Balint sindromi

Balint sindromi-bu hozirgi paytda toʻliq tushunilmagan ogʻir va halokatli neyropsikologik kasalliklar uchligi. Bunga quyidagilar kiradi: bitta ob’ektga qarashni yozib olmaslik (okulomotor apraksiya), koʻrish maydonini toʻliq idrok eta olmaslik (simultanagnoziya), shuningdek optik ataksiya. Sindromni birinchi boʻlib 1909-yilda Avstriya-Vengriya shifokori Rezsu Balint aniqlagan.

Koʻpincha sindrom yarim sharlardan birida bir yoki bir nechta jiddiy zarbalardan keyin oʻzini namoyon qiladi. Tashqi koʻrinishning bunday oʻziga xos xususiyati tufayli sindrom juda kam uchraydi. Baʼzi tadqiqotchilar sindromga toʻsatdan va ogʻir gipotenziya sabab boʻlishi mumkin, bu esa oksipital-parietal mintaqada ikki tomonlama chegara zonasi infarktiga olib keladi, deb hisoblashadi. Baʼzida Balint sindromi Altsgeymer kasalligi va boshqa degenerativ kasalliklarga chalingan odamlarda, shuningdek parietal va oksipital sohalarda shikastlanadigan miya shikastlanishlarida boʻlishi mumkin.

Alomatlar

Balint sindromining belgilari vizual-fazoviy koʻnikmalarga, vizual skanerlashga va vizual tizimning boshqa mexanizmlariga taʼsir qiladi. Uning ogʻirligi va bemorga taʼsiri tufayli bu jiddiy nogironlik boʻlib, u hatto uy sharoitida ham bemorning sogʻligʻiga tahdid solishi mumkin, bu esa uni asosiy ishlarni bajarishga va ishni davom ettirishga qodir emas. Xavf shundaki, baʼzida hatto barcha alomatlarga ega boʻlgan bemor ham toʻgʻridan-toʻgʻri reabilitatsiyadan oldin kasallik haqida bilmasligi mumkin. Hatto simptomning tabiati ham ushbu kasallikni oʻrganish va uning tashxisini rivojlanishiga toʻsqinlik qiladi. Balint simptomlarini guruh sifatida hal qilishga qaratilgan terapevtik protokollarni ishlab chiqish uchun koʻproq tadqiqotlar oʻtkazish kerak, chunki nogironlik juda bogʻliq.

Simultanagnoziya

Balint sindromidagi hodisaning bir qismi shundaki, bemorlar dunyoni halol va tizimli ravishda idrok eta olmaydilar. Atrofdagi voqelik u bilan bogʻliq boʻlmagan parchalarda koʻrinadi.

Vizual eʼtiborning fazoviy buzilishi, bu odamning Gestalt oynasining torayishi (uning vizual eʼtibor oynasi) deb ataladi. Simultanagnoziya-bu bir vaqtning oʻzida bir nechta ob’ektlarni idrok etish qobiliyatini yomonlashtiradigan chuqur koʻrish etishmovchiligi. Shunday qilib, odam bir vaqtning oʻzida bir nechta ob’ektlarni tanib olish qobiliyatini yoʻqotadi, shu bilan birga diqqatni bitta mavzuga qaratish qobiliyatini saqlab qoladi.

Okulomotor apraksiya

Koʻz harakatlarini oʻzboshimchalik bilan boshqarish mumkin emas. Bemor koʻz harakatlarini nazorat qila olmaydi. Sindromni kashf etuvchining oʻzi bu holatni „ruhiy falaj“deb atagan.

Koʻz harakatlarini normal boshqara olmaslik turi, bemorlar turli xil narsalarga eʼtibor qaratish uchun boshlarini burishga majbur.

Optik asab ataksiyasi

Vizual nazoratning buzilishi va vizual maydonda joylashgan ob’ektlar bilan oʻzaro taʼsir qilish uchun qoʻlni etarli darajada boshqara olmaslik bilan tavsiflanadi. Optik asab ataksiyasini vosita buzilishi, koʻrish maydonining etishmasligi yoki koʻrish keskinligining etishmasligi bilan izohlash mumkin emas. Balint tomonidan kashf etilgan optik ataksiya dismetriya deb ham ataladi. Balint sindromi boʻlgan bemorlar vizual qobiliyat va kosmosdagi yoʻnalishning buzilishi tufayli ob’ektlar bilan etarli darajada taʼsir oʻtkaza olmaydi.

Diagnostika

Balint sindromi kamdan-kam uchraydigan kasallik boʻlib, uni tashxislash qiyin kechadi. Koʻpincha shifokorlar buni koʻrlik, psixoz va demans bilan aralashtiradilar. Shunga qaramay, fazoviy idrokning har qanday buzilishi Balint sindromi bilan bogʻliq va u bilan birgalikda koʻrib chiqilishi kerak.

Davolash

Ushbu kasallik kashf etilganidan beri tibbiyot uni davolashning samarali usulini kashf etishga unchalik yaqinlashmadi.

Hozirgi vaqtda Balint sindromini davolashning asosiy usuli bemorlarni reabilitatsiya qilishdir. Asosan, klassik versiyalarda ham, zamonaviyroq variantlarda ham kasbiy terapiyaga yoʻnaltirilgan yondashuv qoʻllanadi. Kasallikning butun tarixi davomida toʻliq tiklanish qayd etilmagan, ammo qisman tiklanish holatlari boʻlgan.