Brigella
Brigella (italyancha: Brighella, fransuzcha: Briguelle) [komm. 1] — italyancha komedii del arte, birinchi dzannining qahramon-niqobi; italyan teatrining eng qadimiy qahramonlaridan biri boʻlgan. Arlekin, Pantalon va Doctor bilan birgalikda shimolcha (yoki venetsianlik) niqob kvartetini namoyish etadi.
- Kelib chiqishi: sobiq dehqon, Bergamo yaqinidagi Bremban vosiysining fuqarosi, boʻlinmali, bir qiyin boʻlgan va soʻzning oxirini yutib yuboradigan bergam shevasida soʻzlashadi.
- Kasbi: xizmatkor.
- Kostyumi: zigʻir bluza, uzun ishton, plash va oq qalpoq; kostyum oq rangda boʻlib, yashil galunalar bilan bezatilgan; oyogʻida sariq charm poyabzal. Kamar qismida qora hamyon, bel qismida esa xanjar (baʼzan yogʻochdan, ammo koʻpincha haqiqiy) boʻlgan.
- Niqobi: tukli, qora rangda, har tomonga yoyilib turuvchi soqol va qora moʻylovli.
- Xulq-atvori: epchil va gʻaroyib, koʻpincha oʻgʻri xizmatkor sifatida boʻlgan; ayollar bilan bemaʼnigarchilik qilishni xush koʻradi, keksalarga nisbatan esa oʻta beadab, qoʻrqoqlar oldida jasur, ammo kuchlilar uchrasa, ularga taslim boʻladi; doimo baland ovozda va koʻp gapiradi. Dastlab, yovuz va shafqatsiz boʻlgan. Ammo XVIII asrga kelib esa yumshoq va quvnoqqa aylangan. U doimo yoshlarning yashashiga, sevishishiga, baxtga erishishiga toʻsqinlik qiluvchi keksalarga qarshi chiqqan. Ushbu niqob ostida ijro etuvchi aktyorlardan gitara chalish va baʼzi akrobat harakatlarimni bilish talab etilgan.
|
| |
Brigellaning niqobi, garchi oddiy tomoshabinning eng sevimlisi boʻlgan boʻlsa ham, qoidaga koʻra, qizgʻin pallaning ikkinchi tomonida boʻlgan; unda faol harakatning yetishmasligi esa kiritilgan koʻplab nayranglar (latstsi) va musiqiy intermediyalar bilan qoplangan. Brigellaga yaqin boʻlgan obrazlar: Lope de Vega va Shekspir komediyalarida; shuningdek, Skapen, Maskaril va Sganarel Molyera va Figaro Bomarshe[1] hisoblangan.
Ushbu rolning eng mashhur ijrochilaridan: Beltrame nomi ostida ijro etgan Nikolo Barberi, Karlo Kantu (Buffetto) va Franchesko Gabrielli (Skapino) boʻlishgan.[1]
Brigellaning rolini sovet sahnasida Aleksandr Bereznyak („Bergamolik Truffaldino“, 1976) va Mixail Ulyanov ("Malikai Turandot ", 1971) ijro etishgan.
Galereya tahrir
-
![Flautino rolida aktyor Jovanni Gerardi. Николя Боннара[fr] tomonidan o'yma [fr], 1670—1680-yillar](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Recueil_des_modes_de_la_cour_de_France%2C_%27Flautin%27_LACMA_M.2002.57.156.jpg/83px-Recueil_des_modes_de_la_cour_de_France%2C_%27Flautin%27_LACMA_M.2002.57.156.jpg)
Flautino rolida aktyor Jovanni Gerardi. Николя Боннара[fr] tomonidan o'yma , 1670—1680-yillar -
Brighella, 18-asrning haykalchasi. -
Brighella, 17-asrga oid naqsh.
-
Karlo Kantu (Buffetto), 1700
![Flautino rolida aktyor Jovanni Gerardi. Николя Боннара[fr] tomonidan o'yma [fr], 1670—1680-yillar](/wiki/Fayl:Recueil_des_modes_de_la_cour_de_France,_%27Flautin%27_LACMA_M.2002.57.156.jpg)
Manbalar tahrir
Adabiyotlar tahrir
- Brigella // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1891. — T. IVa. — S. 669.
- A. Veselovskiy. Starinniy teatr v Yevrope. — Moskva : Tipografіya P. Baxmeteva, na Srѣtenkѣ, 1870. — VI, 410, [2] s.
- Djivelegov A. K. Italyanskaya narodnaya komediya / A. K. Djivelegov. — M. : Izdatelstvo AN SSSR, 1954. — 298 s.
- Adolfo Bartoli. Scenari inediti della commedia dell' arte : [ital.]. — Firenze : G. C. Sansoni, 1880.
- J. L. Klein. Geschichte des italienischen Dramas : [nem.]. — Leipzig : T. O. Weigel, 1866. — Bd. I. — (Geschichte des Dramas : in 13 Bd. ; Bd. IV).
- Louis Moland. Molière et la comédie italienne : [fr.] : ouvrage illustré de 20 vignettes représentant les principaux types du théâtre italien. — Deuxième édition. — Paris : Didier, 1867.
- Rudlin J. Commedia dell’Arte : An Actor’s Handbook : [angl.] / John Rudlin. — London, New York : Routledge, 1994. — ISBN 0-415-04769-2. — ISBN 0-415-04770-6. — LCCN 93-13426.