Ayshe Dittanova
Ayshe Dittanova (qrim tatarcha: Ayşe Dittan; 1918-yil 27-fevral – 2015-yil-15 noyabr) – qrim aktrisasi, Qrim-tatar drama teatrini qayta tiklash tashabbuskori[1]. Ukrainada xizmat koʻrsatgan artist (1993)[2].
Yoshligi va taʼlimi
tahrirAyshe Dittanova 1918-yil 27-fevralda Derekoʻy (hozirgi Qrimning Yalta shahri tarkibiga kirgan qishloq) qishlogʻida tugʻilgan[3]. 1933-yilda Dittanova Simferopol teatr kollejini tamomlagan[4]. Oʻqishni tugatgach, u Qrim drama teatri truppasida ishlay boshladi[5].
Faoliyati
tahrir1937-yilda SSSRda Qrim tatarlariga qarshi qatagʻonlar boshlandi va Dittanovaning opa-singillari „xiyonat“da ayblanib oʻldirildi. Barcha qiyinchiliklarga qaramay, Dittanova unga kichik epizodik rollar berilgan boʻlsa ham, teatrni tark etmadi[1]. Uning "Bogʻchasaroy fontani" spektaklidagi roli Dittanovaning sahnadagi faoliyatidagi eng muhimi hisoblanadi[4].
1938-yilda Dittanova Qrim-tatar teatrida ishlagan Mejit Asanovga turmushga chiqdi va ular ikki qiz va bir oʻgʻilni tarbiyalashdi[1].
Ikkinchi jahon urushi boshlanganda, Dittanova boshqa sahna aktyorlari bilan birga Qrimda askarlar uchun namoyishlar oʻtkazgan va 1944-yilda u Tojikistonning Leninobod shahriga yuborilgan[1]. U yerda 1946-1951 yillarda Leninobod rus drama teatrida teatr aktrisasi sifatida faoliyatini davom ettirdi. SSSRning totalitar siyosati tufayli Dittanovaga, boshqa qrim-tatar aktyorlari singari, milliy sanʼat bilan shugʻullanishga ruxsat berilmagan[6].
1989-yilda Dittanova Qrimga qaytib keldi va darhol Qrim-tatar teatrini tiklash ustida ishlay boshladi[1]. Teatr qayta tiklangach, Dittanova 1990-yildan 1996-yilgacha u yerda ishladi[7].
1993-yilda Dittanova madaniyat rivojiga qoʻshgan katta hissasi uchun Ukrainada xizmat koʻrsatgan artist unvoniga sazovor boʻldi[2]. 1996-yildan u Nyu-Yorkda yashagan[5]. U Qrimga bir necha bor tashrif buyurgan va 2010-yilda Simferopoldagi Qrim-tatar kutubxonasida ijodiy uchrashuvda ishtirok etgan[4].
2014-yilda u BMTning Nyu-Yorkdagi shtab-kvartirasida qrim-tatarlar deportatsiyasining 70 yilligiga bagʻishlangan marosimda nutq soʻzlagan[8].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „KIRIM TATAR TİYATROSUNUN SÖNMEYEN YILDIZI AYŞE DİTTANOVA“ (tr). Tarihistan.org - Haber, Kültür, Dış Politika, Siyaset, Gündem. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ 2,0 2,1 „Про присвоєння почесних звань України майстрам сцени Кримсько-татарського музично-драматичного театру, м. Сімферополь“ (uk). Офіційний вебпортал парламенту України. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ „Айше ДИТАНОВОЙ (1918)“ (ru-RU). Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „В Симферополе состоялась творческая встреча с Айше Диттановой“ (ru-RU). Милли Фирка (2010-yil 3-may). Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ 5,0 5,1 „Вісім видатних кримських татарок“ (uk). Іслам в Україні (2016-yil 9-mart). 2016-yil 1-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ „New-Yorkta aktrisa Ayşe Dittanova vefat etti“. Qırım.Aqiqat. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ „Meryem İbraimova Qırım MilliyTeatro Artisti“ (tr). Kırım'ın Sesi Gazetesi (2018-yil 17-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.
- ↑ „В ООН відбулась церемонія присвячена 70-й річниці депортації кримських татар“ (uk). VOA. Qaraldi: 2021-yil 26-dekabr.