Carl Gustaf Emil Mannerheim
Carl Gustaf Emil Mannerheim (1867-yil 4-iyun, Askainen, Finlandiya – 1951-yil 27-yanvar, Lozanna, Shveysariya) – Finlyandiya askari va davlat arbobi[1]. Carl Sankt-Peterburgdagi Nikolayev kavaleriya bilim yurtini tamomlagan. 1889-yilda Rossiya armiyasiga kavalergardlikka qabul qilingan. 1893-yilda poruchik, 1901-yilda shtabsrotmistr unvonlarini qoʻlga kiritgan[2]. Birinchi Jahon urushida Galisiyada jang qilgan kavaleriya dviziyasining komandiri boʻlgan. Urushning ikkinchi yili yaxshi komandrlik qilganligi uchun general mayor unvoniga sazovor boʻlgan[3].
| Carl Gustaf Emil Mannerheim | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1867-yil 4-iyun |
| Vafoti |
1951-yil 27-yanvar Lozanna |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi va Finlandiya |
| Otasi | Carl Robert Mannerheim |
| Onasi | Helene Mannerheim |
Carl Mannerheim Finlandiyada asli kelib chiqshi shvetsiyalik boʻlgan oilada tavallud topgan. U shved, fin, rus, ingliz,fransuz tillarini bilgan. Carl rus-yapon urushi, Sovet-fin urushi va Ikkinchi Jahon urushlarida ishtirok etgan. Carl Mannerheim Rossiya imperatori Nikolay ikkinchiga sadoqat bilan xizmat qilgan. Uning portrertini umrining oxirigacha kabinetida saqlagan. Rossiyada inqilob boshlanishi bilan mustaqilligini eʼlon qilgan Finlandiyaga qaytgan[4][5]. Urushdan soʻng Bosh shtab tomonidan Markaziy Osiyo mamlakatlari boʻylab harbiy-ilmiy ekspeditsiyaga joʻnatilgan. 1919-yilda Finlandiya respublika deb eʼlon qilingan. Prezidentlik saylovlarida Carl Gustaf muvaffaqiyatsizlikka uchragan. 1931-yilda davlat mudofaa kengashining raisi etib tayinlangan. 1939-yilda Sovet-fin urushida Finlandiya armiyasining Bosh qoʻmondoni boʻlgan. Urush Finlandiyaning magʻlubiyati va 1940-yilning 12-martida Moskvada tinchlik shartnomasining imzolanishi bilan yakunlangan. Carl Gustaf prezident etib saylangan, biroq, Finlandiyaning Germaniya tomonidan turib urushga kirishidan sal avvalroq lavozimini tashlab ketgan va Qurolli kuchlarni boshqargan. 1944-yilning avgustida u yana prezident etib saylangan. 1944-yilning sentyabrida SSSR bilan bir tomonlama sulh tuzib, Finlandiya mustaqilligini saqlab qolishga erishgan. 1946-yilda isteʼfoga chiqqan.
Carl Finlandiyani yetti oy boshqargan. Mamlakat konstitutsiyasi qabul qilinganidan keyin prezidentlik saylovlari eʼlon qilingan. Carl saylovda muvaffaqiyatsizlikka uchragan boʻlsa-da, fin jamiyatining ongida urush qahramoni, oq general va jamoat arbobi sifatida qolgan. U rassom Akseli Gallen-Kallela bilan birgalikda, armiya va flot uchun fin ordenlari, harbiy kiyimlarning loyihalarini chizgan. Carl koʻp sayohatlar qilgan, banklar, idoralarda majlislar oʻtkazgan. Bolalarni himoya qilish ittifoqini tuzgan.
Carl Gustaf Adolf Hitlerga nisbatan salbiy qarashda edi. Biroq, Hitler Carlni ancha yuqori baholagan. Hatto, urush davrida ham uning 75 yilligida izlab borishga vaqt topgan. 1930-yilda Mannerheim Davlat mudofaa kengashining raisi etib saylangan. Carl 70 yoshida isteʼfoga chiqish haqida iltimosnoma bergan. Ammo, Sovet-fin urushi boshlanib qolgan va Carl Mannerheim Finlandiya qurolli kuchlari Bosh qoʻmondoni etib tayinlangan.
„ Bu urush mustaqillik uchun urushning davomi va uning yakunlovchi jangidan boshqa narsa emas“- deb aytgan edi askarlarga Carl Mannerheim oʻz buyrugʻida. Mannerheim 1914-yilda urushda koʻrsatgan qahramonliklari uchun 4-darajali „Muqaddas Georgiy“ ordeni bilan taqdirlangan.
Oktyabr toʻntarishiga Mannerheim keskin salbiy munosabatda boʻlgan.
Marshal uzoq umr koʻrgan. 1951-yilning 28-yanvarida Lozannada (Shveysariya) vafot etgan. Mannerheimning dafn marosimi 1951-yilning 4-fevralida Helsinkida boʻlib oʻtgan. Uni soʻnggi yoʻlga 10 minglab finlar va kam sonli yahudiy jamoasi kuzatib qoʻygan. Hozirgi kunda uning ;Helsinkidagi uyida Carl Mannerheim muzeyi joylashgan.
Manbalar
tahrir- ↑ Klinge. „Mannerheim, Gustaf (1867–1951)“. National Biography of Finland. 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21 nisan 2017.
- ↑ „Carl Gustaf Mannerheim | Biography & Facts | Britannica“ (İngilizce). www.britannica.com. 6 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18 nisan 2022.
- ↑ Rajala 2004, s. 104.
- ↑ Binder, David. „Finland's Heritage on parade“. The New York Times (16 ekim 1983). 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17 ağustos 2013.
- ↑ „Field Marshal Mannerheim, THE FATHER OF FINLAND“ (15 kasım 1945). 24 nisan 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17 ağustos 2013.