939 0,903
Xalqaro qoʻngʻiroq kodi +61 +81
Pul birligi Avstraliya dollari Yaponiya yenasi
2017 BBC Jahon Xizmati Xalqaro fikr soʻrovi Yaponiya taʼsiriga mamlakatlar boʻyicha qarashlar (ijobiy — salbiy boʻyicha tartiblangan)[6]
Soʻrovda qatnashgan mamlakatlar ijobiy salbiy neytral farq
  Xitoy
22%
75%
 3 -53
  Ispaniya
39%
36%
 25 3
  Turkiya
50%
32%
 18 18
  Pokiston
38%
20%
 42 18
  Hindiston
45%
17%
 38 28
  Rossiya
45%
16%
 39 29
  Peru
56%
25%
 19 31
  Nigeriya
57%
24%
 19 33
  Buyuk Britaniya
65%
30%
 5 35
  Meksika
59%
23%
 18 36
  Keniya
58%
22%
 20 36
  Germaniya
50%
13%
 37 37
  Indoneziya
57%
17%
 26 40
  AQSh
65%
23%
 12 42
  Gretsiya
52%
9%
 39 43
  Fransiya
74%
21%
 5 53
  Braziliya
70%
15%
 15 55
  Avstraliya
78%
17%
 5 61
  Kanada
77%
12%
 11 65

Tarixi

tahrir

Avstraliya va Yaponiya imperiyasi oʻrtasidagi mustamlaka va post-federal munosabatlar

tahrir

Yaponiya tomonidan Avstraliya koʻmirining birinchi qayd etilgan importi 1865-yilda va Avstraliya junining Yaponiyadan birinchi qayd etilgan importi 1888-yilda boʻlgan. Maʼlumki, Avstraliyaga birinchi boʻlib yaponiyaliklar 1871-yilda Kvinslendga koʻchib kelgan savdogarlar boʻlishgan. 1901-yilda Avstraliya Federatsiyasi tashkil etilganda, Avstraliyada 4000 yapon muhojirlari borligi taxmin qilingan, asosan Yaponiya hukumati 1896-yilda oʻzining birinchi konsulligini ochgan Taunsvil hududida istiqomat qilishgan. Muhojirlar asosan shakarqamish va dengiz sanoatida, jumladan toshbaqalar, troxuslar, trepanglar va marvaridlarni yigʻishda ishlagan. Yaponlarning Avstraliyaga keyingi koʻchishi 1901-yildagi Avstraliyaning Immigratsiyani cheklash toʻgʻrisidagi qonuni bilan toʻxtatildi. Shu sababli, Taunsvil konsulligi 1908-yilda yopildi[7].

1930—1931-yillarda Yaponiya „Avstraliyaning uchinchi eng muhim savdo sherigi“ edi. Biroq, iqtisodiy aloqalar gullab-yashnashda davom etdi va 1930-yillarning oʻrtalariga kelib, Yaponiya Buyuk Britaniyadan keyin Avstraliyaning ikkinchi yirik eksport bozoriga aylandi. Biroq, 1936-yilda Britaniya Avstraliyadagi ingliz toʻqimachilik bozoriga zarar yetkazgan yapon toʻqimachilik mahsulotlarini import qilishni cheklash uchun Avstraliyaga siyosiy bosim oʻtkazdi. Yaponiya yangi eksportlariga savdo toʻsiqlari bilan javob berdi. Ikkala tomon ham savdo urushi samarasiz ekanligini tushunib etgach, 1937-yilda cheklovlarni yumshatish boʻyicha kelishuvga erishildi.


Ikkinchi Jahon urushi paytida Avstraliya hududiga yapon bosqinchiligi bevosita tahdid solgan. Yaponiya kuchlari Shimoliy Avstraliya va Sidney bandargohida Darvinga hujum qilishgan. 1941-yilda Avstraliyadagi etnik yaponlar internirga olingan va urush oxirida ularning aksariyati Yaponiyaga surgun qilingan[8]. Avstraliya kuchlari Ikkinchi Jahon urushi davrida Janubi- Sharqiy Osiyo va Tinch okeanining janubi-gʻarbiy qismidagi janglarda faol rol oʻynagan. Ikkala tomon oʻrtasidagi urushning eng yorqin voqealari Kokodu jangi va Sandakan oʻlim yurishlari edi (2014-yilda Yaponiya Bosh vaziri Shinzo Abe Avstraliya parlamentiga Yaponiya xalqi nomidan samimiy hamdardlik bildirdi[9]). Avstraliya kuchlari Yaponiyaning urushdan keyingi bosib olinishida ham muhim rol oʻynagan.

Bosqinchilik davrida

tahrir
 
1945-yil 30-avgust. Yokosuka dengiz bazasi, Tokio koʻrfazi. Qoʻmondon Yuzo Tanno Yokosuka harbiy-dengiz bazasi kalitlarini Avstraliya Qirollik dengiz floti kapitan Gerbert Jeyms Buchananga topshirdi. Buchanan Britaniya Hamdoʻstligining birinchi partiyasini boshqargan.

Birinchi marta koʻp sonli avstraliyaliklar Yaponiyaga urushdan keyingi Yaponiyani bosib olish paytida sayohat qilishgan. Avstraliyaliklar Britaniya Hamdoʻstligi ishgʻol kuchlarining bir qismi boʻlgan. Hamdoʻstlik kuchlarida 16 mingga yaqin avstraliyalik xizmat qilgan. Avstraliyaning Hamdoʻstlik kuchlariga qoʻshgan hissasi 4,700 piyoda, 5,300 ta baza xodimlari, 2,200 qirollik Avstraliya havo kuchlari va 130 nafar Avstraliyaning umumiy kasalxonalaridan foydalanilgan edi. Qirollik Avstraliya dengiz floti Britaniya Tinch okean flotida ham ishtirok etgan. Hamdoʻstlikni bosib olish davrining uchdan ikki qismi faqat avstraliyaliklar tomonidan olib borilgan[10].

 
General Blamey Avstraliya nomidan Yaponiyaning taslim boʻlish hujjatini imzoladi

Avstraliya urushning soʻnggi oylarida Yaponiya kampaniyasida kichik rol oʻynagan, chunki urush tugagan paytda Yaponiyaga bostirib kirishda qatnashishga tayyorlanayotgan edi. Okinava jangi paytida Avstraliyaning bir nechta harbiy kemalari Britaniya Tinch okeani floti bilan birga ishlagan va Avstraliya esmineslari keyinchalik Yaponiya orollaridagi nishonlarga hujumlar paytida Britaniya aviatashuvchilari va jangovar kemalarini kuzatib borishgan[11]. Avstraliya Yaponiyadan uzoqda joylashganligiga qaramay, Britaniya flotining asosiy bazasi boʻlib, qoʻshinni qoʻllab-quvvatlash uchun koʻplab obyektlar qurilgan[12].

Avstraliya Britaniya, Kanada va Yangi Zelandiya boʻlinmalari bilan Hamdoʻstlik korpusining bir qismini taskil etgan. Korpus AQSh armiyasi korpusi bilan bir xil boʻlishi kerak edi va 1946-yil martiga rejalashtirilgan Yaponiyaning Xonsyu oroliga bostirib kirishda ishtirok etishi kerak edi[13]. Shuningdek, Avstraliya kemalari AQShning Tinch okean floti bilan ishlashi, ikkita ogʻir bombardimonchilar eskadroni va transport eskadroni Buyuk Britaniyadan Okinavaga yoʻlbars kuchlarining bir qismi sifatida Yaponiyani strategik bombardimon qilishga qoʻshilishi kerak edi[14].

General Blamey 1945-yil 2-sentyabrda AQShning Missuri kemasidagi marosimda Avstraliya nomidan Yaponiyaning taslim boʻlish toʻgʻrisidagi hujjatini imzolagan[15]. Kemadagi asosiy marosimdan soʻng, yapon qoʻmondonlari Tinch okeani amaliyot davrida ittifoqchi kuchlarga taslim boʻlishgan. Avstraliya qoʻshinlari oʻzlarining yaponiyalik raqiblarining taslim boʻlishini Morotayda, Borneo, Timor, Vevak, Rabaul, Bougainville va Naurudagi bir nechta joylarda oʻtkazilgan marosimlarda qabul qildilar[16].

Urushdan keyingi diplomatik munosabatlar

tahrir

Avstraliya va Yaponiya oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar 1952-yilda Ittifoqchilar tomonidan bosib olingandan soʻng qayta tiklandi. Xaruxiko Nishi Yaponiyaning Avstraliyadagi elchisi etib tayinlandi. 1957-yilda Avstraliya Bosh vaziri Robert Menzis ikki davlat oʻrtasidagi iqtisodiy va siyosiy aloqalarni mustahkamlash maqsadida Yaponiyaga tashrif buyurdi[17][18].

2006-yilda Avstraliya va Yaponiya 1976-yilgi Doʻstlik va hamkorlik toʻgʻrisidagi asosiy shartnomaning 30 yilligini nishonladilar. 2006-yil mart oyida eʼlon qilingan qoʻshma bayonotda Avstraliya tashqi ishlar vaziri Aleksandr Dauner va Yaponiya tashqi ishlar vaziri Taro Aso Avstraliya va Yaponiya oʻrtasida „umumiy demokratik qadriyatlar, oʻzaro hurmat, chuqur doʻstlik va umumiy strategik qarashlarga“ asoslangan hamkorlik har qachongidan ham kuchliroq boʻlishini eʼlon qildi.

Bir qator avstraliyalik siyosatchilar Yaponiya hukumati tomonidan berilgan birinchi milliy mukofot boʻlmish Kunchiqar ordeni bilan taqdirlandi. Qabul qiluvchilar orasida Edmund Barton, Robert Menzis, Jon Makyuan, Malkolm Freyzer, Bob Xouk va Jon Xovard[19][20] kabi Avstraliyaning sobiq bosh vazirlari bor.

Avstraliya va Yaponiya BMTni isloh qilish, shu jumladan Yaponiyaning BMT Xavfsizlik Kengashiga doimiy aʼzoligini taʼminlash va turli mintaqaviy forumlarni, jumladan, Osiyo-Tinch okeani iqtisodiy hamkorligi, ASEAN mintaqaviy forumi va Sharqiy Osiyo sammitini mustahkamlash uchun birgalikda ishlashga kelishib oldilar.

2007-yil mart oyida Avstraliya va Yaponiya qoʻshma xavfsizlik paktini imzoladilar[21][22][23]. Xavfsizlik sohasidagi hamkorlik doirasiga quyidagilar kiradi:

  • Transmilliy jinoyatchilikka, jumladan, giyohvandlik vositalari va prekursorlar savdosiga, odam kontrabandasi va savdosiga, valyutani qalbakilashtirishga va qurol kontrabandasiga qarshi kurashish boʻyicha huquqni muhofaza qilish organlari;
  • chegara xavfsizligi;
  • Terrorizmga qarshi kurash;
  • Qurolsizlanish va ommaviy qirgʻin qurollari va ularni yetkazib berish vositalarining tarqalishiga qarshi kurashish;
  • tinchlikparvar operatsiyalar;
  • Strategik baholash va tegishli maʼlumotlar almashinuvi;
  • Dengiz va aviatsiya xavfsizligi;
  • Gumanitar yordam koʻrsatish boʻyicha operatsiyalar, shu jumladan tabiiy ofatlar paytida;
  • Favqulodda vaziyatlarni, shu jumladan pandemiya holatlarini rejalashtirish.

2004-yildan 2006-yilgacha Iroq hududida Yaponiya oʻzini-oʻzi mudofaa kuchlarini joylashtirish paytida Avstraliya boʻlinmalari yapon maxsus kuchlariga yapon bazalarini himoya qilishda yordam berishdi.

Yaponiyaning kitlarni tijorat maqsadida ovlash ilmiy dasturi boʻyicha mafkuraviy tafovutlar kelib chiqishi natijasida diplomatik aloqalar bosim ostida qoldi. 2010-yilning may oyida avstraliyalik yuqori darajadagi amaldorlar daʼvo muvaffaqiyatsiz boʻlishi mumkin[24] degan fikrga qaramay, yaponlar kitlarni[25] ovlashni taqiqlash toʻgʻrisida sudga murojaat qildi. Yaponiyaning Avstraliyadan kit ovlash flotiga hujumlarini qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatish haqidagi bir necha bor soʻrovlari zoʻravonlik bilan rad etildi. Lekin 2013-yilda tashqi ishlar vaziri Juli Bishop Yaponiyaga diplomatik safari chogʻida Avstraliya hukumati dengiz ovchilarini rasman qoʻllab-quvvatlamasligini va ovchilarlarning kit ovlashni tugatish uchun zoʻravonlik harakatlarini rad etishini taʼkidlagan edi[26][27].

2013-yilda yangi Abbott hukumati Yaponiyani Avstraliyaning Osiyodagi „eng yaqin doʻsti“ deb atagach, vaziyat oʻzgardi. Bu Yaponiya Bosh vaziri Shinzo Abe Yaponiya-Avstraliya Iqtisodiy hamkorlik shartnomasini tuzish va Avstraliya-Yaponiya munosabatlarining kelajagini muhokama qilish uchun Avstraliyaga tashrif buyurganida sodir boʻldi. Abe, shuningdek, Avstraliya parlamentida nutq soʻzlagan birinchi Yaponiya Bosh vaziri boʻldi[28][29].

2015-yilda yangi hukumat kelishi bilan Bosh vazir Malkolm Ternbull Avstraliya va Yaponiya oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlarga bir qator oʻzgarishlar kiritdi. Bularga 2016-yilda Avstraliya Qirollik dengiz flotini modernizatsiya qilish boʻyicha taklifning kichik qismlari kiradi (yangi hukumatni Fransiyani iltimosini qabul qilishi Yaponiya hukumatining kichik noroziligiga sabab boʻldi). Shunisi eʼtiborga loyiqki, Avstraliyaning avvalgi Bosh vaziri Toni Ebbot oʻz hukumatiga fransuz va nemis tillariga emas, balki Yaponiya arizasiga ustunlik berilishini aytgan edi[30].

2016-yil oxirida Turnbull Tokioga tashrif buyurdi va oʻzidan oldingi rahbar izidan borib, Bosh vazir Shinzo Abe bilan yaqin munosabatlarni rivojlantirdi. Keyinroq Abe 2017-yil boshida Turnbull taklifiga javoban Sidneyga harbiy, savdo, madaniy va sport aloqalarini mustahkamlash maqsadida Janubi- Sharqiy Osiyoga safari chogʻida tashrif buyurdi. Ikki tomon, shuningdek, Janubiy Xitoy dengizi mojarosi, Shimoliy Koreya va oʻzaro ittifoqdoshlari AQSh va ularning yangi prezidenti Donald Trump maʼmuriyati bilan hamkorlik qilish haqidagi fikrlarini muhokama qildilar[31].

Iqtisodiy aloqalar, migratsiya va turizm

tahrir

Savdo aloqalari

tahrir
 
1988-yildan beri Yaponiyadan Avstraliyaga olib kelingan tovarlarning oylik qiymati (million avstraliya dollarida)
 
1988-yildan beri Avstraliyadan Yaponiyaga eksport qilingan tovarlarning oylik qiymati (million avstraliya dollarida).

Avstraliya savdosi 1960—1970-yillarda Hamdoʻstlikning boshqa davlatlaridan Osiyoga koʻchdi. Xususan, Yaponiya yetakchi savdo hamkoriga aylandi. 1966—1967-yillarda Yaponiya Buyuk Britaniyani ortda qoldirib, „Avstraliya eksporti uchun eng yirik bozorga aylandi“[32]. Yaponiya hozirda Avstraliya uchun ikkinchi yirik eksport bozoridir (Xitoydan keyin). Shu sababli Avstraliya Yaponiya bilan savdo balansida profitsitga ega.

Avstraliya Yaponiya uchun asosiy oziq-ovqat va xom ashyo manbai hisoblanadi. 1990-yilda Avstraliya jami Yaponiya importining 5,4 % ni tashkil etdi va bu ulush 1980-yillarning oxirida nisbatan barqaror boʻlib qoldi. 1990-yilda Avstraliya Yaponiyaga koʻmir, temir rudasi, jun va shakarning eng yirik yetkazib beruvchisi edi. Avstraliya uranni ham yetkazib beruvchi hisoblangan. 1987-yilga kelib, Yaponiya sarmoyasi Avstraliyani Yaponiya mintaqaviy importining eng yirik manbaiga aylantirdi. Amerika va Kanadada mol goʻshti taqiqlanishi Avstraliyani Yaponiyaning eng yirik mol goʻshti yetkazib beruvchisiga aylantirdi.

Yaponiya kapitalini Avstraliyadagi tabiiy resurslarni oʻzlashtirish loyihalari, shuningdek, Avstraliya bozori uchun mahalliy ishlab chiqarishni talab qiladigan savdo proteksionizmi jalb qildi. 1988-yilda Avstraliyaga kiritilgan investitsiyalar 8,1 milliard AQSh dollarini tashkil etdi, bu Yaponiyaning toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalarining 4,4 foizini tashkil etdi. Ammo Yaponiyaning xorijiy investitsiyalar bilan qamrab olinishi tobora ortib borayotganligi sababli, bu ulush 1980-yildagi 5,9 % dan kamaymoqda. 1980-yillarda yapon koʻchmas mulk sarmoyasi Avstraliyada, ayniqsa Oltin qirgʻoq deb nomlanuvchi dengiz boʻyidagi kurort hududida ortgan, bu yerda yaponlarning mavjudligi baʼzi noroziliklarni keltirib chiqarish uchun yetarlicha kuchli edi.

Yaponiya qishloq xoʻjaligini himoya qilar ekan, Avstraliya kvotalar, yuqori tariflar va qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini, jumladan, mol goʻshti, sariyog 'va olma eksport qilishda tartibga soluvchi toʻsiqlarga duch kelmoqda. Yaponiya „Avstraliyaning eng yirik mol goʻshti eksport bozori boʻlib, 2011-yilda chetga joʻnatilgan mol goʻshtining 35,8 foizi Yaponiyaga borgan“[33].

2007-yilda Avstraliya va Yaponiya oʻrtasida ikki tomonlama erkin savdo shartnomasi boʻyicha muzokaralar boshlandi[32]. .

Avstraliya Yaponiyaga katta foyda olish uchun xom ashyoni sotadi, Yaponiya esa televizor, kompyuter va avtomobil kabi texnologiyalar bilan savdo qiladi. Yaponiya Avstraliyaga import qilinadigan bir qator ishlab chiqarilgan mahsulotlarning yetakchi yetkazib beruvchilaridan biri hisoblanadi: Yaponiya Avstraliyaning avtomobil va mototsikllar importining asosiy manbai boʻlib kelgan[32].

Migratsiya

tahrir

2006-yilda Avstraliya Statistika Byurosining maʼlumotlariga koʻra, 40 968 avstraliyalik yapon ajdodi borligini daʼvo qilgan[34][35]. Yaponiya Tashqi ishlar vazirligi maʼlumotlariga koʻra, 2017-yil 30-iyun holatiga koʻra, Yaponiyada[36] taxminan 9900 Avstraliya fuqarosi istiqomat qiladi.

Turizm

tahrir

Yaponiya avstraliyaliklarga vizasiz kirishga ruxsat beradi va Avstraliya yaponiyaliklarga 3 oygacha vizasiz kirish uchun ariza topshirishga ruxsat berib, xuddi shunday javob beradi[37].

Taʼlim

tahrir

1980-yilda Avstraliya va Yaponiya ikki mamlakat yoshlari uchun mehnat taʼtillari sxemasi toʻgʻrisida kelishib oldilar. Ishchi taʼtil dasturi Yaponiya uchun birinchisi boʻldi[38].

Adabiyotlar

tahrir
  • Day, David. Reluctant Nation: Australia and the Allied Defeat of Japan, 1942–1945. New York: Oxford University Press, 1992. ISBN 0-19-553242-2. 0-19-553242-2
  • Horner, David. High Command. Australia and Allied strategy 1939–1945. Sydney: Allen & Unwin with the assistance of the Australian War Memorial, 1982. ISBN 0-86861-076-3. 0-86861-076-3
  • Horner, David (1993-yil may). „Defending Australia in 1942“. War & Society. 11-jild, № 1. 1–21-bet. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  • Horner. „The Evolution of Australian Higher Command Arrangements“ (doc). Command Papers. Centre for Defence Leadership Studies, Australian Defence College. 2012-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-iyun 2009-yil.
  • Bilateral Perspectives on Regional Security: Australia, Japan and the Asia-Pacific Region. Palgrave Macmillan, 2012. 
  • David Walton, „Australia, Japan and the Region“ in Mari Pangestu and Ligang Song (Eds.), Japanʼs future in East Asia and the Pacific (Canberra : Asia Pacific Press, 2007) pp. 31-53.
  • Sovmestnoe zayavlenie ministrov Avstralii i Yaponii, „Postroenie vsestoronnix strategicheskix otnosheniy“, Sidney, 18 marta 2006, foreignminister.gov.au
  • Sovmestnaya yapono-avstraliyskaya deklaratsiya o sotrudnichestve v oblasti bezopasnosti, Tokio, 13 marta 2007[39]
  • 安全 保障 協力 に 関 す る 日 豪 共同 宣言 (仮 訳), Tokio, 13 marta 2007, mofa.go.jp
  • Ukreplenie ekonomicheskix otnosheniy mejdu Avstraliey i Yaponiey: otchet, podgotovlenniy professorom Gordonom de Brauerom (Avstraliyskiy natsionalniy universitet) i doktorom Toni Uorrenom (Konsultatsionnaya gruppa po setevoy ekonomike) dlya Ministerstva inostrannix del i torgovli, aprel 2001 goda

Manbalar

tahrir
  1. ↑ M. Beeson, Bilateral Economic Relations in a Global Political Economy: Australia and Japan
  2. ↑ „Whaling a small issue in relations between Australia and Japan“ (31-mart 2010-yil). 2011-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-fevral 2012-yil.
  3. ↑ Kenny. „Tony Abbott says Japan is Australia's 'closest friend in Asia'“ (inglizcha). The Sydney Morning Herald (9-oktabr 2013-yil). 2018-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-noyabr 2018-yil.
  4. ↑ Trade. „Australian Embassy in“. japan.embassy.gov.au. 2018-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-noyabr 2018-yil.
  5. ↑ „Embassy and Consulates in Australia“ (inglizcha). www.sydney.au.emb-japan.go.jp. 2018-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-noyabr 2018-yil.
  6. ↑ „2017 BBC World Service poll“ (en) (PDF). BBCワールドサービス (4-iyul 2017-yil). 30-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-iyun 2021-yil.
  7. ↑ Kodansha Encyclopedia, ISBN 4-06-205938-X, pp81-82
  8. ↑ „Origins: History of immigration from Japan - Immigration Museum, Melbourne Australia“. Museumvictoria.com.au. 2020-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-sentabr 2016-yil.
  9. ↑ „Remarks By Prime Minister Abe to the Australian Parliament (Speeches and Statements by Prime Minister) | Prime Minister of Japan and His Cabinet“ (inglizcha). japan.kantei.go.jp. 17-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-mart 2021-yil.
  10. ↑ „British Commonwealth Occupation Force 1945–52 | Australian War Memorial“. Awm.gov.au. 2016-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-sentabr 2016-yil.
  11. ↑ Gill (1968). pp. 603—607, 611—614, 663—665, 673—674.
  12. ↑ Horner (1982). pp. 377—381.
  13. ↑ Horner (1982). pp. 414—418.
  14. ↑ Day (2003). pp. 650, 671.
  15. ↑ Long (1973). p. 468.
  16. ↑ „'Surrender'“. Australia's War 1939–1945. 2011-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2008-yil.
  17. ↑ „Menzies on Tour: Japan“. Menzies on Tour: Travelling with Robert Menzies, 1950-1959. eScholarship Research Centre, The University of Melbourne. 2014-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-dekabr 2014-yil.
  18. ↑ „Menzies' visit makes for closer links“. The Canberra Times (18-aprel 1957-yil), s. 3. 5-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-dekabr 2014-yil.
  19. ↑ „Archived copy“. 2016-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-dekabr 2016-yil.
  20. ↑ „Archived copy“. 2016-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-dekabr 2016-yil.
  21. ↑ Yoshida. „Japan signs landmark security pact with Australia“ (14-mart 2007-yil). 2007-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktabr 2008-yil.
  22. ↑ Online. „Asia Times Online :: Japan News - The emerging axis of democracy“. 2008-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktabr 2008-yil.
  23. ↑ „Australia in Japan security deal“ (13-mart 2007-yil). 29-noyabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktabr 2008-yil.
  24. ↑ „'Ministers opposed whaling legal action' - WikiLeaks cables reveal dissent in Labor“ (5-yanvar 2011-yil). 20-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-dekabr 2011-yil.
  25. ↑ Arup. „Australia to take Japan to court over whaling“. 2010-yil 31-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-may 2010-yil.
  26. ↑ „Japan urges international action against Sea Shepherd“. BBC News (18-fevral 2011-yil). 18-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2018-yil.
  27. ↑ editor, Katharine Murphy deputy political. „Greg Hunt and Julie Bishop at odds over whaling monitoring“ (inglizcha). The Guardian (17-oktabr 2013-yil). 27-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2016-yil.
  28. ↑ Wallace, Rick. „Julie Bishop supports Japan on defence“. www.theaustralian.com.au. The Australian (16-oktabr 2013-yil). 31-oktabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktabr 2013-yil.
  29. ↑ „Japanese Prime Minister Shinzo Abe Addresses Australian Parliament | AustralianPolitics.com“. australianpolitics.com. 2016-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2016-yil.
  30. ↑ Stewart, Cameron. „The Australian“. Tokyo talks fail to soothe Japanese over submarine contract loss (16-iyun 2016-yil). 5-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  31. ↑ „Malcolm Turnbull signs new defence pact with Japanese PM“ (inglizcha). NewsComAu. 3-fevral 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-fevral 2017-yil.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 „Archived copy“. 2010-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-fevral 2012-yil.
  33. ↑ „Archived copy“. 2013-yil 14-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-fevral 2012-yil.
  34. ↑ „Community Profiles for 199“. Censusadata.abs.gov.au. 2020-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-sentabr 2016-yil.
  35. ↑ „Archived copy“. 2009-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-fevral 2012-yil.
  36. ↑ „オーストラリア連邦 (Commonwealth of Australia) 基礎データ“ (yaponcha).
  37. ↑ „Australian Immigration Minister - Media Release: Visa Free Entry to Japan for Short-term Visitors from Australia - Immigration media release 145/98“ (9-iyun 2007-yil). 2007-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  38. ↑ „The Working Holiday Programmes in Japan“. Ministry of Foreign Affairs of Japan (26-avgust 2016-yil). 2019-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-may 2017-yil.
  39. ↑ „Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation“. Mofa.go.jp. 2019-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-sentabr 2016-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avstraliya_—_Yaponiya_munosabatlari&oldid=4197464" dan olindi