Curcuma

Curcuma
	Curcuma zedoaria
Ilmiy tasniflash
	Oʻsimliklar
	Yuksak oʻsimliklar
	Gulli oʻsimliklar
	Bir urugʻpallalilar
	Commelinids
	Zingiberales
	Zingiberaceae
	Zingiberoideae
	Zingibereae
	Curcuma; ; L.
Sininimlar
	Kua Rheede ex Medic.; Erndlia Giseke; Stissera Giseke 1792, illegitimate homonym not Heist. ex Fabr. 1759; Hitcheniopsis (Baker) Ridl.; Paracautleya R.M.Sm.;

Curcuma — zerdeçal va Siam lolasi kabi turlarni oʻz ichiga olgan Zingiberaceae oilasiga mansub oʻsimliklar turkumi. Vatani Janubi- Sharqiy Osiyo, janubiy Xitoy, Hindiston yarim oroli, Yangi Gvineya va Shimoliy Avstraliya^[1]. Ayrim turlar tropik Afrika, Markaziy Amerika, Florida va Tinch okean, Hind va Atlantika okeanlarining turli orollari va dunyoning boshqa issiq qismlarida tabiiy holatda oʻstiriladi. Odatda, koʻpchilik curcuma turlari soyali joylarda boʻsh va qumli tuproqlarda yaxshi oʻsadi^[2]^[3].

Botanika tavsifi

Curcuma ildizpoyasi va kukunlari

Curcuma koʻp yillik oʻsimlik boʻlib, boʻyi 1 metrga yetadi. U koʻplab ildizpoyalar hosil qiladi, ularning ichki qismi sariq yoki toʻq sariq rangga ega. Bu ildizpoyalar kukunga aylantiriladi, bu ziravorlar curcuma deb ataladi. Uning lansetsimon barglari choʻzinchoq yoki elliptik boʻlib, bir xil yashil rangga ega, uzunligi taxminan 50 sm va kengligi 7 dan 25 sm gacha yetadi^[4].

Curcuma amada ildizpoyalari

Foydalanish

Bu nom sanskrit tilidagi kuṅkumaʼdan kelib chiqqan boʻlib, zerdeçalga ishora qiladi. Zerdeçal kori kukunlari, xantal, sariyog 'va pishloqlarga maza yoki rang berish uchun ishlatiladi. Undan zaʼfaron yoki boshqa sargʻish pigmentlar oʻrniga ham foydalanish mumkin^[5].

Turlar

Curcuma euchroma

Curcuma inodora

A. Berneker: Curcuma longa

Curcuma longa

Curcuma aeruginosa 
Curcuma albiflora 
Curcuma alismatifolia 
Curcuma amada 
Curcuma amarissima 
Curcuma andersonii 
Curcuma angustifolia
Curcuma amada 
Curcuma amarissima 
Curcuma andersonii 
Curcuma angustifolia 
Curcuma antinaia 
Curcuma arida
Curcuma aromatica
Curcuma bella
Curcuma longa

Manbalar

↑ „Curcuma [family ZINGIBERACEAE“].
↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Sirirugsa, P.; Larsen, K.; Maknoi, C. (2007). „The Genus Curcuma L. (Zingiberaceae): Distribution and Classification with Reference to Species Diversity in Thailand“ (PDF). Gardens' Bulletin Singapore. 59-jild, № 1&2. 203–220-bet. 2021-07-25da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 2022-10-11.
↑ Collectif. Histoire Naturelle (French). Paris: Flammarion, 2016 — 149-bet. ISBN 9782081378599.
↑ Tawney, C. H.. The use of turmeric (kuṅkuma) in ancient India., 1924 — 13-bet.

Galereya

Curcuma aeruginosa
Curcuma longa
Curcuma sp.
Curcuma sp.

[1] „Curcuma [family ZINGIBERACEAE“].

[powdi-2] Kew World Checklist of Selected Plant Families^{[sayt ishlamaydi]}

[3] Sirirugsa, P.; Larsen, K.; Maknoi, C. (2007). „The Genus Curcuma L. (Zingiberaceae): Distribution and Classification with Reference to Species Diversity in Thailand“ (PDF). Gardens' Bulletin Singapore. 59-jild, № 1&2. 203–220-bet. 2021-07-25da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 2022-10-11.

[4] Collectif. Histoire Naturelle (French). Paris: Flammarion, 2016 — 149-bet. ISBN 9782081378599.

[5] Tawney, C. H.. The use of turmeric (kuṅkuma) in ancient India., 1924 — 13-bet.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]