Degazatsiya
Degazatsiya (gaz) — 1) zaharlangan joylar, inshootlar, harbiy texnika, jangovar qurollar, oziq-ovqat, havo, suv va b.ni zararsizlantirish. D. qiluvchi moddalar sifatida xlorli ohak, kalsiy gipoxlorit, xloraminning har xil konsentratsiyalari, ishkrrli tuzlar qoʻllanilishi mumkin. Zaharlangan joy xlorli ohak bilan D. qilinadi, ayrim hollarda esa tuproq yoki qorning zaharlangan qatlami olib tashlanadi. Kiyim-boshlar issiq qavo yordamida, jangovar texnika va harbiy qurollar xloramin va ishqorli eritmalarni purkash yoʻli bilan yoki yuvuvchi eritmalar (benzin, kerosin, spirt) da D. qilinadi. Xonalarni zaharli moddalar bugʻi va gazlardan xoli qilish uchun ular shamollatiladi. D.da maxsus mashina va asboblar, oddiy suv sepish mashinalari, greyderlar, gidropult lar qoʻllanilishi mumkin; 2) metallurgiyada — vakuumda ishlov berish yoʻli bilan suyuq metallar tarkibidagi gazlarni chiqarib yuborish. Kovshli, sirkulyasion va b. Usullari bor; 3) foydali qazilmalar qatlamlari va atrofdagi jinslar orasidan zararli gazlarni tabiiy yoki sunʼiy usullar bilan chiqarib yuborish. Konlarga gaz toʻplanib qolishining oldini olish uchun bajariladi: 4) qishloq xoʻjaligida — fumigatsiyaning soʻng zaharli gaz va bugʻ qoldiqlarini yoʻqotish. Havoning quruq va x.aroratning yuqori boʻlishi D.ni tezlashtiradi. D. aktiv va passiv usulda bajariladi. Aktiv D. don va donquritgichlar yordamida yoki quyosh taftida shopirib quritish bilan amalga oshiriladi. Passiv D.da esa fumigatsiya qilingan don, chigit va b. mahsulotlardan gaz tamoman uchib ketmaguniga qadar ularga tegilmaydi, mahsulotlar saqlanadigan omborda derazalar ochilib, yelvizak hosil qilinadi. Binoda brommetil bor-yoʻqligini aniqlash uchun atsetil lampasi, sham, gugurtni yondirib polga yaqinlashtiriladi, agar olov oʻchmasa yoki rangi oʻzgarmasa D. nihoyasiga yetgan hisoblanadi.
Vakuumda tahrir
Gazni chiqarish yuqori vakuumli toza muhitlarni yaratish va saqlash uchun qiyinchilik tug'diradi. NASA va ESA kosmik kemalarda foydalanish uchun mos bo'lgan past gaz chiqarish xususiyatlariga ega materiallar ro'yxatini yuritadi, chunki gaz chiqaradigan mahsulotlar optik elementlar, termal radiatorlar yoki quyosh batareyalarida kondensatsiyalanib, ularni yashirishi mumkin. Odatda changni yutish deb hisoblanmaydigan materiallar sanoat yoki ilmiy vakuum jarayonlariga aralashish uchun yetarlicha yengil molekulalarni chiqarishi mumkin. Namlik, moylash materiallari va yopishtiruvchi moddalar eng keng tarqalgan manbalardir, lekin hatto metallar va ko'zoynaklar yoriqlar yoki aralashmalardan gazlarni chiqarishi mumkin. Yuqori haroratlarda gazni chiqarish tezligi ortadi, chunki bug 'bosimi va kimyoviy reaksiya tezligi ortadi. Ko'pgina qattiq materiallar uchun ishlab chiqarish va tayyorlash usuli gaz chiqarish darajasini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.
NASAning Stardust kosmik zondi navigatsiya kamerasining CCD sensorida kondensatsiyalangan noma'lum ifloslanish tufayli tasvir sifatining pasayishiga olib keldi. Xuddi shunday muammo Cassini kosmik zondining tor burchakli kamerasiga ta'sir qiladi, biroq tizimni qayta-qayta 4 °C ga qizdirish orqali tuzatiladi. ESAning Rosetta kosmik kemasi uchun massa spektrometrlari yordamida gaz chiqarish effektlarining keng qamrovli tavsifini olish mumkin[1].
Kometalarda tabiiy gaz chiqarish odatiy holdir[2].
Yopiq muhitda tahrir
Havoning turg'unligi yoki aylanmasi bo'lgan yopiq muhitda to'plansa, gazni chiqarish muhim bo'lishi mumkin. Misol uchun, yangi avtomobil hidi yopiq avtomobilda issiqlik ta'sirida ajralib chiqadigan kimyoviy moddalardan iborat. Yog'och kabi deyarli hidsiz material ham bir necha oy davomida yopiq qutida saqlansa, kuchli hid hosil qilishi mumkin. Ko'pgina sanoat mahsulotlaridan, xususan, plastmassalardan ajralib chiqadigan plastifikatorlar va erituvchilar inson salomatligiga zarar etkazishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud[3]. Erituvchi bug'lari bilan uzoq muddatli ta'sir qilish surunkali solventli ensefalopatiyaga (CSE) olib kelishi mumkin. Zaharli gazlarni gazdan chiqarish suv osti kemalari va kosmik stantsiyalarni loyihalashda katta tashvish tug'diradi, ular o'z-o'zidan aylanma atmosferaga ega bo'lishi kerak.
Adabiyot tahrir
- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Manbalar tahrir
- ↑ B. Schläppi, et al. (2010), Influence of spacecraft outgassing on the exploration of tenuous atmospheres with in situ mass spectrometry, J. Geophys. Res., 115, A12313, Template loop detected: Andoza:Doi
This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by handDegazatsiya]]. - ↑ De Val-Borro, M.; Rezac, L.; Hartogh, P.; Biver, N.; Bockelée-Morvan, D.; Crovisier, J.; Küppers, M.; Lis, D. C. et al. (2012). "An upper limit for the water outgassing rate of the main-belt comet 176P/LINEAR observed with Herschel/HIFI". Astronomy & Astrophysics 546: L4. doi:10.1051/0004-6361/201220169.
- ↑ „Health Concerns [archived on archive.today“]. United States Environmental Protection Agency. 2014-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-aprel.