Can Themba
Daniel Canodoise „Can“ Themba — yozuvchi, (1924-yil 21-iyun — 1967-yil 8-sentyabr)[1][2] Janubiy Afrikalik qisqa hikoyalar yozuvchisi sanaladi.
Yoshligi tahrir
Themba Pretoriya yaqinidagi Marabastad shahrida tugʻilgan, lekin oʻz asarlarining koʻp qismini Janubiy Afrikaning Yoxannesburg, Sophiatown shahrida yozgan. Shahar etnik guruhlarni yangi hududlarga qayta tayinlagan aparteid guruhlari toʻgʻrisidagi qonun qoidalariga binoan vayron qilingan. U Fort Hare universiteti kollejida talaba boʻlib, u yerda ingliz tili (birinchi darajali) va oʻqituvchilik diplomini oladi.
Sophiatownga koʻchib oʻtgach, u oʻzini qisqa hikoyalar yozishda sinab koʻradi. Temba birinchi qisqa hikoyalar tanlovida ishtirok etdi „Drum“ nomli jurnalda(asosan jurnalistik tadqiqotga yoʻnaltirilgan shahar qora tanlilari uchun jurnal) u gʻolib chiqdi.
Keyinchalik u Drumda ishlaydi va u yerda Henry Nxumalo, Bloke Modisan, Todd Matshikiza, Sten Motjuwadi va Caysey Motsisi bilan birga „Drum Boys“ dan biriga aylandi. Keyinchalik ularga Lewis Nkosi va Nat Nakasa qoʻshildi. Bu guruh: „Tez yashang, yosh oʻlish va chiroyli jasadga ega boʻling“ degan soʻz bilan yashagan[3].
Svazilendga migratsiya tahrir
Aparteid cheklovlaridan oʻsib borayotgan umidsizlik uni Svazilendga koʻchib oʻtishga majbur qildi va u yerda oʻqituvchi boʻlib ishladi. 1966-yilda u „qonuniy kommunist“ deb eʼlon qilinadi, natijada uning asarlari Janubiy Afrikada taqiqlangan. Uning adabiy asarlari faqat 1980-yillarda "Oʻlish irodasi" (1972-yil) va "Kan Temba olami" (1985-yil) toʻplamlari nashr etilgandan soʻng oson boʻlgan.
U oʻz hikoyalarida universitetda tahsil olgan shaharlik qora tanlilarning umidsizliklarini tasvirlab bergan, Aparteidning irqiy cheklovlari va zamonaviy shahar madaniyatini tarixiy qishloq qabilaviy madaniyati bilan muvozanatlashtirishga urinishlari sababli oʻzlarining haqiqiy imkoniyatlarini amalga oshira olmadilar.
Uning eng mashhur hikoyasi „Kostyum“ oʻrta sinf advokati Filimon va uning Sophiatown shahrida yashovchi rafiqasi Matilda haqida hikoya qiladi. Bir kuni Filimon xotinining ishqiy munosabatda boʻlganini eshitib, kunning oʻrtasida uyiga borib, uni qoʻlga oladi. Uning sevgilisi derazadan sakrab tushadi, lekin kostyumini orqasida qoldiradi. Keyin Filimon gʻalati va juda ham gʻalati jazoni orzu qiladi. Matilda kostyumni sharafli mehmon sifatida qabul qilishi, ovqatlantirishi, koʻngil ochishi va sayrga olib chiqishi kerak. Bu uning zinosi haqida doimiy eslatma boʻlib xizmat qiladi. Xafa boʻlgan Matilda oxir-oqibat xoʻrlikdan oʻladi. Filimon oʻz qilmishidan pushaymon boʻladi, lekin hammasi juda kech. („Kostyum“ ning sahna versiyasi 1990-yillar boshida Yoxannesburgdagi Market teatrida Motobi Mutloatse va Barni Saymon tomonidan yaratilgan va keyinchalik Barni Simon va Jean-Claude Karyer tomonidan fransuz tiliga (Le Costume) tarjima qilingan. Peter Brook (1994-yilda Parijda, 2012-yilda Londonda qoʻyilgan). Thembaning spirtli ichimliklarga tobora koʻproq qaramligi Crepuscle, The Will to Die va The Bottom of Shisha kabi qorongʻu, introspektiv qismlarga olib keladi.
Vafoti tahrir
U 1967-yil 8-sentyabrda Manzinidagi kvartirasida koronar trombozdan vafot etadi[4][5].
Manbalar tahrir
- ↑ Gaylard, Robin Peter, „Can Themba“. The Literary Encyclopedia. 20 August 2009.
- ↑ Langa. „Can Themba: The man in the suit“ (en). Citypress. Qaraldi: 2020-yil 31-avgust.
- ↑ Mike Nicol. A Good-Looking Corpse. London: Secker & Warburg, 1991. ISBN 0-436-30986-6.
- ↑ Stuart, Donald. The will to die. London: Heinemann Educational books, 1972 — 132 bet. ISBN 0435901044.
- ↑ Langa. „Can Themba: The man in the suit“ (en). Citypress. Qaraldi: 2020-yil 31-avgust.