Bosna (taom)
Bosna (nemischa: Bosna) — Avstriya va Germaniya, oq non va oʻtkir soslar asosida mashhur boʻlgan taom. Bosna Amerika hot dogga oʻxshaydi, lekin yorqin oʻtkir va baharatlı taʼmga ega. Tilshunos Heinz Dieter Pol „bosna“ nomini Avstriyada „bosniyalik“ sifati birinchi navbatda oʻtkir va baharatlı idishlar bilan bogʻliqligini tushuntiradi[1].
 | |
| Milliy oshxona | Avstriya, Germaniya |
|---|---|
| Asl nomi | nemischa: Bosna |
| Yaratilgan yili | 1949 |
Tarix tahrir
Zaltsburgda yashagan bolgariyalik Zanko Todorov retsept muallifi hisoblanadi. 1949-yilda Todorov Zaltsburgdagi Augustiner Bräu pivoxonasida pech oʻrnatdi va u erda oʻz retsepti boʻyicha dudlangan va grilda qovurilgan sosiskali hot-dog sotishni boshladi[2]. Bu taom Zaltsburgda tezda mashhur boʻldi va 1950-yilda Todorov Zalsburgning tarixiy xududi Getraydegasse (Getreidegasse) koʻchasida oʻzining Balkan Grill doʻkonini ochdi[3].
Dastlab, yangi taom „nadanitsa“ (Nadanitza) deb nomlangan. Todorov oʻzining yangi doʻkonida Bosa soʻzi yozilgan peshtaxta oʻrnatishga qaror qilgan, ammo buyurtmani bajargan rassom xatoga yoʻl qoʻyib, Bosna deb yozib qoʻygan. Taomning asl nomi avstriyaliklar uchun eslab qolish qiyin boʻlganligi va pazandachilik kontekstida bosna soʻzi oʻtkir va achchiq taʼm bilan bogʻliq boʻlganligi sababli, yangi Zaltsburg hot-dogi tez orada „bosna“ nomi bilan mashhur boʻldi[4].
Boshqa versiyaga koʻra, bosna 1974-yilda Lintsda paydo boʻlgan. Retsept muallifi Yugoslaviyalik Petar Radisalevich deb hisoblanadi, u Zaltsburgga tashrif buyurgan va retseptni boshqa shaharga olib oʻtgan.
Ingredientlar tahrir
Bosna qovurilgan bratvurst sosiska, oq non (uzunligi boʻylab kesilgan) va xantal, piyoz va karri aralashgan achchiq sousdan iborat. Koʻpincha xantal ketchup bilan almashtiriladi yoki suyultiriladi. Sousga chili yoki qayin qalampiri ham qoʻshiladi.
Non pechda yoki grilda qovuriladi, shundan soʻng kesmasiga sosiska va sous joylanadi[5].
Turlari tahrir
Bosnaning oʻlchamlari va aniq retsepti har bir sosiskaxonada oʻzgacha farq qiladi, ammo ularning barchasi bir necha turga boʻlinadi:
- kichik bosna — bitta sosiskadan tayyorlanadi;
- oʻrtacha bosna — ikkita sosiskadan tayyorlanadi;
- katta bosna — uchta kichik yoki bitta katta sosiskadan tayyorlanadi;
- Zailbosna (Seilbosna, nemis tilidan: Seil — arqon va Bosna) — sosiskaning usti jigarrang yoki qora qarsildoq boʻlguncha qovuriladi va sousga koʻproq ziravorlar qoʻshiladi.
Boshqa retsept variantlari:
- Kafka[6]: bratvurst sosiska oʻrniga kezekrainer ishlatiladi;
- Shaytonning bosnasi (Teufelbosna): sousga yangi chili boʻlaklari qoʻshiladi;
- Sarimsoqli bosna (Knoblauchbosna): odatdagi xantal sousi oʻrniga sarimsoq sousi ishlatiladi;
- Pishloqli bosna (Käsebosna): eritilgan pishloq qoʻshiladi;
- Yaguar: qovurilgan choʻchqa goʻshti kolbasasi va tuzlangan piyoz qovurilgan bulochkaga joylashtiriladi, ustidan xamma joyiga achchiq va oʻtkir ziravorlar aralashmasi sepiladi va achchiq sous surtiladi. Bu tur, ayniqsa, Augsburgda mashhur;
- Augsburg bosnasi: yaguardan deyarli farq qilmaydi. Sous va ziravorlar achchiq boʻlmaydi va bulochka qovurilmaydi;
- Krjecek (Krecek)[7]: Bratvurst oʻrniga Bern kolbasasi ishlatiladi.
Manbalar tahrir
- ↑ Heinz Dieter Pohl. Die österreichische Küchensprache: ein Lexikon der typisch österreichischen kulinarischen Besonderheiten : mit sprachwissenschaftlichen Erläuterungen. Praesens-Verlag, 2007-01-01. ISBN 978-3-7069-0452-0.
- ↑ „Die weltberühmte Bosna, eine Erfindung aus Salzburg“. magazin.salzburgerland.com. 2016-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul.
- ↑ „Getreidegasse, Salzburg : Sehenswürdigkeiten in Salzburg“. www.visit-salzburg.net. 2017-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul.
- ↑ Dani Steixner. „Dem Bulgaren sei Dank“ (deadlink). www.echosalzburg.at. 2016-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul. (Wayback Machine saytida 2016-08-17 sanasida arxivlangan)
- ↑ „Bosna — Rezept“. 2016-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-iyul.
- ↑ Christoph Wagner. Universität der Genüsse. Haymon Verlag, 2015-08-12. ISBN 978-3-7099-3667-2.
- ↑ „eatdrinkcooking: Bosna aus Salzburg“. eatdrinkcooking.blogspot.co.at. 2016-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 9-iyul.