Edvard Rusjan
Edvard Rusjan (1886-yil 6-iyun – 1911-yil 9-yanvar) – Avstriya-Vengriya imperiyasilda tugʻilgan uchuvchi va samolyot konstruktori. U Belgraddagi samolyot halokatida halok boʻlgan[1][2].
| Edvard Rusjan | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
21-iyul 1921-yil |
| Vafoti |
23-avgust 2019-yil (98 yoshda) Belgrad |
| Fuqaroligi | Avstriya-Vengriya imperiyasi |
Hayoti
tahrir
Rusjan Avstriya-Vengriyaning yirik porti boʻlgan (hozir Italiyaga tegishli) Triyestda tugʻilgan. Uning ota-onasi Goritsia va Gradiska viloyatida tugʻilgan: otasi Frank Rusjan sloven, onasi Grazia Kabas esa friulan edi[3]. Rusjanning bolalik va oʻsmirlik yillari Rafut chekkasidagi Goriziyada oʻtgan.
Yoshligida u professional velosportchiga aylanadi va akasi Josip Rusjan bilan birgalikda oʻzining velosiped modellarini yaratadi. Shuningdek, u „Sokol“ gimnastika uyushmasining aʼzosi edi.
U oʻzining birinchi parvozini 1909-yil 25-noyabrda Gorizia yaqinida, Eda I nomli oʻzi yasagan biplanida amalga oshirgan. Eda nomi Edvardning onasi tomonidan berilgan taxallus edi[4].
Parvoz 60 m (200 fut) masofani bosib oʻtdi va 2 m (6 fut 7 dyuym) balandlikka yetdi. 1909-yil 29-noyabrda u 12 m (39 fut) balandlikda 600 m (2000 fut) uchdi. Asl dizayndan keyin bir nechta takomillashtirilgan versiyalar paydo boʻldi. U Goriziya janubidagi Miren yaqinidagi angarga koʻchib oʻtdi.
Rusjan birinchi marta 1909-yil 6-dekabrda EDA V modeli bilan ommaviy parvozda qatnashgan, oʻshanda uning samolyoti qoʻnayotganda parchalanib ketgan. 1910-yil iyun oyida u EDA V modelini sinab koʻrdi, bu unga yerdan 40 metr balandlikda uchib, butun Miren maydonini bosib oʻtishga imkon berdi.
1911-yil yanvar oyida Edvard va Josip Rusjan Bolqon shaharlari boʻylab reklama safariga chiqishdi. 1911-yil 9-yanvarda Serbiyaning Belgrad shahrida parvoz paytida kuchli shamol Edvard samolyotining qanotini sindirib tashladi va u Belgrad qal’asi yaqinidagi temir yoʻl qirgʻogʻiga shoʻngʻib ketdi[5]. Uning dafn marosimida taxminan 14,000 kishidan iborat katta olomon ishtirok etdi.
Manbalar
tahrir- ↑ Mesesnel, France (1925–1991). "Rusjan Edvard". in Vide Ogrin, Petra (sl). Slovenski biografski leksikon. ISBN 978-961-268-001-5. Archived from the original on 2020-06-07. https://web.archive.org/web/20200607191751/https://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi528746/.<!--->
- ↑ „Конструктори аероплана и авијатичари Михаило Мерћеп и Едуард Русјан“. 2021-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 31-avgust.
- ↑ Gombač, Srečko. Brata Edvard in Josip Rusjan iz Gorice: začetkí motornega letenja med Slovenci. Puhek, 2004.
- ↑ „Edvard Rusjan, Pioneer of Slovene Aviation“. Republic of Slovenia – Government Communication Office. 2014-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-sentyabr.
- ↑ Sitar, Sandi. Edvard Rusjan. Partizanska knjiga, 1989 — 72-bet. Andoza:COBISS.