Boston nikohi
Bostondagi nikoh (inglizcha: Boston marriage) — bu tarixiy nomlanish ikki ayolning uzoq muddatli birgalikda yashashiga nisbatan ishlatilgan.
Bu atama Yangi Angliyada 19-asr oxiridan 20-asr boshlarigacha ishlatilgan. U moliyaviy mustaqillik va martaba oʻsishiga intilayotgan ayollarni birlashtirgan oʻsha davr uchun yangi turdagi ittifoqni tasvirlab berdi. Bostondagi nikoh toʻgʻridan-toʻgʻri ishqiy munosabatlarning har qanday turi bilan bogʻlanmagan boʻlsa-da, u oʻsha paytda nomaqbul deb hisoblangan lezbiyan munosabatlarini yashirish usuli sifatida gomoseksual ayollar orasida ham mashhur edi.
Terminning kelib chiqishi tahrir
Bu atama amerikalik yozuvchi Genri Jeymsning „Bostonliklar“ (1886) romanidan kelib chiqqan boʻlib, unda ikki turmush qurmagan, " yangi ayol " ning birgalikdagi uzoq muddatli hayoti tasvirlangan, garchi yozuvchining oʻzi bu atamani ishlatmagan bolsa ham. Ushbu asarni yaratishda foydalanilgan misollardan biri Ketrin Loring bilan oʻxshash munosabatlarda yashagan oʻz singlisi Elis Jeymsning tajribasi edi[1]. Bu atama birinchi marta 1897-yilda suffragist Edna D. tomonidan tilga olingan. Cheyni bunday munosabatlarni jamoatchilik tomonidan tan olinishini talab qilgan.
Kontseptsiyaning mazmuni va tarixi tahrir
Yangi Angliyada bu atamaning paydo boʻlishi ayollarning taʼlim olish huquqini olgan va turli xil ayollar kollejlari paydo boʻlgan davrda sodir boʻldi (Uellsli (1870), Smit (1871), Vassar (1861)).
Ikki ayol oʻrtasidagi yaqin munosabatlar tushunchasi Gʻarb sivilizatsiyasida yangilik emas edi. 19-asrning tegishli atamasi, " ishqiy doʻstlik ", hech boʻlmaganda Uygʻonish davridan beri maʼlum boʻlgan munosabatlarni tasvirlaydi[2]. Biroq, „Boston nikohi“ yangi hodisani anglatadi: undagi ayollar oʻsha davrdagi ijtimoiy meʼyordan sezilarli darajada farq qilar edilar, ular oliy maʼlumotga intilishdi, feministik gʻoyalarni baham koʻrishdi, moliyaviy mustaqillikka intilishdi va martaba oshirishga intildilar. Bunday ayollar „yangi ayollar“ ijtimoiy guruhini tashkil qildi[3]. „Boston nikohi“ dagi ularning munosabatlari uzoq muddatli va uygʻun edi, bu esa bu birgalikda yashashni oddiy nikohlarga oʻxshatib qoʻydi. Biroq, bu ittifoqda erkakning yoʻqligi uning aʼzolariga oʻz hayotlarini boshqarish, martaba va hayotiy ambitsiyalarini amalga oshirish imkoniyatini berdi. Bunday erkinlik oʻsha paytda turmush qurgan va koʻpincha turmush oʻrtogʻiga qaram boʻlgan ayollar uchun mavjud emas edi. Qolaversa, „Boston nikohi“dagi ayollar nafaqat birga xoʻjalik yuritishgan, balki bir-birlariga moddiy va psixologik yordam koʻrsatishgan, jamiyat esa ambitsioz ayollarga qarshilik qilgan[3] .
Uellsli kollejida „Boston nikohlari“ shunchalik keng tarqalganki, ularni baʼzan „Uellsli nikohlari“ deb atashgan. Taʼlim muassasasidagi bu holat ayol turmushga chiqqandan soʻng barcha ilmiy lavozimlarini tark etishga majbur boʻlganligi bilan bogʻliq edi. Natijada, olim ayollar klassik oilaviy hayotga alternativa izlashga majbur boʻldilar. Bundan tashqari, anʼanaviy oilaviy majburiyatlardan ozod qilish ilmiy martabani oshirishda katta yordam berdi[3].
1920-yillarga qadar „Boston nikohlari“ jamiyat tomonidan ruxsat etilgan, tabiiy va hatto hurmatli deb qabul qilingan[4][5]. Bunday uyushmalarning jamoatchilik tomonidan qabul qilinishi ular jinsiy xususiyatga ega emasligi haqidagi tushunchaga asoslangan edi. Bu idrok, boshqa narsalar qatori, oʻsha paytda ayol jinsiy aloqasi umuman inkor etilganligi, jinsiy aloqa ayolning nasl qoldirish uchun zaruriy burchi hisoblanganligi sababli mumkin boʻldi. Biroq, amalda, bu uyushmalarda ayollar koʻpincha romantik, lezbiyen munosabatlarga ega edilar[6]. 1920-yillardan keyin „Boston nikohlari“ tobora bir jinsli munosabatlar bilan bogʻliq boʻlib qoldi, natijada bu hodisa oʻz ahamiyatini yoʻqota boshladi va yolgʻiz ayollar oz qismi bunday birgalikda yashashni tanladi[5].
Mashhur misollar tahrir
Yozuvchilar Sara Orne Jewett va Enni Filds ham xuddi shunday munosabatda yashagan. Sara Orne Jewett ushbu turdagi birlashmani tasvirlaydigan „Deephaven“ (1877) romanini yozgan[7]. Shoir Ketrin Li Beyts va tarixchi Ketrin Ellis Komanning Boston nikohida yashadilar[3]. Yaqinda bunday munosabatlar tadqiqotchi Ketrin Blodgett va Gertrud Braunning birgalikda yashashi bilan bogʻliq edi[8].
tahrir
Garchi „Boston nikohi“ tushunchasi asosan tarixiy xususiyatga ega boʻlsa-da, ammo zamonaviy dunyoda oʻzlarining birgalikda yashashlarini u bilan bogʻlaydigan ayol juftliklar mavjud. Koʻpgina ayollar, ularning yoʻnalishidan qatʼi nazar, yaqin ayol doʻstlari bilan birga yashashni iqtisodiy va psixologik jihatdan maqsadga muvofiq deb bilishadi.
Yana qarang tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ Margaret Cruikshank. „James, Alice (1848—1892)“,. Encyclopedia of Lesbian and Gay Histories and Cultures. Taylor & Francis, 1999 — 411 bet. ISBN 0815333544, 9780815333548.
- ↑ Elizabeth Mavor.. The Ladies of Llangollen: A Study in Romantic Friendship. Moonrise Press Ltd, 2011. ISBN 0953956172, ISBN 978-0953956173.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Lillian Faderman.. To Believe in Women: What Lesbians Have Done For America - A History. Mariner Books, 2000. ISBN 0618056971, ISBN 978-0618056972.
- ↑ D'Emilio, John, Estelle Freedman.. Intimate Matters: A History of Sexuality in America, Third Edition. University of Chicago Press, 2012. ISBN 0226923800, ISBN 978-0226923802.
- ↑ 5,0 5,1 Michelle Gibson.. Lesbian Academic Couples. Routledge, 2012. ISBN 1135834598, 9781135834593.
- ↑ Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedэ - ↑ Rita K. Gollin.. Annie Adams Fields: Woman of Letters. University of Massachusetts Press, 2011. ISBN 1558497579, ISBN 978-1558497573.
- ↑ Stanley, Autumn „Blodgett, Katherine Burr“,. Notable American women. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard Univ. Press, 2004 — 66—67 bet. ISBN 9780674014886.
Adabiyotlar tahrir
- Katherine B. Davis.. Factors in the sex life of twenty-two hundred women. NY: Harper Brothers, 1929.
- Lillian Faderman.. Odd Girls and Twilight Lovers: A History of Lesbian Life in Twentieth-Century America. Columbia University Press, 2012. ISBN 0231074891, ISBN 978-0231074896.
- Lillian Faderman.. Surpassing the Love of Men: Romantic Friendship and Love Between Women from the Renaissance to the Present. Harper Paperbacks, 1998. ISBN 0688133304, ISBN 978-0688133306.
- Carol Brooks Gardner. „Boston marriages“,. Encyclopedia of Gender and Society. SAGE Publications, 2009 — 87—88 bet. ISBN 1412909163, ISBN 9781412909167.
- Esther D. Rothblum, Kathleen A. Brehony.. Boston Marriages: Romantic but Asexual Relationships among Contemporary Lesbians. University of Massachusetts Press, 1993. ISBN 0870238760, ISBN 9780870238765.
- Carroll Smith-Rosenberg.. Disorderly Conduct: Visions of Gender in Victorian America. Oxford University Press, 1986. ISBN 0195040392, ISBN 978-0195040395.
- Rita K. Gollin.. Annie Adams Fields: Woman of Letters. University of Massachusetts, 2011. ISBN 1558497579, ISBN 978-1558497573.
Havolalar tahrir
- Елизавета Любавина. Бостонский брак: Почему женщины решают жить вместе // Wonderzine. — 2017. — 25 июля. Архивировано 14 sentyabr 2018 года.
- Татьяна Кленова. Бостонский брак: почему девушки решают жить вместе // Афиша. — 2015. — 14 сентября.