Finlandiyadagi turklar, turk finlari yoki fin turklari deb ham ataladi, (turkcha: Finlandiya Türkleri) Finlandiyada yashovchi etnik turk xalqi, shu jumladan Finlandiyada tugʻilgan, ota-onasi turk yoki ajdodlari turk boʻlgan shaxslar. Finlandiya turklarining aksariyati Turkiya Respublikasidan.Biroq, boshqa usmonli mamlakatlardan, shu jumladan Bolqondan Finlandiyaga kelgan etnik turk jamoalaridan ham sezilarli turk migratsiyasi boʻlgan (masalan, Bolgariya, Gretsiya, Kosovo, Shimoliy Makedoniya va Ruminiya), Kipr oroli va yaqinda Iroq va Suriya .

FinlandiyaTurkiyaning Xelsinkidagi elchixonasi, Finlandiya

Tarixi

tahrir

Turklarning Finlandiyaga koʻchishi mamlakatda nisbatan yangi hodisa; koʻpchilik asosan 1980-yillarning oxiridan beri kelgan va asosan erkak immigrantlardan iborat[1][2]. 1987-yildan 2012-yilgacha Finlandiyaga 8904 nafar turk fuqarosi koʻchib kelgan[3]. 2019-yilda turk boshpana izlovchilar iroqliklardan keyin ikkinchi eng katta guruhdir. Yanvardan avgustgacha 283 nafar Turkiya fuqarosi boshpana soʻragan boʻlsa, 2018-yil davomida bu koʻrsatkich 293 nafarni tashkil qilgan. Yil oxirigacha ularning soni oʻtgan yilga nisbatan 45 foizga koʻp boʻlishi taxmin qilinmoqda. Finlandiya Immigratsiya xizmati maʼlumotlariga koʻra, koʻplab turklar Gulen harakati tufayli boshpana izlamoqda[4].

Finlandiyaga kiruvchi turk immigrantlari soni[3]
Yil Raqam Yil Raqam Yil Raqam
1987-yil 25 2000-yil 316 2013-yil 603
1988-yil 50 2001-yil 341 2014-yil 510
1989-yil 83 2002-yil 514 2015-yil 427
1990-yil 417 2003-yil 354 2016-yil 764
1991-yil 394 2004-yil 401 2017-yil 925
1992-yil 455 2005-yil 504 2018-yil 951
1993-yil 238 2006-yil 515
1994-yil 364 2007-yil 446
1995-yil 167 2008-yil 570
1996-yil 235 2009-yil 528
1997-yil 375 2010-yil 306
1998-yil 196 2011-yil 370
1999-yil 297 2012-yil 443

Demografiyasi

tahrir

Finlandiya statistika maʼlumotlariga koʻra, turklarning aksariyati Uusimaa mintaqasida, Pirkanmaa, Varsinais-Suomi, Shimoliy Ostrobotniya va Kymenlaaksoda kichikroq jamoalar bilan yashaydi[5].

8127 kishi turk tilida soʻzlashadi, bu Turkchani Finlandiyada eng koʻp soʻzlashuvchi tillar orasida 14-oʻringa koʻtardi. 4794 nafar Turkiya fuqarosi, 7472 nafari Turkiyada tugʻilgan. Finlandiyada 7221 nafar birinchi avlod turk immigrantlari va 2135 nafar ikkinchi avlod muhojirlari jami 9356 nafar.

2018-yilda munitsipalitet tomonidan turklar
Munitsipalitet turklar %
1. Xelsinki 2300 0,35
2. Vantaa 1119 0,49
3. Espoo 726 0,26
4. Tampere 456 0,19
5. Turku 291 0,15
6. Kerava 237 0,65
7. Oulu 222 0,11
8. Lahti 212 0,18
9. Jyväskylä 201 0,14
10. Lappeenranta 174 0,25

Jamiyat

tahrir

Ularning 65,5 foizini erkaklar, 34,5 foizini ayollar tashkil etadi. 22,2% 14 yoshdan kichik, 76,7% 15 dan 64 yoshgacha va atigi 1,1% 65 yoshdan oshganlar.

Turk muhojirlarining aksariyati yakka tartibdagi tadbirkorlar va asosan restoran va tez tayyor boʻladigan taomlar sohasida faol[6].

Tashkilotlar

tahrir
  • Suomen turkkilainen seura[7]

Taniqli odamlar

tahrir
  • Mehmet Gürs, oshpaz (otasi turk)
  • Tilma Hainari, ayollar faoli va jamoatchi maʼrifatchi (onasi Adolfina Sofiya Soldan Sadok Seli Sultan avlodi edi. Germaniyadagi birinchi hujjatlashtirilgan turk edi)[8]
  • Ibrohim Kose, futbolchi
  • Kaan Kairinen, futbolchi (otasi turk)
  • Melek Mazici, vizual rassom
  • Anton Odabasi, basketbolchi (otasi turk)
  • Mert Otsamo, moda dizayneri (otasi turk)
  • Masar Oʻmer, futbolchi
  • Hasan Fuat Sari, haykaltarosh
  • Teuvo Tulio, rejissyor
  • Ozan Yanar, Finlandiya parlamentining sobiq aʼzosi
  • Sini Yasemin, qoʻshiqchi (otasi turk)

Manbalar

tahrir
  1. Östen 2007, 548.
  2. Phinney et al. 2006, 225.
  3. 3,0 3,1 Statistics Finland. „Immigration and emigration by country of exit and entry and by age and gender 1987 - 2012“. Qaraldi: 25-iyun 2011-yil.[sayt ishlamaydi]
  4. „SKA: Turkkilaisten turvapaikanhakijoiden määrä räjähtänyt Suomessa muutamassa vuodessa – jo toiseksi suurin ryhmä“.
  5. Statistics Finland. „Country of birth according to age and gender by region 1990-2012“. Qaraldi: 25-iyun 2011-yil.[sayt ishlamaydi]
  6. Östen 2008, 53.
  7. „Finto: Yhteisöt: Suomen turkkilainen seura“.
  8. Taylor, Stephen (1935), Who's who in Central and East-Europe, Central European Times Publishing Company, 351-bet

Bibliografiya

tahrir