Feramen sulhi
Feramen sulhi — miloddan avvalgi 404-yildagi tinchlik shartnomasi. Peloponnes urushining oxirgi bosqichini yakunlagan Afina va Sparta oʻrtasida tuzilgan. Afina elchisi Feramen nomi bilan atalgan.
Miloddan avvalgi 405-yilda Sparta navarxi Lisandr Egospotamda Afina flotini magʻlub etdi. Endi sparta floti Egey dengizida hukmronlik qildi va Lisandr Afinani dengiz va quruqlik orqali qamal qildi[1]. Qamal qilingan shaharga spartaliklarning elchilari tinchlik oʻrnatish takliflari bilan kelishdi, ammo bu tashabbus demagog Kleofon[2] tomonidan barbod qilindi. Vaqt oʻtishi bilan Afinada ocharchilik boshlandi[3]. „Moʻtadil“ Feramenning taʼsiri ortib bordi. Yaqinda u strateg etib saylangan boʻlsa-da, dokimasiyadan[4] oʻta olmadi, bu esa vatandoshlarining unga nisbatan salbiy munosabatidan dalolat berardi. Endi u Lisandrga elchi qilib yuborildi[5].
Qadimgi tarixshunoslikda Feramenlarning ushbu missiyasi voqealarining ikkita talqini mavjud. Ulardan biriga koʻra, Feramen, ochlikdan sillasi qurigan afinaliklar har qanday yon berishlarga tayyor boʻlishlari uchun muzokaralarni ataylab choʻzgan[6]. Boshqa bir versiyaga koʻra, Lisandr Feramenni oʻz lagerida bir necha oy ushlab turgan, keyin esa bunday muammolarni hal qilish vakolatiga ega emasligini eʼlon qildi va uni eforlarga yuborgan[7]. Eforlar sulh uchun (Feramen nomi bilan atalgan) ogʻir shartlar qoʻygan, unga koʻra Afina dengiz derjavasi tarqatib yuborilgan, flot vayron qilingan, Uzun devorlar vayron qilingan, Afina Peloponnes Ittifoqiga kirgan va Sparta gegemonligini tan olgan[7].
Manbalar tahrir
Adabiyotlar tahrir
- Суриков И. Е. „Глава IV. Рубеж веков: Ферамен, Критий, Фрасибул“,. Античная Греция: политики в контексте эпохи. Година междоусобиц. М.: Русский Фонд Содействия Образованию и Науке, 2011. ISBN 978-5-91244-030-4.