Beriberi

Beriberi (singalcha beri — darmonsizlik), B1, avitaminoz, alimentar polinevrit — ovqatda B1, vitamin (tiamin) yetishmasligi va uning organizmda oʻzlashtirilishi buzilishidan paydo boʻladigan kasallik. 1910—30 yillarda Oʻrta Osiyoda, jumladan Oʻzbekistonda ham qayd qilingan. Bunga asosan oqlangan (kepaksiz) guruch yeyish sabab boʻlgan. Kasallik sababini Yava orolida ishlab turgan gollandiyalik vrach Eykman 1897-yilda aniqlagan. U tovuqlarni suvda pishirilgan toza oqshoq bilan boqqanda shu kasallik roʻy bergan. Ularni guruch kepagi bilan boqqanda esa tuzalgan. Keyinchalik guruch kepagida B1 vitamin borligi aniqlandi.

Kasallik asosan janubiy, Janubi Sharqiy va Sharqiy Osiyo mamlakatlarida uchraydi. Bunda ko'proq periferik nervlar zararlanib (polinevrit), yurak-tomir sistemasi va ovqat hazmi buziladi. Muskullar (ayniqsa oyoq, boldir muskullari) atrofiyasi, shishi kuzatiladi; oyoq muskullari qattiq ogʻriganligi va shishib ketganligi tufayli bemor tovonini ayab, barmoqlariga va oyoq panjasining tashqi chekkasiga tayanib yuradi. Kasallikning oldini olish uchun kepakli javdar va bugʻdoy noni, suli yormasidan pishirilgan ovqatlar buyuriladi. Bemorlar B1 vitamin preparatlari, achitqi, undirilgan bugʻdoy va boshqa bilan davolanadi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil