Dabil
Dabil ( Dabil ) — bu litavra turiga xos boʻlgan qozoq milliy zarbli cholgʻu asbobi hisoblanadi. U ikki tomoni buqa terisi bilan tortilgan, tutqichli, obodogsimon shaklga ega. Dabilning mis dubulgʻaga oʻxshash qobiqga ega turi mavjud. Asbobning diametri turlicha boʻladi. Dabil baland ovozga ega boʻlib, oʻtmishda harbiy ogohlantirish signallarini berish maqsadida qoʻllanilgan, masalan, hujum signali, dushmanning oldinga siljishi. Qadimda qozoqlar orasida – dabil, dauylpaz va shindauil kabi keng tarqalgan zarbli cholgʻu asboblari mavjud edi, ular ov paytida, diniy marosimlarda, yaqinlashib kelayotgan koʻchmalarni eʼlon qilishda ham foydalanilgan.
 |
Anʼanaga koʻra, dabil qoʻlda yoki qamchi yordamida oʻynalgan. Hozirgi vaqtda orkestr dabillarining: kichik yogʻoch va katta mis qobiqli kabi ikki turi mavjud. Katta dabilda vintni sozlash mexanizmi mavjud. Zamonaviy cholgʻu asboblari yumshoq uchli yogʻoch bolgʻachalar yordamida chalinadi.
Dabilning Shimoliy Amerika hindularining zarbli cholgʻu asboblariga oʻxshash tomoni mavjud boʻlib, ular marosimning raqslari paytida foydalaniladi.
Dabilning Qozogʻiston hududidan topilgan qadimiy namunalari hozirgi vaqtda Sankt-Peterburg, Semey, Omsk, Astraxan va Olma-Ota muzeylarida saqlanmoqda.
Adabiyotlar tahrir
- Dabil // Qozogʻiston. Milliy ensiklopediya (rus.). — Olma-Ota: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. II. — ISBN 9965-9746-3-2. (CC BY-SA 3.0)