Barometr

Barometr (yun. baros — ogʻirlik - metr) — atmosfera bosimini oʻlchashda ishlatiladigan asbob. Turli xillari bor: 1) simobli B.; gidrostatik qonunlariga asoslanib yasalgan; 2) metall B. yoki aneroid; qattiq jismning elastikligiga asoslanib yasalgan; 3) gipsotermometr yoki termobarometr; suyuqlik qaynash temperaturasining tashqi atm bosimiga bogʻliqligiga asoslanib yasalgan; 4) gaz B.; gazlarning elastiklik xossasiga asoslanib yasalgan; 5) normal B.; meteorologik stansiya tarmoqlaridagi B.lar uchun etalon vazifasini bajaradi. Meteorologik stansiya tarmoqchalarda eng koʻp tarqalgan simobli B. uzunligi 1 m ga yaqin keladigan bir uchi berk shisha naydan iborat. Nayga simob toʻldirilib, simobli metall kosaga toʻntarilsa, shisha naydagi simob ustuni tashqi atmosfera bosimi bilan muvozanatlashguncha naydagi simobning maʼlum qismi metall kosaga toʻkiladi. Shisha naydagi simob ustida boʻshliq (Torrichelli boʻshligʻi) hosil boʻladi. Simobli B. baʼzan metall kosasiz, faqat shisha naydan yasaladi. Bunday B. uzun va qisqa tirsakdan iborat boʻlib, sifonli B. deyiladi. Uzun tirsagining uchi berk, qisqa tirsagining uchi ochiq va kengroq boʻladi. Atmosfera bosimi kamayganda kengroq joyga simob oqib tushadi. Sifonli B.larda atmosfera bosim ochiq va berk naylardagi simob ustunlari farqiga qarab topiladi. Atmosfera bosimi oʻzgarishlarini uzluksiz qayd qilib boradigan asbob barograf deyiladi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil