Husniddin O'rinboyev Murodjon o'g'li

Tok va kuchlanish oʻzgarishini stabillash

• Aloqa qurilmalarining normal ishlashi uchun ushbu qurilmalar tomonidan isteʼmol qilinadigan taʼminot kuchlanishi yoki oqim doimiy boʻlishi kerak. Va rektifikatorlar, DC-DC konvertorlari yoki batareyalarning chiqishidagi kuchlanish yoki oqim beqarorlashtiruvchi omillar taʼsirida vaqt oʻtishi bilan keng diapazonda oʻzgaradi: taʼminot kuchlanishining oʻzgarishi va rektifikatorning chiqishidagi yukning oʻzgarishi, shuningdek atrof-muhit haroratining oʻzgarishi, batareyalar darajasida kuchlanishning pasayishi va boshqalar.

GOST 5237-69 boʻyicha rektifikatorlarni yetkazib beradigan sanoat AC tarmoqlarining kuchlanishi nominal qiymatdan −15 … + 5% oraligʻida oʻzgarishi mumkin. Va aloqa qurilmalarining normal ishlashi uchun elektr taʼminotining kuchlanishi yoki oqimining oʻzgarishi uning nominal qiymatining 5 … 0,1% dan oshmasligi kerak.

Stabilizatorlar

Stabilizatorlar beqarorlashtiruvchi omillar taʼsirini kamaytirish uchun ishlatiladi. Kuchlanish yoki oqim stabilizatori — bu beqarorlashtiruvchi omillar oʻzgarganda maʼlum bir aniqlik darajasi bilan yukda doimiy kuchlanish yoki oqimni avtomatik ravishda ushlab turadigan qurilma. Beqarorlashtiruvchi omillarning taʼsiri oʻz vaqtida ham sekin, ham juda tez sodir boʻlishi mumkin — toʻsatdan. Shuning uchun stabilizatorlar avtomatik ravishda harakat qilishlari kerak.

Stabillashtirilgan kuchlanish yoki oqim turiga qarab stabilizatorlar toʻgʻridan-toʻgʻri kuchlanish (oqim) stabilizatorlari va oʻzgaruvchan kuchlanish (oqim) stabilizatorlariga boʻlinadi. Stabillashtirish usuliga koʻra ular parametrik, kompensatsion va impulslarga boʻlinadi.

Hozirgi vaqtda yarimoʻtkazgichli qurilmalarda kompensatsion kuchlanish (oqim) stabilizatorlari koʻpincha qoʻllaniladi, ular oʻz navbatida quyida keltirilgan xususiyatlarga koʻra boʻlinadi.

Tartibga soluvchi elementni va yukni yoqish usuliga koʻra: ketma-ket va parallel ulanish bilan. Tartibga soluvchi elementning ishlash rejimiga koʻra: uzluksiz va impuls regulyatsiyasi bilan.

Stabilizatorning sifati stabilizatsiya koeffitsientlari bilan tavsiflanadi, ular chiqish kuchlanishidagi (oqimdagi) nisbiy oʻzgarish kirish kuchlanishining nisbiy oʻzgarishidan necha marta kamligini koʻrsatadi:

$K_{U}={\frac {\Delta U}{U}}$

bunda I=const

$K_{I}={\frac {\Delta I}{I}}$

bunda U=const

Adabiyotlar

• X.Nigʻmatov Radioelektronika asoslari Toshkent-Oʻzbekiston-1994
• E. I. Manayev -Radioelektronika 1985