Bosqon
Bosqon yoki bozgʻon — 1) katta zalvar bolgʻa. Qadimgi ishlab chiqarish qurollaridan biri. Poʻlatdan yasaladi, ogʻirligi 4—6 kg, yogʻoch dastasining uzunligi 1 m gacha boʻladi. Qizigan poʻlat yoki temirni sandonda bosqon bilan urib yalpoqlanadi. Ayrim joylarda, chunonchi Samarqandda temirchilarning dami ham bosqon deyiladi; 2) yuqoridan tushadigan zarb kuchi hisobiga metall xom ashyoga bosim bilan ishlov beradigan mashina. Qoʻl kuchi bilan ishlatiladigan dastlabki bosqon — richagli bosqon 13—14-asrlarda maʼlum boʻlgan. 16-asr boshlarida charxpalakdan harakatlanadigan bosqon paydo boʻldi, 18-asrda charxpalaklar oʻrnini bugʻ kuchidan, keyinchalik havo kuchidan foydalanib ishlaydigan bosqon egalladi. 20-asr boshlaridan elektr yuritmali bosqonlar, 1940-yillarda portlama bosqonlar, 1950-yillarda gaz bosqonlari yaratildi. Vazifasiga koʻra, bolgʻalash va shtamplash bosqonlariga; harakatlantirish vositasiga koʻra, bugʻhavo, pnevmatik (havo), mexanik, gidravlik (suyuqlik), portlama, gaz elektrmagnitli bosqonlarga boʻlinadi. Ishlash usuliga koʻra, oddiy (tushuvchi) va qoʻsh harakatli (tushuvchi qismlari qoʻshimcha tezlashtirilgan) bosqonlar buladi.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Sledgehammers-1.jpg/250px-Sledgehammers-1.jpg)
Bosqonning asosiy qismlari: porshen, shtok va baba (muxra); shabot (zalvor asos), stanina, yuritma va boshqarish mexanizmlari. Bosqon temirchilik shtamplash ishlab chiqarishining asosiy mashinalaridan biri hisoblanadi.
Adabiyotlar
tahrir- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |