Charles Stoddart
Charles Stoddart (1806-yil iyul Ipswich – 1842-yil 17-iyun, Buxoro) — ingliz zobiti va diplomati.
| Charles Stoddart | |
|---|---|
| Tavalludi |
1806-yil 23-iyul Ipswich, Buyuk Britaniya |
| Vafoti |
1842-yil 17-iyun Buxoro, Buxoro xonligi |
| Unvoni | leytenant |
Hayoti
tahrirStoddart 1806-yil 23-iyul oyida Ipswichda, mayor Stephen Stoddart va Kahtrine Randal oilasida tugʻilgan. Otasi 1812-yilda avtohalokatda vafot etgan.
1823-yil 15-martda Qirollik shtablari korpusiga ikkinchi leytenant sifatida qoʻshilgan. 1826-yil 9-fevralda leytenant unvoniga koʻtarilgan[1]. 1834-yil 7-fevralda yarim maoshga kapitan etib tayinlangan. 1833-yildan 1835-yilgacha Qirollik birlashgan xizmat koʻrsatish instituti va qurilish muhandislari institutida xizmat qilgan. Keyin 1835-yilda Britaniya elchisi Henry Ellisning harbiy kotibi sifatida Forsga kelgan[1].
Bu yerda 1837-yilda Hirotni qamal qilishda Muhammadshohga hamrohlik qilgan, ammo 1838-yilning iyunida shohni tark etgan. 1838-yilning iyulidayoq qaytib, Muhammadshohga qamalning davom etishi Britaniyaning urush eʼlon qilishiga olib kelishi haqidagi xabarni yetkazadi. Britaniya qoʻshinlari Fors koʻrfaziga yetib kelgani haqida xabar kelganda, qamal toʻxtaydi.
1837-yil 2-iyunda Stoddart mahalliy podpolkovnik etib tayinlangan va forslar ketganidan keyin Hirotning ingliz himoyachisi Eldred Pottinger bilan uchrashgan. Oradan ko‘p o‘tmay amir Nasrulloxon bilan rus asirlarini ozod qilish bo‘yicha muzokaralar olib borish va iloji bo‘lsa, do‘stlik shartnomasini tuzish uchun Buxoro amirligiga jo‘nadi.
Stoddart 1838-yil 17-dekabr Buxoroga yetib kelgan va toʻrt kundan keyin hibsga olingan. Buning uchun turli sabablar keltiriladi. Aytishlaricha, taʼzim qilishga majbur bo‘lganida otdan tushmagan, saroy aʼyonini urgan, qilichini sug‘urmagan. Keyingi oylarda butunlay boshqacha sharoitlarda hibsda qolgan[2].
Xiva va Qoʻqonda boʻlganidan soʻng, Rossiyaning Oʻrta Osiyodagi yurishlariga qarshi ittifoq tuzishga yoki hech boʻlmaganda quldorlikni yoʻq qilishga harakat qilgan kapitan Arthur Conolly 1841-yilning oktyabrida Buxoroga yetib kelgan[3] Conolly Buxoroga bormaslik haqida ogohlantirilgan, lekin Stoddartni diplomatik missiyasidan tashqari ozod qilinishiga umid qilgan edi. Avvaliga Conolly mehr bilan kutib olingan. Ammo amir qirolicha Viktoriaga yuborilgan maktubga javob olmaganida, oʻzini beqadr his qilgan yoki Conollyni firibgar deb oʻylagan. Nihoyat, Buyuk Britaniya Birinchi ingliz-afgʻon urushida general-mayor Willam Elphinstone harbiy halokatga uchragach, amir ikki mahbusni qatl etishga qaror qilgan[4].
1842-yil 17-iyunda Stoddart va Conolly qal’a oldidagi maydonda aygʻoqchilikda ayblanib, boshlari tanasidan judo etilgan.
Yana qarang
tahrirManbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Dictionary of National Biography, 1885-1900, Volume 54, 396, voce a cura di Stephen Edward Wheeler
- ↑ Peter Hopkirk, Il Grande Gioco. I servizi segreti in Asia centrale, pp. 250, 267 e 269
- ↑ Peter Hopkirk: The Great Game. On Secret Service in High Asia. London 1990. S. 233-234.
- ↑ Peter Hopkirk: The Great Game. On Secret Service in High Asia. London 1990. S. 236, 278.