Chen Saijuan (Xitoylik; 1951-yil may oyida tugʻilgan), shuningdek, Sai-Juan Chen nomi bilan ham tanilgan, leykemiya sitogenetikasi boʻyicha tadqiqot olib borgan xitoylik gematolog va molekulyar biolog. U professor va Shanxay Jiao Tong universiteti tibbiyot fakultetining Tibbiy genomika davlat asosiy laboratoriyasi direktori, Shanxay gematologiya instituti direktori va Xitoy tibbiyot assotsiatsiyasi raisi oʻrinbosari. U Xitoy muhandislik akademiyasi va Jahon fanlar akademiyasining akademigi, Fransiya Milliy Tibbiyot Akademiyasi va Buyuk Britaniya Qirollik shifokorlar kollejining xorijiy hamkori. U leykemiya patogenezida muhim kashfiyotlar qildi va oʻtkir promiyelotsitik leykemiya (APL) va boshqa turdagi leykemiyani davolash uchun terapiyani rivojiga katta xissa qoʻshdi.

Biografiya

tahrir

Chen 1951-yilning may oyida Xitoyning Chjejiang, Ningbo shahridagi Yinchjou tumanida tugʻilgan[1][2] Madaniy inqilobning dastlabki davrida u 17 yoshida maktabni tashlab, toʻqimachilik fabrikasida ishlashga majbur boʻldi. U bir necha yil oʻtib, 1972-yilda Shanxay Ikkinchi Tibbiyot kollejiga oʻqishga kirishga muvaffaq boʻldi va 1975-yilda oʻqishni tugatgandan soʻng Ruijin kasalxonasida ishladi[3]

Madaniy inqilobdan keyin magistratura tadqiqoti qayta boshlanganida, Chen 1978-yilda taniqli gematolog Van Zhenyi tomonidan aspirant sifatida qabul qilindi. Vang bir vaqtning oʻzida qabul qilingan yana bir talaba boʻlajak eri Chen Chju edi[4].

Chen Saijuan 1981-yilda Shanxay ikkinchi tibbiyot kollejida magistrlik darajasini oldi[5] U 1983-yil mart oyida Chen Zhuga turmushga chiqdi va er-xotin Fransiyaga oʻqish uchun chet elga ketishdi, u 1984-yilda va u 1986-yilda[6] U doktorantura darajasini oldi. 1989-yilda Parij VII universitetidan[7].

Xitoyga qaytib kelgach, u Shanxay ikkinchi tibbiyot kollejida professor boʻldi, keyinchalik u Shanxay Jiao Tong universitetiga birlashtirilib, tibbiyot maktabiga aylandi. Hozirda u Shanxay Jiao Tong universiteti tibbiyot fakultetining Davlat asosiy tibbiy genomika laboratoriyasi direktori, Shanxay gematologiya instituti direktori va Xitoy tibbiyot assotsiatsiyasi raisi oʻrinbosari sifatida faoliyatini davom ettirmoqda[8].

Ilmiy hissalari

tahrir

Chenning tadqiqotlari molekulyar genetika va ayniqsa leykemiya sitogenetikasiga qaratilgan[9] va u hujayra va molekulyar darajada leykemiya patogenezi va terapiyasi boʻyicha muhim kashfiyotlar qildi. U BCR genining m-BCR (kichik uzilish nuqtasi klaster hududi) ni klonladi va APLning yangi turini (oʻtkir promielotsitik leykemiya) va leykemiyaning yangi „tasodifiy boʻlmagan xromosoma translokatsiyasini“ kashf etdi[10][11] Oʻzining kashfiyotlariga asoslanib, u ilgari halokatli boʻlgan APLni yuqori darajada davolanadigan kasallikka aylantirgan yangi terapiyani ishlab chiqdi[12][13] va leykemiyaning boshqa turlarini davolashda muvaffaqiyatga erishdi[14]. U 300 dan ortiq ilmiy maqolalarni koʻrib chiqiladigan jurnallarda nashr etgan[15].

Shon-sharaf va eʼtiroflari

tahrir

Tibbiy tadqiqotlarga qoʻshgan hissasi uchun Chen 2003-yilda Xitoy muhandislik akademiyasi va 2007-yilda Jahon fanlar akademiyasining akademigi etib saylandi[15][16]. U, shuningdek, Fransiya Milliy Tibbiyot Akademiyasining xorijiy hamkori va Buyuk Britaniya Qirollik Shifokorlar Kollejining aʼzosi etib tayinlangan[14].

Chen tibbiyot fanlari va Meteria Medica uchun Xo Leung Xo Li mukofoti va Davlat tabiiy fanlar mukofoti, Ikkinchi darajasini 2001-yil olgan. Xitoyning eng yaxshi oʻn nafar ayol elitasiga 2005-yil va boshqa shu kabi koʻplab mukofotlarga sazovor boʻlgan[15][17]. U 10 va 11 Butunxitoy xalq vakillari qurultoylariga delegat etib saylangan.

Oilasi

tahrir

Chen Sayjuanning turmush oʻrtogʻi Chen Zhu ham taniqli gematolog boʻlib, Xitoy sogʻliqni saqlash vaziri va Xitoy Qizil Xoch jamiyati prezidenti lavozimlarida ishlagan. Ularning Chen Shuo ismli oʻgʻli bor, u ham tibbiyot sohasida talaba boʻlib tahsil olmoqda[6].

Manbalar

tahrir
  1. „陈赛娟-上海交通大学“. Shanghai Jiao Tong University. 2018-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
  2. „谁娶了中国"美女院士"陈赛娟“. Sciencenet (2016-yil 18-mart). Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
  3. „陈竺 陈赛娟:师出同门的院士伉俪“. People Digest (2009-yil sentyabr). 2018-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
  4. „陈竺 陈赛娟:师出同门的院士伉俪“. People Digest (2009-yil sentyabr). 2018-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„陈竺 陈赛娟:师出同门的院士伉俪“ (Wayback Machine saytida 2018-10-05 sanasida arxivlangan). People Digest. September 2009. Retrieved 2018-10-29.
  5. „谁娶了中国"美女院士"陈赛娟“. Sciencenet (2016-yil 18-mart). Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„谁娶了中国“美女院士"陈赛娟". Sciencenet. 2016-03-18. Retrieved 2018-10-29.
  6. 6,0 6,1 „陈竺 陈赛娟:师出同门的院士伉俪“. People Digest (2009-yil sentyabr). 2018-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„陈竺 陈赛娟:师出同门的院士伉俪“ (Wayback Machine saytida 2018-10-05 sanasida arxivlangan). People Digest. September 2009. Retrieved 2018-10-29.
  7. „Chen, Sai-Juan“ (en). TWAS. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
  8. „Chen, Sai-Juan“ (en). TWAS. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„Chen, Sai-Juan“. TWAS. Retrieved 2018-10-29.
  9. „Chen, Sai-Juan“ (en). TWAS. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„Chen, Sai-Juan“. TWAS. Retrieved 2018-10-29.
  10. „Awardee of Medical Sciences and Materia Medica Prize: Chen Saijuan“. Ho Leung Ho Lee Foundation. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
  11. Sullivan, Lawrence R.. Historical Dictionary of Science and Technology in Modern China. Rowman & Littlefield Publishers, 2015 — 71–72-bet. ISBN 978-0-8108-7855-6. 
  12. „Saijuan Chen, MD, PhD“ (en). Stanford University Medical School. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.
  13. Wang, Zhen-Yi; Chen, Zhu (2008-03-01). „Acute promyelocytic leukemia: from highly fatal to highly curable“. Blood (inglizcha). 111-jild, № 5. 2505–2515-bet. doi:10.1182/blood-2007-07-102798. ISSN 0006-4971. PMID 18299451.
  14. 14,0 14,1 „Saijuan Chen, MD, PhD“ (en). Stanford University Medical School. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„Saijuan Chen, MD, PhD“. Stanford University Medical School. Retrieved 2018-10-29.
  15. 15,0 15,1 15,2 „Chen, Sai-Juan“ (en). TWAS. Qaraldi: 2018-yil 29-oktyabr.„Chen, Sai-Juan“. TWAS. Retrieved 2018-10-29.
  16. „陈赛娟“. Shanghai Institutes of Biological Sciences. 2022-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-avgust.
  17. „陈赛娟“. Shanghai Institutes of Biological Sciences. 2022-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-avgust.„陈赛娟“ (Wayback Machine saytida 2022-08-17 sanasida arxivlangan). Shanghai Institutes of Biological Sciences. Retrieved 2018-10-29.