Bahraynda Muharram
Bu maqola avtomat tarjima qilingan yoki mashina tarjimasi tayinli oʻzgartirishsiz chop etilgani eʼtirof etilmoqda. Tarjimani tekshirib chiqish hamda maqoladagi mazmuniy va uslubiy xatolarini tuzatish kerak. Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. (Shuningdek, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.) DIQQAT! BU OGOHLANTIRISHNI OʻZBOSHIMCHALIK BILAN OLIB TASHLAMANG! Maqolaning originali koʻrsatilinmagan. |
Islomiy Muharram oyi shia islomida motam davri boʻlib, uchinchi imom Imom Husayn va uning hamrohlarining 680-yilda Karbalo jangida vafot etganini xotirlaydi. AD. Azadariy(arabcha: عزاداری) sodir boʻlgan voqealarni xotirlash va eslash uchun oʻtkaziladi, ular koʻpincha Husayniya deb nomlanuvchi jamoat zallari tomonidan tashkil etiladi. Muharram oyining oʻninchi kuni, Ashuroda motam avjiga chiqadi. Motam baʼzan Muharramni zikr qilish ham yuritiladi arabcha: ذكرى محرم).
Bahraynda Muharram oyida boʻlib oʻtadigan motam mamlakatda uzoq tarixga ega boʻlib, asrlar davomida amalda boʻlib kelgan, bu oyda qoʻshni Fors koʻrfazi davlatlaridan motam marosimlarini tomosha qilishgan va qatnashuvchi mehmonlarning katta qismini tashkil qilgan. Bahraynning Fors koʻrfazi hududidagi oʻziga xos jihati shundaki,Husayniy yurishlariga koʻchalarda ochiq ruxsat berilgan. Mintaqadagi shia musulmonlarining Muharram oyida Bahraynga borishiga sabab.
Bahraynda xotirlash
tahrir
Tarix
tahrirBahrayndagi birinchi ochiq Muharram yurishi 1891-yilda Manama shahrida Britaniya-Hindiston Steam Navigation kompaniyasining mahalliy agenti Mirza Muhammad Ismoil boshchiligida boʻlib oʻtgani xabar qilingan[1].Tarixchi Nelida Fukkaro voqeani shunday tasvirlaydi:
Bu hatto Manama shialari uchun ham muhim voqea edi. Ogʻir qurollangan Mirzo Ismoilning orqasidan odamlar toʻplanib, shia dinining ommaviy koʻrinishlariga hukmdorlar tomonidan qoʻyilgan vetoga qarshi gʻurur bilan Manama koʻchalarida yoʻl oldi[1].
1950-yillarda, Bahrayn millatchilik harakatining kuchayib borayotganini koʻrganida, Ras Rummanning maʼtam (Husayniya)korteji Gamal Abdel Nosirning Misr bayrogʻi oldidan millatchilik shiorlari bilan yurishdi[2].
Bahrayndagi eng qadimiy va eng koʻzga koʻringan mavotim (qoʻshiq maʼtam) markaziy Manamaning Farij al-Maxarka da joylashgan boʻlib, XIX-asr boshlarida qurilgan[3]. Bularga Matam al-Ajam al-Kabir, Matam Bin Rajab, Bin Zabar, Madan, Sallum, Al Mudaifa, Al Arrayed, Al Qassab va al Hajj Xalaf kiradi[3].
Amaliyotlar va marosimlar
tahrir
Bahrayndagi Muharram oʻziga xosdir, chunki bu Fors koʻrfazi mintaqasida eng koʻp shia musulmonlari boʻlgan yagona arab davlat hisoblanadi[4]. Hisob-kitoblarga koʻra, minglab Fors koʻrfazi fuqarolari Ashuro paytida Bahraynga diniy marosimlarda qatnashish uchun tashrif buyurishadi. 2009-yildagi rasmiy statistika maʼlumotlariga koʻra, mamlakatda 1100 ta motam (mạtm) rasmiy roʻyxatga olinganligini koʻrsatsa-da, roʻyxatdan oʻtmaganlarni hisobga olgan holda 5000 tagacha matam borligi taxmin qilinadi[4].
Jarayonlar (Azadari) oy davomida deyarli har kuni sodir boʻladi. Marosimlarning har xil turlari mavjud boʻlib: Baʼzi namoyishlar ishtirokchilarning qoʻllari bilan koʻkragiga urishdan, bazilari zanjirlar bilan oʻz-oʻzini oʻrab olishdan va qilich yoki pichoq bilan urishdan iborat („Haydar“ deb ataladi). Ehtirosli spektakllar va Ashuro kunini jonlantirish sahnalari ham namoyish etiladi.
Ashuro Bahraynda ikki kunlik davlat bayrami hisoblanib, Muharram oyining toʻqqizinchi va oʻninchi kunlariga toʻgʻri keladi (garchi sanalar Grigoriy taqvimida farq qilsa ham)[5]. Hukumat manbalariga koʻra, Bahrayn hukumati bir oy davom etadigan tadbir davomida motamlarga faol ravishda oziq-ovqat va mablagʻ ajratmoqda"[4].
Mashhur Motamlar
tahrirMotam — bu shialarning yigʻilish zali boʻlib, uni bazi manbalarda Husayniya deb ham atashadi. Motamlar soni minglab boʻlgani sababli, eʼtiborga loyiqlari quyida keltirilgan:
- Matam al-Ajam al-Kabir
- Matam ibn Rajab
Rasmlar
tahrir-
To'rt tilda yozilgan Ashuro bayrog'i; Arab, Ingliz, Malayalam va Bengal. -
Bahrayn bayrog'i qizil rang o'rniga qora rangga ega. -
Manamada (Bahrayn) bayroqli yurishlardan biri. -
Sanabisdagi yurish tasviri -
Manamada Ashuro bayrami arafasida musulmonlar jamoat bo'lib nutq tinglashmoqda. -
Bahraynlik shia musulmonlari shamlar yurishida qatnashmoqdalar. -
Musulmonlar Ashuro kunini nishonlash uchun yurishayotganda ko'ksiga qo'llarini qo'yib yurishadi. -
Manamada sham marshi tasviri -
Qassab Husayniyasi, yurishlar uchun boshlang'ich nuqta. -
Ruhoniy Sanabisda va'z qiladi. -
Ashuro paytida musiqa guruhidan biri. -
Karbalo jangi oqibatlarini teatrlashtirilgan tarzda jonlantirish tasviri -
2012-yil Muharram oyida Al Xavaja masjidi, masjidning g'arbiy tomoniga qora mato bilan o'ralganiga e'tibor bering. -
Muharram oyida, marosimdan oldin Manamadagi odatiy yo'l.
Maʼlumotnomalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Fuccaro, Nelida. Histories of City and State in the Persian Gulf: Manama since 1800. Cambridge: Cambridge University Press, 2009 — 106-bet. ISBN 978-0-511-60512-3. Fuccaro, Nelida (2009). Histories of City and State in the Persian Gulf: Manama since 1800. Cambridge: Cambridge University Press. p. 106. ISBN 978-0-511-60512-3. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "fuccaro106" defined multiple times with different content - ↑ Fuccaro, Nelida. Histories of City and State in the Persian Gulf: Manama since 1800. Cambridge: Cambridge University Press, 2009 — 169-bet. ISBN 978-0-511-60512-3.
- ↑ 3,0 3,1 Khuri, Fuad I.. Tribe and State in Bahrain: The Transformation of Social and Political Authority in an Arab State. Chicago: University of Chicago Press, 1980 — 157-bet. ISBN 0-226-43473-7.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Bahrain: a Symbol of Religious Freedoms“. Bahrain Human Rights Monitor. Qaraldi: 2012-yil 22-noyabr. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "BHRM" defined multiple times with different content - ↑ The Report: Bahrain 2010. Oxford Business Group, 2010 — 228-bet. ISBN 9781907065224.