Bolalar musiqasi

Bolalar musiqasi – bolalarning tinglashi va ijro etishi uchun moʻljallangan musiqa asarlari. Bolalar musiqasi namunalari sodda shakli, yorqin ifodasi, jonli badiiy mazmuni bilan ajralib turadi. Bolalar hayoti, xalq ertaklari, tabiat manzaralari, hayvonot dunyosi Bolalar musiqasida oʻz ifodasini topadi. Bolalar ijrosiga moʻljallangan asarlarda ularning ijro imkoniyatlari (bolalar ovozining koʻlami, xorda kuylashga tayyorligi, ijro usuli murakkabligi va hokazo) nazarda tutiladi. Bolalar tinglashi uchun maxsus yaratilgan musiqa asarlari orasida talaygina sahna asarlari (opera, balet, musiqali spektakl), kinofilm va multfilm, telekoʻrsatuv va radioeshittirishlarga yozilgan musiqalar ham mavjud. Bolalar va ayni ular uchun kattalar tomonidan ijro etiladigan xalq musiqa ijodiyoti namunalari (qoʻshiq, musiqiy tomosha va oʻyinlar) Bolalar folkloriga kiradi.

I. S. Baxning „Anna Magdalena Baxning nota daftari“, P. Chaykovskiyning „Bolalar albomi“, R. Shumanning „Yoshlar albomi“, K. SenSansning „Xayvonlar karnavali“ orkestr fantaziyasi, S. Prokofyevning „Petya va boʻri“ simfonik ertagi, K. Orfning „Bolalar uchun musiqa“ 5 jildli toʻplami (G. Ketman bilan hamkorlikda) Bolalar musiqasining yorqin namunalaridir.

Oʻzbekistonda Bolalar musiqasi 20-asrning 30-yillarida yuzaga kelgan. Ilyos Akbarov, H. Muhamedova, K. Abdullayevlar birinchi bolalar qoʻshiqlari, V. Uspenskiy, B. Nadejdinlar bolalar uchun ilk fortepiano asarlari yaratgan. Lekin 1950-90-yillardagina Bolalar musiqasi tizim tarzida rivoj topdi. M. Burhonov, A. Muhamedov, F. Qodirov, N. Norxoʻjayev, Ye. Shvars, A. Mansurov va boshqa ommabop qoʻshiqlar, S. Varelas, B. Giyenko, D. Zokirov, G. Mushel, F. Nazarovlar turli janrlarda cholgʻu asarlar. X Azimov, S. Abramova, P. Xoliqov, Gʻ.Qodirov kabi kompozitorlar bolalar musiqa taʼlimiga oid asarlar yozgan. Bolalar uchun opera („Yoriltosh“, S. Boboyev; „Alovuddinning sehrli chirogʻi“, S. Varelas; „Malikai ayyor“, S. Jalil; „Ali Bobo va qirq qaroqchi“, V. Milov; „Xayvonlar sultoni“, A. Mansurov va boshqalar) va baletlar („Oltin kalitcha“, B. Zeydman; „Goʻzal Vasilisa“, A. Berlin), musiqali komediya („Dono qiz va ahmoq podsho“, D.Zokirov va boshqalar) yaratilgan. Kompozitorlardan T. Toshmatov, N. Norxoʻjayev, M. Bafoyev, A. Ergashev, A. Nabiyev, A. Mansurov va boshqa yosh tomoshabinlar va qoʻgʻirchoq teatrlarida sahnalashtirilgan spektakllarga musiqalar yaratishgan.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil