Farzin (shaxmat)

Farzin (♕, ♛) shaxmat oʻyinidagi eng kuchli donadir. U har qanday miqdordagi kvadratlarni vertikal, gorizontal yoki diagonal boʻylab bosib oʻtishi mumkun. Har bir oʻyinchi oʻyinni shohning yoniga qoʻyilgan bitta farzin bilan boshlaydi. Farzin eng kuchli sipoh boʻlganligi sababli, koʻp hollarda piyoda farzin darajasiga koʻtariladi.

Oq farzin

Qora farzin

Farzinning oʻtmishdoshi ferz boʻlib, faqat diagonal boʻyicha bir qadam harakatlana oladigan yoki ushlay oladigan kuchsiz sipoh hisoblangan va forslarning shatranj oʻyinidan kelib chiqqan. Zamonaviy farzinning harakatlanish qoidalari XV asrda shaklangan.

Tarixi

Janubiy Italiya shaxmat toʻplamidan farzin sipohi, 12-asr

Farzin dastlab maslahatchi, bosh vazir yoki vazir (sanskritcha mantri, forscha farzin, arabcha firzon, firz yoki vazir) edi. Dastlab, uning yagona harakati diagonal boʻyicha bir kvadrat boʻlgan.

Unicode

Unicode farzin uchun ikkita kod nuqtasini belgilaydi:

♕ U+2655 Oq shaxmat farzin (HTML & #9813;)

♛ U+265B qora shaxmat farzin(HTML & #9819;)

Havolalar

• Barden, Leonard (1980), Play better CHESS with Leonard Barden, Octopus Books Limited, 10-bet, ISBN 0-7064-0967-1
• Brace, Edward R. (1977), An Illustrated Dictionary of Chess, Hamlyn Publishing Group, 230–31-bet, ISBN 1-55521-394-4
• Davidson, Henry (1981), A Short History of Chess (1949), McKay, ISBN 0-679-14550-8
• Dickins, Anthony (1971), A guide to fairy chess (first-nashr), New York: Doven, ISBN 0-486-22687-5
• Golombek, Harry (1977), Golombek's Encyclopedia of Chess, Crown Publishing, ISBN 0-517-53146-1
• Hooper, David; Whyld, Kenneth (1996), „queen“, The Oxford Companion to Chess (2nd-nashr), Oxford University Press, 328–29-bet, ISBN 0-19-280049-3
• Sunnucks, Anne (1970), The Encyclopaedia of Chess (second-nashr), St. Martins Press, ISBN 978-0-7091-4697-1
• Yalom, Marilyn (2004), Birth of the Chess Queen: A History (2nd-nashr), Perennial, ISBN 0-06-009065-0