Chjan Jiuling

Chjan Jiuling (xitoycha chíngjiyīn, sobiq chāng Jiǔlíng, pinyin Chjan Jiǔlíng, 678/673 - 740) - Xitoy davlat arbobi va Tan davri shoiri.

Tarjimai hol

Shaozjou provinsiyasining Jujiang tumanida tug‘ilgan. Chjan Xongning o'g'li, Shaozjou provinsiyasi rahbari kotibi. Yoshligidan u g'ayrioddiy qobiliyatlari bilan ajralib turardi. U imperator bo'lganida, Vu Zetyan 702 yilda imperatorlik imtihonidan o'tdi va eng yuqori jinsi darajasini oldi. Shu bilan birga, u davlat lavozimlariga nomzodlar tahsil olayotgan Xunven pavilyoniga (Xitoy tíngíngín) imperatorlik institutiga yuborildi.^[1]

711-yilda imperator Ruizong taklifiga binoan u shoirlar va yozuvchilar tanlovida qatnashdi va u yerda g'olib chiqdi. Shundan keyin u imperiyaning markaziy hukumati qoshida xizmat qilish uchun tayinlanadi. Imperator Syuantszun hokimiyat tepasiga kelishi bilan u kansler Yao Chunga (xitoycha díní) bir qancha hisobotlar yuborib, u yerda davlat boshqaruvi va davlat xizmatchilari faoliyatini yaxshilash yoʻllarini belgilab berdi. Bu e'tiborni tortdi.

Ko'p o'tmay, u Davlat xizmati ishlari vazirligida (xitoycha díngìnínínín) lavozimiga ega bo'ladi. Bu yerda u kansler Chjan Shuo (xitoycha: chàngì) bilan do‘stlashdi, u o‘z karerasini ko‘tardi. 722-723 yillarda Chjan Jiuling o'rta hukumat rahbari darajasiga ko'tarildi. 726-yilda u Ibodat vazirligida^[2] (xitoycha díngìnín) muovini bo'ladi. O'sha yili u Jizhou viloyati (xitoycha dín, Xebey provinsiyasidagi zamonaviy Xenshuy shahar okrugi) boshlig'i etib tayinlandi. Shundan so'ng imperator Chjan Jiulingni Xunchjou viloyatiga (xitoycha xínji, Tszyansi provinsiyasidagi zamonaviy Nanchan shahar hududi) boshliq etib tayinladi. Keyin u Guychjou viloyati boshlig'i (xitoycha máng, Guansi avtonom viloyatidagi Guilin zamonaviy shahar tumani) va Lingnan okrugida imtihon komissiyasi raisi edi.^[3]

731 yilda imperator Chjan Jiulingni poytaxt Chang'anga taklif qildi va uni saroy idorasi va imperator akademiyasi Jixian boshlig'i etib tayinladi. O'sha yili u jamoat ishlari vazirining o'rinbosari (xitoycha xīngīngīng) va imperator buyruqlarini tuzish uchun mas'ul bo'ldi (xitoy shíngíngín). 732 yilda u onasining vafoti sababli xizmatni tark etadi. 733 yilda imperator uni kansler etib tayinlaydi. Chjan Jiuling onasi uchun motam tutishni davom ettirish so'rovini yubordi, ammo Xuanzong bu iltimosni rad etdi.

Kansler sifatida Chjan xususiy shaxslarga pul zarb qilishiga ruxsat berishni taklif qildi, ammo bunga imperatorning roziligini olmadi. Ko'p o'tmay, u guruch etishtirish uchun Sariq daryoning janubida muhim erlarni ajratish taklifi bilan chiqdi. Biroq, bu g'oyani amalga oshirishga urinish muvaffaqiyatsiz tugadi. Biroq Syuantszun Chjan Jiulingni halolligi va poraxo‘rlikka qarshi kurashganligi uchun 735-yilda unga Jingsin grafi (xitoycha: zhíngjīngči) unvonini berib, mukofotlaydi.

Biroq, 736 yilda Chjan imperatorga sezilarli ta'sir ko'rsatgan boshqa kansler Li Linfu bilan to'qnash keldi va o'zining injiqliklariga berilib ketdi. Oxir-oqibat Chjan Jiuling 737 yilda kansler lavozimidan chetlashtirildi va Ijroiya byurosi raisi lavozimiga tayinlandi (xitoycha. Oʻsha yili Li Linfu Chjangning tuhmatiga koʻra, u lavozimi pasaytiriladi va Jing prefekturasi (xitoycha: xàngči, hozirgi Xubey provinsiyasidagi Jingjou shahri) rahbari etib tayinlanadi. U 740 yilda o‘z ona shahrida ota-bobolarining qabrini ziyorat qilayotganda vafot etgan.

Ijod

Chjan Jiuling o'z davrida mashhur va mashhur bo'lgan ko'plab she'rlar muallifi edi. Ulardan beshtasi “Tang sulolasining uch yuz she’ri” to‘plamiga kiritilgan. “O‘ylar”, “Orxideya va apelsin” she’ri shular jumlasidandir. Keyinchalik Chjanning barcha she'riy merosi 20 juan to'plamlariga birlashtirildi.

5-juandagi "Mingyillik yozuvlarining oltin ko'zgusi" nasrining muallifi, u yerda davlat boshqaruvi turlari va namunalarining tavsifi va xususiyatlarini ko'rsatib o'tgan. Imperator Syuanzonga bag'ishlangan.

Manbalar

↑ „Xitoy bibliografik malumotlat bazasi“ (xitoycha) (1997-yil). Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.
↑ „Xitoy she'riyati antologiyasi“ (ruscha). Badiiy adabiyoti (1957-yil). Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.
↑ „Looking at the Moon and Thinking“ (inglizcha). Colnect. Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.

Adabiyotlar

• Tan kitobi

[1] „Xitoy bibliografik malumotlat bazasi“ (xitoycha) (1997-yil). Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.

[2] „Xitoy she'riyati antologiyasi“ (ruscha). Badiiy adabiyoti (1957-yil). Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.

[3] „Looking at the Moon and Thinking“ (inglizcha). Colnect. Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.

[1]

[2]

[3]