Franzisca Bernadina Wilhelmina Elisabeth Ney (talaffuzi: Fransiska Bernadina Vilgelmina Elizabet Ney; nemischa: Franzisca Bernadina Wilhelmina Elisabeth Ney; 1833-yil 26-yanvar, Munster — 1907-yil 29-iyun, Ostin, Texas) — asli nemis keyinchalik Amerika fuqaroligini olgan haykaltarosh[1].

Elisabet Ney

Fridrix Kaulbax tomonidan tasvirlangan Elisabet Ney. 1860-yil Gannover qiroli Jorj V ning byusti bilan.
Haqiqiy ismiFranzisca Bernadina Wilhelmina Elisabeth Ney
Tavalludi 1833-yil 26-yanvar
Myunster, Prussiya qirolligi
Vafoti 1907-yil 29-iyun
Ostin, AQSh
Millati Nemis
Amerikalik
Sohasi Haykaltarosh

Yoshligi va faoliyati tahrir

Elisabet Vestfaliyaning Myunster shahrida, katolik diniga mansub tosh oʻymakori oilasida tugʻilgan. Bolaligidan u otasiga ustaxonada yordam bergan (oiladagi barcha bolalar, u va akasidan tashqari, erta vafot etgan), shu bilan haykaltarosh boʻlishga qaror qilgan (ota-onasi bunga faqat 7 yoshdan keyin rozi boʻlgan[2]. Qizining ochlik eʼlon qilishi oqibatida bu qarorini qoʻllab-quvvatlashgan). 1852-yilda u Myunxen Badiiy akademiyasining haykaltaroshlik sinfida oʻqigan birinchi ayol boʻldi, u oʻsha paytgacha faqat erkaklar sinfi edi[3][2]. 1854-yil 29-iyulda u akademiya diplomini olgan va Berlinga joʻnagan. U yerda haykaltarosh Kristian Daniel Rauch bilan oʻqishni davom ettiradi[4]. 1857-yilda u Berlinda haykaltaroshlik studiyasini ochgan. Tez orada u koʻplab taniqli zamondoshlarining haykaltarosh portretlari muallifi sifatida shuhrat qozondi.

Elisabet feministik qarashlarga amal qilgan, ot minib, erkaklar kiyimini kiygan, ovqat pishirishdan bosh tortgan. Ney 1863-yildan boshlab uzoq vaqt davomida sil kasalligi bilan kasallangan. Pul ishlash maqsadida portretlar yaratish uchun mijozlar izlayotgan Elisabet Shotlandiyadan koʻchib kelgan shifokor Edmund Montgomeri bilan nikohsiz birga yashagan. 1871-yil 14-yanvarda sogʻligʻini yaxshilash umidida Ney u bilan birga AQShga, Jorjiya shtatiga koʻchdi. Amerikada u Edmunddan ikki oʻgʻil koʻrgan[5]. 1873-yilda mahalliy gubernatorning taklifiga binoan u Texasga koʻchib oʻtdi va u yerda Montgomeri bilan birga rancho sotib oldi. Texasda u oʻzining ijodiy faoliyatini davom ettirgan va tez orada shahar madaniy hayotining markaziga aylangan Ostin shahri yaqinida Formosa nomli badiiy studiyasini tashkil etadi. Studiyada ishlab, koʻplab haykaltaroshlik asarlarini yaratdi. Elisabet umrining oxirigacha Ostinda yashadi, eri uning vaftidan keyin yana toʻrt yil yashadi.

Ishlari tahrir

Quyida uning asarlarining qisman roʻyxati keltirilgan.

año Obra Localización
1855 Johann Adam Ney Myunster
1855 Anna Elisabeth Wernze Ney Myunster
1855 Tyras — Adam Ney’s Dog Myunster
1856 Grave Stele Relief Berlín
1856 Herman Weiss Berlín
1857 San Sebastián Martir — gips Myunster
1857 San Sebastián Martir — mármar Myunster
1857 San Sebastián Resucitado Myunster
1857 Cristo Resucitado Myunster
1858 Jacob Grimm — mármar Berlín
1858 Alexander von Humboldt Berlín
1858 Cosima von Bülow Berlín
1859 Arthur Schopenhauer — gips Fránkfurt
1859 Arthur Schopenhauer — mármar Fránkfurt
1859 Jorge V de Hannover Hannover
1859 Jorge V de Hannover- byust Hannover
1859 Jorge V de Hannover Hannover
1861 Joseph Joachim Hannover
1861 Eilhard Mitscherlich - Hannover
1861 Ernst Herzog von Bayern Myunster
1861 Franz Friedrich von Furstenberg Myunster
1862 Walter von Platenberg Myunster
1862 Walter von Platenberg Myunster
1862 Conde Englebert Vandermark Myunster
1861 Conde Englebert Vandermark Myunster
1862 Justus Moser Myunster
1863 Ricci Inglaterra
1863 Elisabet Ney Madeira
1863 Thomas Taylor Inglaterra
1863 Genii of Mankind Inglaterra
1863 Autorretrato Inglaterra
1863 Autorretrato Madeira
1863 Eilhard Mitscherlich Hannover
1864 Edmund Montgomery Madeira
1864 Edmund Montgomery Madeira
1864 Lady Marian Alford Madeira
1864 Lord Brownlow Madeira
1864 Genii of Mankind Italiya
1865 Giuseppe Garibaldi Italiya
1865 Giuseppe Garibaldi Italiya
1865 Giuseppe Garibaldi Italiya
1865 Prometheus Bound Avstriya
1867 Otto von Bismarck Berlín
1867 Otto von Bismarck Berlín
1867 Amalie Weiss Joachim Hannover
1868 Friedrich Woehler Myunxen
1868 Friedrich Woehler Myunxen
1868 Barón Justus von Liebig Myunxen
1868 Barón Justus von Liebig Myunxen
1868 Mercurio Myunxen
1868 Mercurio Myunxen
1868 Iris Myunxen
1868 Draped figura Myunxen
1868 Male figura Myunxen
1868 Frieze Myunxen
1868 Fountain Myunxen
1868 Count Georg von Werthern Myunxen
1868 Luis II de Baviera Myunxen
1868 Luis II de Baviera- mármar Myunxen
1868 Luis II de Baviera Myunxen
1874 Lorne Ney Montgomery Texas
1885 Oran M. Roberts — gips Texas
1885 Oran M. Roberts — mármar Texas
1886 Lorne Ney Montgomery Texas
1887 Johanna Runge Texas
1887 Julius Runge Texas
1892 Benedette Tobin Texas
1892 Sam Houston as Young Man Texas
1892 Sam Houston as Older Man Texas
1892 Sam Houston Texas
1892 Sam Houston Texas
1892 Stephen F. Austin — estudio Texas
1892 Stephen F. Austin Texas
1893 Stephen F. Austin Texas
1893 Stephen F. Austin Texas
1893 Governor W.P. Hardeman Texas
1893 Governor W.P. Hardeman Texas
1895 Carrie Pease Graham Texas
1895 Carrie Pease Graham Texas
1895 Senator John H. Reagan Texas
1895 Senator John H. Reagan Texas
1895 Governor Francis R. Lubbock Texas
1895 Governor Francis R. Lubbock Texas
1896 Paula Ebers gips Berlín
1896 Paula Ebers — mármar Berlín
1896 Unknown Female Philanthropist Berlín
1896 Unknown girl Berlín
1896 Unknown woman Berlín
1896 Dancing Maenid Berlín
1897 Bride Neill Taylor Texas
1897 Margaret Runge Rose — gips Texas
1897 Margaret Runge Rose — bronza Texas
1899 Sir Swante Palm — gips Texas
1899 Sir Swante Palm — mármar Texas
1899 Lilly Haynie Texas
1899 Steiner Burleson — gips Texas
1899 Steiner Burleson — mármar Texas
1899 William Jennings Bryan — gips Texas
1899 William Jennings Bryan — mármar Texas
1900 Guy M. Bryan Texas
1901 Senator Joseph Dibrell — gips Texas
1901 Senator Joseph Dibrell — mármar Texas
1901 Ella Dancy Dibrell Texas
1901 Governor Joseph Sayers — gips Texas
1902 Governor Joseph Sayers — mármar Texas
1902 Governor Sul Ross — gips Texas
1902 Governor Sul Ross — mármar Texas
1902 Busto de Cristo Texas
1902 Albert Sidney Johnston — byust Texas
1902 Albert Sidney Johnston — gips Texas
1902 Albert Sidney Johnston — marmar Texas
1902 Jacob Bickler Texas
1902 Lady Macbeth Texas
1902 Lady Macbeth gips Texas
1902 Lady Macbeth — mármar Texas
1903 Dr. David Thomas Iglehart -gips Texas
1902 Dr. David Thomas Iglehart — bronza Texas
1903 Miller Baby cast Texas
1904 Helen Marr Kirby Texas
1905 Dr. William Lamdin Prather Texas
1906 Schnerr Memorial Texas
1906 Schnerr Memorial — gips Texas
1906 Schnerr Memorial — mármar Texas

Galereya tahrir

Manbalar tahrir

  1. Yvette, Deseyve. "Elisabeth Ney". In: Marc Gundel, Arie Hartog, Frank Schmidt (nemischa). Wienand, Köln, 2019. 
  2. 2,0 2,1 Andoza:Cita libro
  3. Andoza:Cita libro
  4. „Elisabet Ney Education 1863–1857“ (inglizcha) (2010-yil 31-oktyabr). 2009-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-oktabr 2022-yil.
  5. „Elisabet Ney (1833-1907)“ (2020-yil 4-dekabr).

Adabiyotlar tahrir

  • Katrer, Emili Fourmi, Ayol sanʼati: Elisabet Neyning hayoti va ishi, Nebraska universiteti matbuoti, Linkoln, Nebraska, 1988 (ISBN 0-8032-1438-3).

Havolalar tahrir

  • Britannica entsiklopediyasi maqolasi(ingl.) )