Dengiz tipratikanlari (Echinoidea) — ninaterililar sinfi. Tanasi sharsimon, disksimon yoki yuraksimon, sirtdan juda koʻp nina va peditsellariyalarga ega boʻlgan sovut bilan qoplangan. Ayrim jinsli, tuxumini suvga tashlaydi. Tuxumdan chiqqan lichinkasi — exinopluteus erkin suzib yuradi. Ayrim turlari tirik tugʻadi. Koʻpchilik toʻgʻri D. t. (ogiz teshigi tanasining ostki tomoni oʻrtasida joylashgan) maxsus chay nov apparati — aristotel fonari tishchalari yordamida toshlarga yopishgan suv oʻtlarini qirib olib oziqlanadi. Notoʻgʻri D. t.da (ogʻiz teshigi tanasining ostki yuzasi oldingi qismida joylashgan) aristotel fonari boʻlmaydi, suvdagi detrit bilan oziqlanadi. hozirgi turlari 800 ga yaqin. Suv tubida oʻrmalab yoki qumga koʻmilib yashaydi. Sayoz suvlarda uchraydigan ayrim turlari ikrasi uchun ovlanadi. Tropik dengizlarning sayoz suvlarida uchraydigan Diadema urugʻi turlari odam uchun xavfli, chunki ularning ninalari sanchilganida ogʻriq paydo boʻladi.
- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
