Derby

Derby (/ˈdɑːrbi/ /ˈdɑːrbi/ DAR-bee) — Angliyaning Derbyshire shahridagi shahar va unitar hokimiyat hududi. U Derbyshire janubidagi Dervent daryosi boʻyida joylashgan boʻlib, u anʼanaviy ravishda okrug shahri boʻlgan. Derby 1977-yilda shahar maqomini olgan va 2011-yilgi aholi roʻyxatga olish holatiga koʻra, uning aholisi 248,700 kishini tashkil etgan.

Derbyga Derventio shahrini asos solgan rimliklar joylashtirilgan, keyinchalik anglo-sakslar tomonidan bosib olingan, soʻngra esa oʻzlarining Djúra-bý shahriga aylantirgan vikinglar tomonidan qoʻlga kiritilgan. Danelaw beshta tumanlaridan biri. Dastlab bozor shahri boʻlgan Derby sanoat davrida tez oʻsadi. Britaniyaning ilk fabrikasi boʻlgan Lombeʼs Mill joylashgan Derby sanoat inqilobining vatanidan biri ekanligiga daʼvo qiladi. U Dervent Valley Mills Jahon merosi obyektining janubiy qismini oʻz ichiga oladi. 19-asrda temir yoʻllarning kelishi bilan Derby Britaniya temir yoʻl sanoatining markaziga aylantiriladi.

Derby ilgʻor transport ishlab chiqarish markazi boʻlib, dunyodagi ikkinchi yirik aviadvigatel ishlab chiqaruvchisi: Rolls-Royce, Bombardier Transportation kompaniyasi Derby Litchurch Lane Works da ishlab chiqarish zavodiga ega, Toyota Manufacturing Buyuk Britaniyaning avtomobil shtab-kvartirasi shaharning janubi-gʻarbiy qismida Burnastonda joylashgan.

Paydo boʻlishi

„Derventio“ ning Rim lageri Little Chester /Chester Greenda boʻlgan deb hisoblanadi, bu qadimgi Rim qal’asi joylashgan joy. Keyinchalik, shahar 917-yil iyul oyida Mersiya xonim Etelfleyd tomonidan bosib olinmaguncha, Danelawning „Besh tumanlari“ (mustahkamlangan shaharlar) dan biri edi, shundan soʻng shahar Mercia Qirolligiga qoʻshilgan^[2].

Vikingcha nomi Djúra-bý, qingliz tilida Deoraby bilan yozilgan. Bu nom „kiyiklar qishlogʻi“ degan maʼnoni anglatadi. Biroq, Derby nomining kelib chiqishigabir nechta sabablar koʻrsatiladi: asl Rim nomi Derventio oʻzgarishi „v“ harfini „b“ deb talaffuz qilish bilan, Derbentio va keyinchalik Derby, Dervent daryosiga taqlid bilan birga — kelt tilidan „emanlar bilan qoplangan qalin vodiy“^[3] degan maʼnoni ham anglatgan. Bu esa shahar bo‘ylab oqib o‘tadigan daryo Derventning qisqartirilgan versiyasini mosga keladi, yaʼni „Dervent turar joyi“.

Shahar nomi birinchi xaritalarda Darbye sifatida tasvirlangan, masalan, Jon Speed, 1610^[4].

Derby tarixi va arxeologiyasi boʻyicha zamonaviy tadqiqotlar (2004) vikinglar va anglo-sakslar suv bilan oʻralgan yer maydonini egallab, birga yashaganliklarini isbotlagan. Anglo-sakson yilnomasida (taxminan 900-yil) „Derby suv bilan boʻlinadi“, deyilgan. Bu yerlar Norþworþig deb atalgan („Northworthy“=shimoliy muhofaza) va Deoraby va Derbyning „Irongate“ (shimoliy) tomonida boʻlgan^[5].

Manbalar

↑ „Derby Cathedral“. You & Yesterday. 2008-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 4-fevral.
↑ Walker, Ian W (2000).
↑ Ekwall, Eilert. The Concise Oxford Dictionary of English Place Names, Fourth, Oxford: Clarendon Press [1936], 1960 — 143-bet. ISBN 0-19-869103-3.
↑ „Map of Derbyshire“. British Library Prints. 2019-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 12-fevral.
↑ The Rivers of Time Ron McKeown, ISBN 0-9530603-7-3

[1] „Derby Cathedral“. You & Yesterday. 2008-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 4-fevral.

[2] Walker, Ian W (2000).

[3] Ekwall, Eilert. The Concise Oxford Dictionary of English Place Names, Fourth, Oxford: Clarendon Press [1936], 1960 — 143-bet. ISBN 0-19-869103-3.

[4] „Map of Derbyshire“. British Library Prints. 2019-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 12-fevral.

[5] The Rivers of Time Ron McKeown, ISBN 0-9530603-7-3

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]