Filippindagi shaharlar
Shahar (filip. lungsod/siyudad) — Filippindagi mahalliy hokimiyat boʻlinmalaridan biri. Filippinning barcha shaharlari nizomlangan shaharlardir (filipincha: nakakartang lungsod), ularning korporativ va maʼmuriy tuzilmalar sifatida mavjudligi ularning maʼmuriy tuzilmasi va vakolatlarini belgilaydigan 1991-yildagi Mahalliy boshqaruv kodeksiga qoʻshimcha ravishda oʻzlarining maxsus munitsipal ustavlari bilan tartibga solinadi. 2019-yil 7-sentabr holatiga koʻra, 146 ta shahar mavjud.
Agar shahar aholisi 250 000 kishiga yetsa, Vakillar palatasida kamida bitta vakil boʻlish huquqiga ega. Shaharlarga umumiy muhrdan foydalanishga ruxsat beriladi. Korporativ shaxslar sifatida shaharlar umumiy manfaatlar uchun koʻchmas mulk va shaxsiy mulkni olish, sotib olish, olish, saqlash, ijaraga berish, topshirish va tasarruf etish, jamoat ehtiyojlari uchun xususiy mulkni qoralash, shartnoma tuzish va uni bekor qilish huquqiga ega, sudga murojaat qilish va Kongress tomonidan berilgan barcha vakolatlarni amalga oshirishlari mumkin. Faqat Kongress akti shahar nizomini yaratishi yoki oʻzgartirishi mumkin va bu shahar ustavi bilan Kongress shaharga oddiy munitsipalitetlarda yoki hatto boshqa shaharlarda boʻlmasligi mumkin boʻlgan muayyan vakolatlarni beradi.
Har bir shaharga berilgan vakolatlardagi farqlarga qaramay, maqomidan qatʼi nazar, barcha shaharlarga oddiy munitsipalitetlarga nisbatan ichki daromad taqsimotining (IRA) koʻproq ulushi beriladi, shuningdek, odatda oddiy munitsipalitetlarga qaraganda koʻproq avtonom hisoblanadi.
Hukumat tahrir
Shahar mahalliy hokimiyatini xalq ovozi bilan saylangan mer boshqaradi. Vitse-mer shaharning qonun chiqaruvchi organi boʻlib xizmat qiluvchi Sangguniang Panlungsod (shahar kengashi) raislik qiluvchi xodimi sifatida faoliyat olib boradi. Oʻz nizomlarini olgandan soʻng, shaharlar oʻz saylovchilariga yaxshiroq xizmat koʻrsatish uchun toʻliq ijroiya boʻlimlarini qabul qiladi. Baʼzi boʻlimlar shahar ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda alohida-alohida tashkil etiladi.
Barcha shaharlar uchun umumiy ofislar va boshqarmalar tahrir
| Idora | Bosh | Majburiy / ixtiyoriy |
|---|---|---|
| Shahar hokimiyati | Mayor | Majburiy |
| Sangguniang Panlungsod | Rais oʻrinbosari sifatida shahar hokimi oʻrinbosari | Majburiy |
| Sanggunyan kotibi idorasi | Sanggunianning kotibi | Majburiy |
| Gʻaznachilik boshqarmasi | Gʻaznachi | Majburiy |
| Baholovchi idorasi | Baholovchi | Majburiy |
| Buxgalteriya hisobi va ichki audit xizmatlari | Buxgalter | Majburiy |
| Byudjet idorasi | Byudjet xodimi | Majburiy |
| Rejalashtirish va rivojlanish boshqarmasi | Rejalashtirish va rivojlanish koordinatori | Majburiy |
| Muhandislik idorasi | Muhandis | Majburiy |
| Sogʻliqni saqlash boshqarmasi | Sogʻliqni saqlash xodimi | Majburiy |
| FHDYo boʻlimi | FHDYo boʻlimi | Majburiy |
| Administrator idorasi | Administrator | Majburiy |
| Yuridik xizmatlar boshqarmasi | Yuridik xodim | Majburiy |
| Ijtimoiy taʼminot va rivojlanish xizmatlari boshqarmasi | Ijtimoiy taʼminot va rivojlanish boʻyicha mutaxassis | Majburiy |
| Umumiy xizmatlar boshqarmasi | Umumiy xizmatlar xodimi | Majburiy |
| Veterinariya xizmatlari boshqarmasi | Veterinar | Majburiy |
| Arxitektura rejalashtirish va dizayn boshqarmasi | Arxitektor | Ixtiyoriy |
| Jamoatchilik axboroti boshqarmasi | Axborot xodimi | Ixtiyoriy |
| Kooperativlarni rivojlantirish boshqarmasi | Kooperativ xodimi | Ixtiyoriy |
| Aholi taraqqiyoti boshqarmasi | Aholishunoslik boʻyicha mutaxassis | Ixtiyoriy |
| Atrof-muhit va tabiiy resurslar boshqarmasi | Atrof-muhit va tabiiy resurslar boshqarmasi | Ixtiyoriy |
| Qishloq xoʻjaligi xizmati boshqarmasi | Qishloq xoʻjaligi mutaxassisi | Ixtiyoriy |
Boʻlimlar tahrir
Shaharlar, munitsipalitetlar kabi, barangaylardan (Brgy) iborat boʻlib, ular shahar mahallalaridan (masalan, Barangay 9, Laoagdagi Santa-Anjela), qishloq jamoalarigacha (masalan, Puerto- Prinsesadagi Barangay Ivaxig) boʻlishi mumkin. Barangaylar baʼzan rasman belgilangan maʼmuriy (geografik) tumanlarga birlashtiriladi. Bunga Manila (16 ta tuman), Davao (11 ta tuman), Iloilo (7 ta tuman) va Samal (3 ta tuman: Babak, Kaputian va Penyaplata) shaharlari misol boʻla oladi. Kalookan, Manila va Pasay kabi baʼzi shaharlar hatto tuman va barangay darajalari oʻrtasida zona deb ataladigan oraliq formaga ega. Biroq, geografik tumanlar va zonalar siyosiy birliklar hisoblanmaydi, bu shaharga xos maʼmuriy darajalarda saylangan shahar hukumati amaldorlari boʻlmagan hududni qamrab oladi. Aksincha, ular faqat shaharni rejalashtirish, statistika yigʻish va boshqa maʼmuriy ishlarni oson va qulayroq qilish uchun xizmat qiladi.
Tasniflash tahrir
Daromadlar tasnifi tahrir
Shaharlar avvalgi toʻrt kalendar yiliga asoslangan shaharning oʻrtacha yillik daromadiga koʻra tasniflanadi[1]. 2008-yil 28-iyuldan boshlab, shaharlarning daromad sinflari uchun chegaralar:[2]
| Sinf | Oʻrtacha yillik daromad (₱ million) |
|---|---|
| Birinchidan | Kamida 500 |
| Ikkinchi | 320+, lekin <500 |
| Uchinchi | 240+, lekin <320 |
| Toʻrtinchi | 160+, lekin <240 |
| Beshinchisi | 80+, lekin <160 |
| Oltinchi | <80 |
Huquqiy tasnif tahrir
1991-yildagi Mahalliy boshqaruv kodeksi (7160-sonli Respublika qonuni ) barcha shaharlarni quyidagi uchta huquqiy toifadan biriga mansub holda saralaydi:[1]
- Yuqori urbanizatsiyalashgan shaharlar (HUC): Filippin Statistika boshqarmasi tomonidan tasdiqlangan kamida ikki yuz ming (200,000) aholisi boʻlgan va oxirgi yillik daromadi kamida ellik million peso (₱ 50,000,000 yoki 1,000 AQSh dollari) boʻlgan shaharlar. 1991-yilgi doimiy narxlar, shahar gʻaznachisi tomonidan tasdiqlangan.
- Hozirgi vaqtda Filippinda 33 ta yuqori urbanizatsiyalashgan shaharlar mavjud boʻlib, ulardan 16 tasi Metro Manilada joylashgan.
- Mustaqil komponent shaharlar (ICC): Ushbu turdagi shaharlar oʻz aholisiga viloyat amaldorlariga ovoz berishni aniq taqiqlovchi nizomlarga ega. Ularning beshtasi ham geografik joylashuviga koʻra viloyat hududidan mustaqil hisoblanadi. Bular: Kotabato, Dagupan, Naga (Kamarines Sur), Ormok va Santyago .
- Komponent shaharlar (CC): Oldingi talablarga javob bermaydigan shaharlar, geografik joylashuvi boʻlgan viloyatning bir qismi hisoblanadi. Agar tarkibiy shahar ikki yoki undan ortiq viloyatlar chegarasida joylashgan boʻlsa, u ilgari munitsipalitet boʻlgan viloyatning bir qismi hisoblanadi.
- Qolgan beshta shahardan tashqari barcha shaharlar tarkibiy shaharlar hisoblanadi.
Mustaqil shaharlar tahrir
Filippinda 38 ta mustaqil shaharlar mavjud boʻlib, ularning barchasi „Yuqori urbanizatsiyalashgan“ yoki „Mustaqil tarkibiy“ shaharlar deb tasniflanadi. Shahar quyidagicha tasniflanadi:
- har qanday viloyatning Sangguniang Panlalawigan (Filippin Parlamenti) tomonidan koʻrib chiqilishi kerak boʻlgan Sangguniang Panlungsod qonunchiligiga ega emas;
- soliq tushumlarini biron bir viloyat bilan boʻlishmaydi;
- Mahalliy boshqaruv kodeksining 29-boʻlimida koʻrsatilganidek, Filippin Prezidenti tomonidan shahar hukumati orqali bevosita nazorat qilinadi (viloyat hukumati endi shahar amaldorlari ustidan nazoratni amalga oshirmasligini hisobga olib)[1].
Hozirda ikkita toifadagi faqat toʻrtta mustaqil shahar mavjud boʻlib, ular hali ham viloyat mansabdor shaxslari (gubernator, vitse-gubernator va Sangguniang Panlalawigan aʼzolari) saylovlarida qatnashishi mumkin:
- 1987-yildan 1992-yilgacha shaharlar yuqori darajada urbanizatsiyalangan deb eʼlon qilingan, ularning ustavlari (oʻzgartirishlar bilan) aholiga viloyat hokimiyatida saylash va saylanish tadbirlarida qatnashishlariga aniq ruxsat bergan va shuning uchun Mahalliy boshqaruv kodeksining 452-c boʻlimi[1] tomonidan ularning huquqlarini saqlab qolishga ruxsat berilgan. Ushbu shaharlar: Lucena (Quezon), Mandaue (Sebu);
- Mustaqil tarkibiy shaharlar, ularning ustavlari (oʻzgartirishlar kiritilgan) faqat aholiga viloyat idoralariga kirishga ruxsat beriladi. Bular: Dagupan (Pangasinan) va Naga (Camarines Sur)
Kotabato, Ormok, Santyago shaharlari, shuningdek, boshqa barcha yuqori urbanizatsiyalashgan shaharlar, jumladan, kelajakda konvertatsiya qilinadigan yoki yaratilishi kerak boʻlgan shaharlarning roʻyxatga olingan saylovchilari viloyat saylovlarida qatnasha olmaydi.
Baʼzi mustaqil shaharlarning viloyat saylovlarida ovoz berish huquqiga qoʻshimcha ravishda, bir nechta boshqa holatlar viloyatlardan mustaqil shaharlarning toʻliq avtonomiyasi bilan bogʻliq chalkashliklarga sabab boʻladi:
- Baʼzi mustaqil shaharlar hali ham oʻzlari geografik joylashuvi boʻlgan viloyat uchun hukumat qarorgohi boʻlib xizmat qiladi: Bacolod (Negros Occidental), Cagayan de Oro (Misamis Oriental), Sebu Siti (Sebu), Iloilo Siti (Iloilo), Lucena (Kezon), Puerto Princesa (Palawan) va Tacloban (Leyte). Bunday hollarda, viloyat hukumati, viloyat hokimiyati binolari va idoralari kabi mulklarini saqlashni moliyalashtirishdan tashqari, mustaqil shahar hukumatiga yordam berish uchun yillik byudjet (viloyat tomonidan oʻz xohishiga koʻra belgilanadi) bilan taʼminlashi mumkin. Viloyat hokimiyat majmuasi yaqinida avtotransport harakatining koʻpayishi tufayli yoʻllarni taʼmirlash kabi shahar tomonidan yuzaga keladigan tasodifiy xarajatlarni yengillashtirish vazofasini ham bajaradilar.
- Ayrim mustaqil shaharlar hali ham Kongressda vakillik qilish maqsadida oʻzlarining sobiq viloyatlari bilan birlashtirilgan. 24 ta mustaqil shahar Kongressda oʻz vakili(lar)iga ega boʻlsa-da, baʼzilari ilgari tegishli boʻlgan provinsiyaning Kongressdagi vakolatxonasining bir qismi boʻlib qolmoqda: Masalan, Butuan hali ham Agusan del Norte 1-kongress okrugi tarkibiga kiradi. Bunday hollarda, viloyat amaldorlari uchun ovoz bermaydigan mustaqil shaharlar Sangguniang Panlalawigan (viloyat kengashi) tumanlaridan chiqarib tashlanadi va SP aʼzolarini taqsimlash COMELEC tomonidan aholini toʻgʻri hisobga olgan holda mos ravishda oʻrnatiladi. Misol uchun, Agusan del Norte (daromad darajasi boʻyicha uchinchi viloyat) oʻzining Sangguniang Panlalawiganga sakkiz aʼzoni saylash huquqiga ega va ikkita kongress okrugiga kiradi. Sangguniang Panlalavigan boshqaruv tizimi viloyatning birinchi va ikkinchi kongress okruglari oʻrtasida teng taqsimlanmagan (4-4), chunki uning 1-kongress okrugi Butuanni oʻz ichiga oladi, u provinsiya amaldorlariga ovoz bermaydigan mustaqil shahardir. Toʻgʻrirogʻi, oʻrinlar viloyatning 1-Sangguniang Panlalavigan tumanidagi (faqat Las Nievesdan iborat) kichik aholi soni va viloyat aholisining asosiy qismi ikkinchi tumanni hisobga olish uchun 1-7 gacha taqsimlangan. Boshqa tomondan, viloyat amaldorlari uchun ovoz berish huquqiga ega boʻlgan Lusena shahri hamon Quezonning 2-kongress okrugi bilan yaqin joylashgan 2-Sangguniang Panlalawigan tumani provinsiyasining bir qismini tashkil qiladi.
- Amaliy maqsadlarda mustaqil shaharlar uchun umumiy farq yoʻqligi: Koʻpgina davlat idoralari, umuman Filippin jamiyati, tarixiy va madaniy aloqalar tufayli, ayniqsa, agar bu shaharlar boʻlsa, Manila Metrosidan tashqaridagi koʻplab mustaqil shaharlarni viloyatlar qismi sifatida tasniflashda davom etmoqda. bir paytlar yoki hozirda o‘zlari tegishli bo‘lgan viloyatlarning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy poytaxtlari. Bundan tashqari, viloyat chegaralarini koʻrsatadigan Filippin xaritalarining koʻpchiligi kartografik qulaylik uchun deyarli hech qachon mustaqil shaharlarni geografik joylashgan viloyatlardan ajratmaydi. Birinchi darajali maʼmuriy boʻlinmalar boʻlishiga qaramay (yaʼni, LGC ning 25-boʻlimida koʻrsatilganidek, viloyatlar bilan bir xil darajada)[1], mustaqil shaharlar hali ham koʻpchilik tomonidan munitsipalitetlar va tarkibiy shaharlar (ikkinchi -darajali maʼmuriy boʻlinmalar) taʼlim qulayligi va soddaligi uchun.
Komponent shahar, oddiy munitsipalitetga nisbatan baʼzi masalalarda nisbiy avtonomiyaga ega boʻlsa-da, hali ham viloyatning bir qismi hisoblanadi. Biroq, chalkashlikning bir nechta manbalari mavjud:
- Baʼzi tarkibiy shaharlar oʻzlarining viloyatlaridan alohida, oʻzlarining kongressdagi vakolatxonalarini tashkil qiladilar. Vakillar palatasida shaharning vakilligi (yoki uning yoʻqligi) viloyatdan mustaqillik mezoni emas, chunki Kongress milliy qonun chiqaruvchi organ boʻlib, milliy (markaziy) hukumat tarkibiga kiradi. Antipolo, Biñan va San-Xose del Monte Kongressda oʻz vakillariga ega boʻlishiga qaramay, ular hali ham mos ravishda Rizal, Laguna va Bulakanning tarkibiy shaharlari boʻlib qolmoqda, chunki ularning tegishli ustavlari ularni tarkibiy shaharlarga aylantirgan va munosabatlarni uzish toʻgʻrisida hech qanday qoida yoʻq. tegishli viloyat hukumatlari bilan.
- Viloyatdan farqli maʼmuriy hududning bir qismi boʻlganligi: Isabela Siti Basilan shahrining tarkibiy qismi sifatida ishlaydi: uning soliq tushumlari viloyat hukumati bilan boʻlinadi, uning aholisi ham ovoz berish, ham viloyat idoralariga nomzod boʻlish huquqiga ega va unga xizmat koʻrsatadi provintsiya hukumati va Sangguniang Panlalawigan Basilan provintsiyaga ajratilgan xizmatlarga nisbatan. Biroq, musulmon Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyatiga (BARMM) qoʻshilishdan voz kechish orqali Isabela shahri aholisi Basilanning qolgan qismidan farqli oʻlaroq, ovoz berish va Bangsamoro parlamentining mintaqaviy idoralariga nomzod boʻlish huquqiga ega emas. Isabela Siti uchun mintaqaviy xizmatlar Pagadian shahrida joylashgan IX mintaqasidagi ofislardan keladi; Basilanning qolgan qismiga Kotabato shahrida joylashgan BARMM xizmat koʻrsatadi. Isabela shahri, oʻz viloyatidan mustaqil boʻlmasa-da, bu Basilanning qolgan qismi tegishli boʻlgan BARMM yurisdiktsiyasidan tashqarida. Mintaqalar Filippinning asosiy submilliy maʼmuriy boʻlinmalari emas, balki viloyatlari hisoblanadi. .
Shahar holatini oʻzgartirish tahrir
Yillar davomida umumiy taʼsirga ega boʻlgan va shaharga xos boʻlgan qonunlarning qabul qilinishi natijasida viloyat saylovlarida qatnashish huquqiga ega boʻlgan shahar maqomida oʻzgarishlar sodir boʻlgan.
18-Kongress ostida taklif qilingan shaharlar tahrir
- Talavera, Nueva Ecija: Palatadagi 194-sonli qonun loyihasi[3] va Senatning 2040-sonli qonun loyihasi
- Daraga, Albay: Palatadagi qonun loyihasi № 1528[4]
- Balamban, Sebu: Palatadagi qonun loyihasi № 1574[5]
- Alabel, Sarangani: Palatadagi qonun loyihasi № 3494[6]
- Ubay, Bohol: Palatadagi qonun loyihasi № 4854[7]
- Liloan, Sebu: Vakillar palatasining 5031-sonli qonun loyihasi[8] va Senatning 2007-sonli qonun loyihasi
- Calaca, Batangas: 5077-sonli va 6598-sonli Senat qonuni va 1825-sonli Senat qonuni (Palata tomonidan qabul qilingan, Senat tomonidan qabul qilingan, Prezidentga yuborilgan) 2021 [9] yil 26-mayda imzolangan 11544-sonli Respublika qonuni orqali shahar sifatida tashkil etilgan[10].
- Echague, Isabela: Palatadagi 5970-sonli qonun loyihasi[11] va Senatning 2067-sonli qonun loyihasi
- Naval, Biliran: Palatadagi qonun loyihasi № 6230[11]
- Bataraza, Palawan: Palatadagi qonun loyihasi № 6278
- La Trinidad, Benguet: House Bill № 6367
- Polomolok, Janubiy Kotabato: 6432-sonli qonun loyihasi
- Baliwag, Bulakan: 7362-sonli uy qonun loyihasi
- Kapas, Tarlak: 7861-sonli uy qonun loyihasi
- Kapas, Tarlak: 8219-sonli uy hisobi
- Manolo Fortich, Bukidnon: Palatadagi 8283-sonli qonun loyihasi va Senatning 2038-sonli qonun loyihasi
- Solano, Nueva Vizcaya: Uy qonun loyihasi № 8727
- Bayambang, Pangasinan: 8826-sonli uy qonun loyihasi
- Malay, Aklan: Palatadagi qonun loyihasi № 9282
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Republic Act No. 7160 – An Act Providing for a Local Government Code of 1991“. The LawPhil Project (1991-yil 10-oktyabr). Qaraldi: 2016-yil 30-aprel.
- ↑ „Department Order No. 23-08“. Philippine Statistics Authority (2008-yil 29-iyul). 2014-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 29-aprel.
- ↑ Suansing. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF TALAVERA, PROVINCE OF NUEVA ECIJA INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS THE CITY OF TALAVERA“. House of Representatives. 2021-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.
- ↑ Salceda. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF DARAGA, ALBAY PROVINCE, INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS THE CITY OF DARAGA“. House of Representatives. 2021-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.
- ↑ Garcia. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF BALAMBAN IN THE PROVINCE OF CEBU INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS BALAMBAN CITY“. House of Representatives. 2021-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.
- ↑ Pacquiao. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF ALABEL IN THE PROVINCE OF SARANGANI INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS THE CITY OF ALABEL“. House of Representatives. 2021-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.
- ↑ Aumentado. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF UBAY IN THE PROVINCE OF BOHOL INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS THE SCIENCE CITY OF UBAY“. House of Representatives. 2021-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.
- ↑ Frasco. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF LILOAN IN THE PROVINCE OF CEBU INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS THE CITY OF LILOAN“. House of Representatives. 2021-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.
- ↑ „Republic Act No. 11544“. officialgazette.gov.ph (2021-yil 26-may). 2022-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
- ↑ „Republic Act No. 11544“. officialgazette.gov.ph (2021-yil 26-may). 2022-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
- ↑ 11,0 11,1 Espina. „AN ACT CONVERTING THE MUNICIPALITY OF NAVAL IN THE PROVINCE OF BILIRAN INTO A COMPONENT CITY TO BE KNOWN AS THE CITY OF NAVAL“. House of Representatives. 2021-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyul.