Avtopilot

Avtopilot (avto ... va frans. Pilote – uchuvchi) – uchish apparatlari (samolyot, vertolyot, snaryad va boshqalar)ni avtomatik tarzda (uchuvchi ishtirokisiz) boshqarish mexanizmi. A. sxemasini K. E. Siolkovskiy tuzgan (1898). Parijda 1914 i. oʻtkazilgan Xalqaro koʻrgazmada A. boshqargan samolyot birinchi marta namoyish qilingan. Dastlab, A. samo-lyot rullarini uchuvchi ishtirokisiz boshqarish uchungina xizmat qildi. Key-inchalik A. takomillashtirilib samo-lyotning belgilangan uchish rejimini birdek tutib turadigan yoki uchish re-jimini yoʻnalish, ogʻish va balandlikka qarab oʻzgartiradigan puxta tizim yara-tildi. A.ning yanada takomillashtiri-lishi natijasida samolyot rullarini va dvigatellarini boshqarishni avtomat-lashtiruvchi tizim barpo qilindi. Bun-day A.lar samolyotni ekipajsiz uchirish va uni radio orqali boshqarishga imkon beradi. A. raketalar va samolyot-snaryadlarga, Yerning sun’iy yoʻldoshlari va boshqalarga ham oʻrnatiladi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil