Derbi (/ˈdɑːrbi/</img> /ˈdɑːrbi/ DAR-bee) — Angliyaning Derbishir shahridagi shahar va unitar hokimiyat hududi . U Derbishir janubidagi Dervent daryosi boʻyida joylashgan boʻlib, u anʼanaviy ravishda okrug shahri boʻlgan. Derbi 1977-yilda shahar maqomini oldi va 2011-yilgi aholi roʻyxatiga koʻra uning aholisi 248,700 kishini tashkil etdi.

Derbiga Derventio shahrini asos solgan rimliklar joylashtirilgan, keyinchalik anglo-sakslar tomonidan bosib olindi, soʻngra esa oʻzlarining Djúra-bý shahriga aylantirgan vikinglar tomonidan qoʻlga kiritdi. Danelaw beshta tumanlaridan biri. Dastlab bozor shahri boʻlgan Derbi sanoat davrida tez oʻsdi. Britaniyaning ilk fabrikasi boʻlgan Lombeʼs Mill joylashgan Derbi sanoat inqilobining Vatanidan biri ekanligiga ekanligiga daʼvo qiladi.  U Dervent Valley Mills Jahon merosi ob’ektining janubiy qismini oʻz ichiga oladi. 19-asrda temir yoʻllarning kelishi bilan Derbi Britaniya temir yoʻl sanoatining markaziga aylantirildi.

Derbi ilgʻor transport ishlab chiqarish markazi boʻlib, dunyodagi ikkinchi yirik aviadvigatel ishlab chiqaruvchisi: Rolls-Royce, Bombardier Transportation kompaniyasi Derby Litchurch Lane Works da ishlab chiqarish zavodiga ega, Toyota Manufacturing Buyuk Britaniyaning avtomobil shtab-kvartirasi shaharning janubi-gʻarbiy qismida Burnastonda joylashgan.

Kelib chiqishi tahrir

Derbi sobori minorasi.[1]
Derbi soborining soat minorasi koʻrinishi

„ Derventio“ ning Rim lageri Little Chester /Chester Greenda boʻlgan deb hisoblanad, bu qadimgi Rim qal’asi joylashgan joy. Keyinchalik, shahar 917-yil iyul oyida Mersiya xonim Etelfleyd tomonidan bosib olinmaguncha, Danelawning „ Besh tumanlari“ (mustahkamlangan shaharlar) dan biri edi, shundan soʻng shahar Mercia Qirolligiga qoʻshildi.[2]

Vikingcha nomi Djúra-bý, Qadimgi ingliz tilida Deoraby bilan yozilgan bu nom „kiyiklar qishlogʻi“ degan maʼnoni anglatadi. Biroq, Derbi nomining kelib chiqishi bir nechta sabablar koʻrsatiladi: asl Rim nomi Derventio oʻzgarishi „v“ harfini „b“ deb talaffuz qilish bilan, Derbentio va keyinchalik Derbi, Dervent daryosiga taqlid bilan birga — kelt tilidan „emanlar bilan qoplangan qalin vodiy“ [3] degan maʼnoni ham anglatadi Bu esa shahar bo‘ylab oqib o‘tadigan daryo Derventning qisqartirilgan versiyasini mosga tushiradi, yaʼni „Dervent turar joyi“.

Shahar nomi birinchi xaritalarda Darbye sifatida koʻrinadi, masalan, Jon Speed, 1610.[4]

Derbi tarixi va arxeologiyasi boʻyicha zamonaviy tadqiqotlar (2004) vikinglar va anglo-sakslar suv bilan oʻralgan yer maydonini egallab, birga yashaganliklarini isbotladi. Anglo-sakson yilnomasida (taxminan 900-yil) „Derbi suv bilan boʻlinadi“, deyiladi. Bu yerlar Norþworþig deb atalgan („Northworthy“="shimoliy muhofaza") va Deoraby va Derbining „Irongate“ (shimoliy) tomonida edi.[5]

Manbalar tahrir

  1. „Derby Cathedral“. You & Yesterday. 2008-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 4-fevral.
  2. Walker, Ian W (2000).
  3. Ekwall, Eilert. The Concise Oxford Dictionary of English Place Names, Fourth, Oxford: Clarendon Press [1936], 1960 — 143 bet. ISBN 0-19-869103-3. 
  4. „Map of Derbyshire“. British Library Prints. 2019-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 12-fevral.
  5. The Rivers of Time Ron McKeown, ISBN 0-9530603-7-3