Bavariya fanlar akademiyasi
Bavariya fanlar akademiyasi (nemischa: Bayerische Akademie der Wissenschaften, qisqartmasi: BAdW) —jamoat notijorat tashkiloti, Bavariyaning asosiy tadqiqot markazi, Germaniya Fanlar Akademiyalari Ittifoqi aʼzosi. Myunxenda, sobiq qirollik saroyida joylashgan.
2009-yilda akademiyaning 157 nafar haqiqiy aʼzosi va 156 nafar muxbir aʼzosi bor edi. Akademiya Germaniyadagi eng yirik kompyuter markazlaridan biriga ega, uning oʻta past haroratlarni oʻrganish instituti mavjud.
Tarixi tahrir
Qirollik Bavariya Fanlar akademiyasi 1759-yilda Myunxenda Maksimilian III Jozef tomonidan tashkil etilgan va shuning uchun Yevropadagi eng qadimgi ilmiy jamiyatlardan biri hisoblanadi[1][2].
Akademiya loyihasi sud maslahatchisi Iogann Georg fon Lori (nemischa: Johann Georg von Lori, 1723—1787), „Bavariya oʻqimishli jamiyati“ asoschisi (nemischa: Bayerischen Gelehrten Gesellschaft) va Count Zigmund fon Heimhausen (nemischa: Johann Sigmund Ferdinand Joseph Graf von Haimhausen, 1708—1793) akademiyaning birinchi prezidenti boʻlgan. Asosan tarixiy tadqiqotlar uchun tashkil etilgan akademiya Bavariya arxividan 1763-yildan boshlab 40 jilddan iborat „Monumenta Boica[de]“ nomli hujjatlar toʻplamini nashr ettirdi. Ishda Herman Sholliner (1722-1795) ishtirok etdi[3].
Bavariya Fanlar akademiyasi 1783-yilga qadar oʻz binosiga ega emas edi. Akademiyaga Iezuit ordenidan rekvizitsiya qilingan „Vilgelminum“ saroyi berildi. 1944-yilda akademiya binosi bombardimon qilingan va vayron qilingan. Akademiyaning muassasalari va xizmatlari Myunxen universitetining koʻplab kichik auditoriyalari va idoralarida joylashgan edi. Akademiya tashkil topganining 200 yilligida (1959) Bavariya Fanlar akademiyasi Myunxen saroyining shimoli-sharqiy qanotida doimiy binolarga joylashdi.
Tuzilishi tahrir
Bavariya Fanlar akademiyasi nemis ilmiy jamiyatlari uchun anʼanaviy tuzilmaga ega. Tashkiliy nuqtai nazardan, Akademiya tashkil etilgan kundan boshlab faqat ikki yoʻnalish ajralib turadigan sinflarga boʻlingan: matematika va tabiiy fanlar hamda tarix-filologiya. Sinf komissiyalar va ishchi guruhlardan iborat boʻlgan. Tarix-filologiya sinfida 30 ta, matematika va tabiiy fanlar sinfida 10 ta komissiya va ishchi guruhlar faoliyat yuritadi. Bundan tashqari, 3 ta komissiya sinflarga kirmaydi va maqomi boʻyicha ularga tengdir: fan tarixi boʻyicha komissiya, togʻ-kon tadqiqotlari komissiyasi, muhandislik va amaliy tabiiy fanlar boʻyicha doimiy komissiya. Akademiyani Plenum (akademiyaning haqiqiy aʼzolarining umumiy yig‘ilishi) boshqaradi. Plenum chaqiriqlari orasidagi tanaffuslarda akademiya boshqaruv kengashi (nemischa: Vorstand) faoliyat yuritadi.
Akademiya rahbari bevosita Boshqaruv, Matbuot xizmati va Kotibiyatga (Olim boshchilik qiladigan Akademiyaning markaziy boshqaruv organi) bo‘ysunuvchi Prezident hisoblanadi.
Sinflar darajasidagi joriy boshqaruv masalalari ham Sinf umumiy yigʻilishi va uning rahbari — Ilmiy kotib tomonidan hal qilinadi.
Taniqli xodimlar tahrir
- Jan de Vitte
- Xans-Georg Bek
- Otto Braun-Falko
- Adolf Butenandt
- Konstantin Karateodori
- Frants Dolger
- Albert Eynshteyn
- Jozef fon Fraungofer (1823)
- Iogann Volfgang fon Gyote
- aka — uka Grimmlar
- Otto Xan
- Karl Teodor fon Xeygel
- Verner Heisenberg
- Vilgelm fon Gumboldt
- Verner Jaeger
- Aris Konstantinidis
- Konrad Mannert
- Teodor Mommsen
- Maks Plank
- Erich Preiser
- Alfred Pringsheim
- Kurt Sethe
- Arnold Sommerfeld
- Bernxard Studer
- Maks Veber
- Lorens von Westenrider
- Eduard Volflin
Akademiya prezidentlari tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ Küpper, Hans-Josef „Einstein und die Bayerische Akademie der Wissenschaften“ (de). Albert Einstein in the World Wide Web. 2022-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
- ↑ „Königreich – "Constitutionsurkunde" der Bayerischen Akademie der Wissenschaften zu München (1807)“ (de). Haus der Bayerischen Geschichte. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
- ↑ „Timeline: Bayerische Akademie der Wissenschaften“. badw.de. Qaraldi: 2019-yil 22-iyul.