Clements Markham

Klements (Klement) Robert Markham (shuningdek, Markham); inglizcha: Clements Robert Markham; 1830-yil 20-iyul, Stillingfleet — 1916-yil 30-yanvar, London) — ingliz geografi, tadqiqotchisi va yozuvchisi . 1863-yildan 1888-yilgacha u Qirollik Geografik Jamiyatining (RGS) kotibi boʻlib ishladi va keyinchalik yana oʻn ikki yil davomida jamiyat prezidenti boʻlib qoldi. Bu lavozimda u asosan Milliy Britaniya Antarktika ekspeditsiyasini (1901-1904) tashkil etishda ishtirok etgan, shuningdek, Robert Skottning qutb karerasini boshlashga yordam bergan. Klements Markham London Qirollik jamiyati aʼzosi va Vanna ordeni ritsar qoʻmondoni edi .

Markham dengizdagi faoliyatini Qirollik dengiz flotida kursant sifatida boshlagan. Midshipman boʻlib, ser Jon Franklinning yoʻqolgan ekspeditsiyasini qidirish uchun yuborilgan HMS Collingwood kemasida Arktikaga bordi. Keyinchalik Markham Hindiston idorasida geograf boʻlib xizmat qildi va Peru oʻrmonlaridan sinchona mevalarini yigʻish va keyin ularni Hindistonda yetishtirish uchun mas’ul edi. Angliya-Efiopiya urushida Ser Robert Nepierning Habash ekspeditsion kuchlarida geograf boʻlib xizmat qilgan va 1868-yilda Magdala qulashida ishtirok etgan.

Markhamning CSC prezidenti sifatidagi asosiy yutugʻi qariyb 50-yillik tanaffusdan keyin XIX asr oxirida Britaniyada Antarktidani tadqiq qilishga qiziqishning qayta tiklanishi edi. Markham Britaniya milliy Antarktika ekspeditsiyalarini qanday tashkil qilish kerakligi haqida kuchli, uzoqni koʻzlagan va qatʼiy rejalarga ega edi. Markham ilmiy jamoatchilikning muhim qismining eʼtirozlarini yengib oʻtishga muvaffaq boʻldi va oxir-oqibat oʻz rejasini toʻliq amalga oshirdi. Ekspeditsiya tugaganidan keyingi dastlabki bir necha yil ichida u boshqa tadqiqotchilarning yutuqlaridan nafratlanib, Skottning dengizdagi karerasini himoya qilishda davom etdi.

Markham butun hayoti davomida sayohatchi va sermahsul yozuvchi boʻlib qoldi. Uning adabiy asarlari orasida tarixiy ocherklar, sayohat va ekspeditsiya hisobotlari, biografiyalar mavjud. U BGJ uchun koʻplab maqolalar va hisobotlar muallifi hisoblanadi. U koʻplab jamoat va akademik unvonlarga sazovor boʻldi va Klements Markham geografiya kabi ilmiy fanga katta taʼsir koʻrsatganligi eʼtirof etildi. Shu bilan birga, uning koʻp ishlari olimlik va ilmiy yondashuv emas, balki cheksiz ishtiyoq tufayli amalga oshirilgan degan fikr ham ilgari surilgan. 1902-yilda Transantarktika togʻ tizmasidagi togʻga Robert Skott tomonidan Klements Markem nomi berilgan. Antarktida sohilidagi ikkita orol va Yangi Gvineya orolidagi daryolardan biri ham Markham nomi bilan ataladi.

Bolalik

Klements Markham 1830 -yil 20-iyulda Yorkshir shtatining Stillingfleet shahrida tugʻilgan. U cherkov ruhoniysi, muhtaram Devid Markhamning ikkinchi oʻgʻli edi. Devid Uilyam Markhamning oʻgʻli, Yorkning sobiq arxiyepiskopi va boʻlajak qirol Jorj IV ning tarbiyachisi edi. Klementsning onasi Karolin Markham edi (Milner — Yorkshiredagi Nun Appleton Xoll baroneti ser Uilyam Milnerning qizi)

1838-yilda Devid Markham Esseksdagi Kolchester yaqinidagi Buyuk Xorksli provinsiyasi shaharchasi rektori etib tayinlandi. Bir yil oʻtgach, yosh Klements Markham maktabga bordi: avval Cheam maktabiga, keyinroq Vestminster maktabiga. U geologiya va astronomiyaga alohida qiziqadigan qobiliyatli talaba edi. U " chiroyli va maroqli joy " deb taʼriflagan maktabda u eshkak eshishga qiziqib qoldi va Temzadagi poygalarda tez-tez rul boshqaruvchisi sifatida harakat qila boshladi.

Harbiy-dengiz floti

HMS Collingwood, Markhamning birinchi kemasi

Kursant

1844-yil may oyida Markxamni xolasi, grafinyasi Mansfild admirallik lordlari kontr- admiral ser Jorj Seymur bilan tanishtirdi. Bola admiralda yaxshi taassurot qoldirdi va u tez orada Klementsga dengiz floti kursanti boʻlishni taklif qildi. 28-iyunda Markham Portsmutga suzib ketdi va bir necha kundan keyin Seymurning flagman HMS Collingwoodga qoʻshildi. Oʻsha paytda HMS Collingwood Tinch okeanida uzoq sayohatga tayyorlanayotgan edi, u yerda Seymur Tinch okeani eskadroniga qoʻmondonlik qilishi kerak edi. Bu sayohat deyarli toʻrt yil davom etdi. Sayohat paytida Markham tez-tez admiral va uning rafiqasi va bolalari bilan birga kechki ovqatga taklif qilib turilar edi. Kema 15-dekabrda Rio-de-Janeyro va Folklend orollari bandargohlaridagi qo‘ng‘iroqlarni, shuningdek, Janubiy okeandagi bo‘ronli o‘tishni o‘z ichiga olgan o‘tish joyidan so‘ng Tinch okeani eskadronining asosiy bazasi bo‘lgan Chilidagi Valparaiso portiga yetib keldi.

Dengiz floti kursanti Klements Markham, 1844-yil

Bir muncha vaqt oʻtgach, HMS Colingwood Peru qirgʻogʻidagi asosiy port boʻlgan Kallaoga oʻtib, Markhamga uning keyingi faoliyatida muhim rol oʻynaydigan muhim geografik maʼlumotlar berdi. Keyingi ikki yil ichida HMS ColingwooTinch okeani boʻylab sayohat qildi, Sandvich orollariga (Gavayi), Meksikaga, Taitiga tashrif buyurdi, u yerda Markham fransuz ekspansiyasiga qarshi kurashgan mahalliy isyonchilarga yordam berishga harakat qildi . U harbiy tartib-intizom bilan birinchi marta beadablik uchun harbiy instruktor tomonidan jazolanganida duch keldi. 1846-yil 25-iyunda Markham midshipman imtihonidan oʻtdi va guruhdagi oʻn kishi orasida uchinchi oʻrinni egalladi. Chili va Peru portlarida uzoq toʻxtashlar Klementsga ispan tilini oʻrganish imkonini berdi.

Sayohat oxiriga kelib Markhamning intilishlari o‘zgardi: U endi dengiz zobiti bo‘lishni xohlamay, geograf va tadqiqotchi bo‘lishni orzu qilardi. 1848-yil iyul oyida Portsmutga kelgach, u otasiga dengiz flotini tark etish istagini aytdi, ammo u uni qolishga ishontira oldi. Oʻrta yer dengizidagi qisqa muddatli xizmatdan soʻng, Markham bir necha oyni Spithead langarida va Kov bandargohida faolsiz oʻtkazdi, bu esa uning xizmatga qiziqishini yanada pasaytirdi. Biroq, 1850-yil boshida Klements toʻrtta kemadan iborat eskadron ser Jon Franklinning bedarak yoʻqolgan ekspeditsiyasini keyingi qidirish uchun joʻnab ketishga tayyorlanayotganini bilib oldi. Markham, nufuzli oila aʼzolari tufayli ushbu korxonada oʻz oʻrnini egallashga muvaffaq boʻldi. 1850-yil 1-aprelda u eskadronning ikkita asosiy kemasidan biri boʻlgan HMS Assistance ga oʻtkazildi.

Davlat xizmatchisi, geograf, sayohatchi

Peruga birinchi sayohat (1852-1853)

1852-yilning yozida, dengiz majburiyatlaridan ozod boʻlgan Klements allaqachon Peruga uzoq safar qilishni rejalashtirgan edi, lekin uzoq vaqt davomida u otasiga ular haqida gapirishga jur’at eta olmadi. Devid Markem oʻgʻlining gʻoyasini yoqtirmas edi, ammo otasi oʻgʻliga xarajatlarni qoplash uchun 500 funt berdi. Sayyoh va geograf juda koʻplab ilmiy izlanishlar olib bordi va oʻzi uchun koʻplab geografiyaga doir bilimar oldi.

Mustamlaka davridagi Kusko shahri, taxminan. 1880-yil

Hindiston ishlari boshqarmasi. Nikoh

1853-yilda otasining vafotidan soʻng, Markham maoshli ishga muhtoj edi va oʻsha yilning dekabr oyida u ish haqi bilan Britaniya Ichki daromadlar xizmatida ishchi kotib boʻlib ishga kirdi. U ushbu ish joydan boʻshadi va Hindiston boʻlimiga oʻtib ketdi. U bu yerda ish qiziqarli va maʼlumotli edi va Markham sayohat qilish uchun yetarli vaqt va geografiyaga boʻlgan qiziqishini qondirish imkoniyatiga ega edi.

1857-yil aprel oyida Markham Minna Chichesterga turmushga chiqdi, u keyinchalik Peru va Hindistonga sinchona missiyasida unga hamroh boʻldi. Ularning yagona farzandi 1859-yilda tugʻilgan Mariya Luiza edi .

Qirollik geografik jamiyati

Faxriy kotib

1854-yilning noyabridayoq Markxem Qirollik Geografik Jamiyatining aʼzosi etib saylandi, bu tez orada uning geografik manfaatlari markaziga aylandi. 1863-yilda u faxriy kotib lavozimiga saylandi va hayotining keyingi 25 yilini shu lavozimga bagʻishladi.

Klements Markham Qirollik Geografik Jamiyatiga aʼzo boʻlganida.

Ilmiy ishlari va asarlari

Markham sermahsul yozuvchi edi, u butun umri davomida geografiya bilan birgalikda adabiy faoliyat bilan shugʻullangan. Uning birinchi nashr etilgan asari, Franklinni qidirish paytida HMS Assistance boʻyicha sayohat kundaligi 1853-yilda nashr etilgan. 1877-yilda Hindiston ishlari kengashidagi lavozimidan ketganidan keyin yozuvchi qalami Markhamning asosiy daromad manbaiga aylandi. QGJ va boshqa tashkilotlar uchun maqolalar va hisobotlardan tashqari, Markham biografiyalar, tarixiy eslatmalar va sayohat hisobotlarini yozgan. Shuningdek, u ispan va portugal tillaridan ingliz tiliga koʻplab asarlarni tarjima qilgan, Peru Kechua tili uchun grammatika va lugʻat tuzgan.

Uning bibliografiyasida quyidagi asarlar mavjud:

• Franklinning izlari (London, 1852)
• Cuzco … va Lima (London, 1856)
• Peru va Hindistonga sayohatlar (London, 1862)
• Kichua grammatikasi va lugʻatiga qoʻshgan hissasi (London, 1864)
• Habash ekspeditsiyasi tarixi (London, 1869)
• Buyuk lord Feyrfaksning hayoti (London, 1870)
• Ollanta: qadimgi Ynca dramasi (London, 1871)
• Chinchon grafinyasi va cinchona jinsi (London, 1874)
• Fors tarixining umumiy eskizi (London, 1874)
• Nomaʼlum hududlar ostonasi (London, 1875)
• Jorj Boglning Tibetga qilgan missiyasi haqida hikoya (London, 1877)
• Hindiston tadqiqotlari xotirasi (London, 1878)
• Peru qobigʻi (London, 1880)
• Uilyam Baffinning sayohatlari, 1612-1622 (London, 1881)
• Peru va Chili oʻrtasidagi urush (London, 1881)
• Admiral Jon Markham hayoti haqida hikoya (London, 1883)
• Dengiz otalari (London, 1885)
• Steetonlik Robert Feyrfaksning hayoti, vitse-admiral (London, 1885)
• Jangchi Veres (London, 1888)
• Navigator Jon Devisning hayoti (London, 1889)
• Kristofer Kolumbning hayoti (London, 1892)
• Peru tarixi (London, 1892)
• Mayor Jeyms Rennel va zamonaviy ingliz geografiyasining yuksalishi (London, 1895)
• Buyuk Edvinning paladinlari (London, 1896)
• Richard III: uning hayoti va xarakteri (London, 1906)
• Minorka va Mayorka hikoyasi (London, 1909)
• Peru inkalari (London, 1912)
• Sukunat erlari (FHH Guillemard tomonidan yakunlangan, 1921) (Kembrij, 1921. vafotidan keyin nashr etilgan)

Adabiyotlar

• Ладлэм Г.. Капитан Скотт. Ленинград: Гидрометеоиздат, 1989. ISBN 5-286-00406-7. 
• „Маркем“,Большая советская энциклопедия, 3-е 629000 экз, Москва, 1974. 
• Нансен-Хейер Л.. Книга об отце. Ленинград: Гидрометеоиздат, 1973. 
• Состав Императорского Русского географического общества. СПб.: Типография «Строитель», 1913 — 12 bet. 
• Хантфорд Р.. Покорение южного полюса. Гонка лидеров. Москва: МИФ, 2011. ISBN 978-5-91657-323-7. 
• Andoza:ВТ-ЭСБЕ
• Alberts F. „Clements Island“,. Geographic Names of the Antarctic. Washington: United States Board on Geographic Names and the Secretary of the Interior, 1981. 
• Baigent, Elizabeth „Clements Robert Markham (1830–1916)“. Oxford Dictionary of National Biography (2006). 2012-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23 april 2009.

• "Markham family". Burke's Landed Gentry, 18th edition. 3. London: Burke's Peerage Ltd. 1972. p. 611. 
• „Cinchona“. Government of Sri Lanka. 2009-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23 april 2009.

• Coleman E.. The Royal Navy in Polar Exploration, Vol 2: from Franklin to Scott. Stroud, Gloucestershire: Tempus Publishing, 2007. ISBN 978-0-7524-4207-5. 
• Crane D.. Scott of the Antarctic: A Life of Courage, and Tragedy in the Extreme South. London: HarperCollins, 2005. ISBN 978-0-00-715068-7.  OCLC 60793758
• Dean W.. Brazil and the Struggle for Rubber. Cambridge: Cambridge University Press, 1987. ISBN 0-521-33477-2. 
• „Gold Medal Winners“. Royal Geographical Society. Qaraldi: 24 april 2009.

• Jones M.. The Last Great Quest: Captain Scott's Antarctic Sacrifice. Oxford: Oxford University Press, 2003. ISBN 0-19-280483-9.  OCLC 59303598
• Fisher M, Fisher J.. Shackleton. London: James Barrie Books, 1957. 
• Fleming F.. Ninety Degrees North: The Quest for the North Pole. New York: Grove Press, 2003. ISBN 0-8021-4036-X. 
• Spufford F.. I May Be Some Time. Ice and the English Imagination. London: Faber & Faber, 1997. ISBN 0-571-17951-7. 
• „Historical Centre of the City of Arequipa“. UNESCO. 2012-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30 april 2009.

• Huntford R.. Nansen. London: Abacus, 2001. ISBN 0-349-11492-7. 
• Huxley E.. Scott of the Antarctic. London: Weidenfeld & Nicolson, 1977. ISBN 0-297-77433-6. 
• Huxley L.. Scott's Last Expedition Vols I and II Smith. London: Smith, Elder & Co, 1913. ISBN 1-903464-12-9. 
• Markham C.. Antarctic Obsession: a personal narrative of the origins of the British National Antarctic Expedition, 1901–1904. Norfolk: Erskine Press, 1986. ISBN 0-948285-09-5. 
• Markham A.. The Life of Sir Clements R. Markham. London: John Murray, 1917. 
• Markham C.. The Lands of Silence. Cambridge: Cambridge University Press, 1921. 
• Markham M, Markham F.. The life of Sir Albert Hastings Markham. The University press, 1927. 
• „Markham Island“. Australian Antarctic Division. 2012-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27 april 2009.

• Mead W.. A Celebration of Norway. Hurst & Company, 2002. ISBN 1-85065-675-4. 
• Moore G.. Dickens and Empire. London: Ashgate Publishing, 2004. ISBN 0-7546-3412-4. 
• Pankhurst R. (ed.). Diary of a Journey to Abyssinia 1868 by William Simpson. Los Angeles: Tsehai Publishers, 2003. ISBN 0-9723172-1-X. 
• Riffenburgh B.. Nimrod: Ernest Shackleton and the Extraordinary Story of the 1907–09 British Antarctic Expedition. London: Bloomsbury Publishing, 2005. ISBN 0-7475-7553-4.  OCLC 56659120
• Poser M, Bruyn W.. An Illustrated History of Malaria. London: Parthenon Publishing, 1999. ISBN 1-85070-068-0. 
• Preston D.. A First Rate Tragedy: Captain Scott's Antarctic Expeditions Constable. London: Constable, 1999. ISBN 0-09-479530-4.  OCLC 59395617
• „Purchasing Power of British Pounds 1264 to 2007“. MeasuringWorth. 2012-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30 april 2009.

• „RGS Additional Papers: election of women as Fellows“. AIM25. 2012-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6 may 2009.

• Savours A.. The Voyages of the Discovery. London: Andoza:Нп4. ISBN 1-86176-149-X. 
• „Shackleton Testimonial letter“. Scott Polar Research Institute. 2012-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26 april 2009.

• "Sir Clement Robert Markham (1830–)". Encyclopædia Britannica Eleventh Edition. 17. London and New York. 1911. p. 735. Archived from the original on 2008-10-06. https://web.archive.org/web/20081006123331/http://www.1911encyclopedia.org/Sir_Clements_Robert_Markham. Qaraldi: 7 May 2009. 
• Souter G.. New Guinea: The Last Unknown. Sydney: Andoza:Нп4. ISBN 0-207-94627-2. 
• Speak P.. William Speirs Bruce. Edinburgh: National Museums of Scotland, 2003. ISBN 1-901663-71-X. 
• Willcox M.. Traditional Medicinal Plants and Malaria. Boca Raton: CRC Press, 2004. ISBN 0-415-30112-2.