Galapagos albatros
Galapagos albatros[1] yoki toʻlqinli albatros[1] (lotincha: Phoebastria irrorata) — albatrossimonlar oilasiga mansub dengiz qushi. Tropik zonada yashaydigan albatros oilasining yagona turi[2]. Galapagos albatroslari faqat Galapagos arxipelagidagi Hispaniola orolida toshlar va siyrak oʻsimliklar bilan vulqon landshaftida koʻpayadi. Koʻpayish davridan boshqa paytlar qushlar Peru va Ekvador qirgʻoqlarida qoladilar. Ular oziq-ovqat qidirganda, Peru qirgʻoqlari yaqinida, sharqqa taxminan 1000 km (620 milya) masofada joylashgan bitta joyga toʻgʻri yoʻldan boradilar.
| Galapagos albatros | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Eukariotlar |
| Tip: | Xordalilar |
| Sinf: | Qushlar |
| Oila: | Albatrossimonlar |
| Urugʻ: | Shimoliy Tinch okeani albatroslari |
| Turlari: | Galapagos albatros |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Phoebastria irrorata (Salvin, 1883) | |
| Sinonimlari | |
| Diomedea irrorata | |
 | |
Tavsif tahrir
Galapagos albatrosining uzunligi 89 sm ga нetadi va ogʻirligi taxminan 2 kg ga yetadi, qanotlari 230-240 sm. Boshi asosan oq rangda, toj va ensa sargʻish rangda. Tumshuq, tomoq va koʻkrak ham oq rangga ega boʻlib, kulrang chuvalchangsimon naqshli boʻladi. Qorin qismi shokolad-jigarrang rangda. Tanasining yuqori qismi kashtan rangda, boshning orqa tomonida, dumi va dum qoplamalarida ham kulrang chuvalchangsimon naqsh, dumning pastki qismida rangpar nuqta va chuvalchangsimon naqsh shokolad rangdan farq qiladi, toʻq jigarrang. Yuqori tomondagi qanotlar naqshsiz shokolad-jigarrang, parvoz patlarining yadrosi och sargʻish oq rangga ega. Pastki qismi shokolad jigarrang. Qanotlarning pastki tomonlari chekkalari toʻqroq, oʻrtasida oq. Qanot ostidagi tuk qoplamalar ham oq rangda.
Katta tumshugʻi sargʻish rangga ega, koʻzlari toʻq jigarrang. Oyoq panjalari och koʻk rangda[2].
Koʻpayish tahrir
Galapagos albatroslari Galapagosning Hispaniola orolining janubi-sharqida, bir nechta juftlari Plata[en] orolida koʻpayadi. Tuxum qoʻyish har yili amalga oshiriladi. Qushlar qoyalar bilan oʻralgan va siyrak oʻsimliklar bilan qoplangan vulqon tuproqlarida hamda uning yaqinida zichroq butalarda ham uya quradilar. Uya koloniyalari mart oyining oxirida hosil boʻladi, aprel oyining oʻrtalaridan iyun oyining oxirigacha tuxum qoʻyiladi. Joʻjalar dekabr oyining oxiridan yanvar oyining boshigacha tuxumdan chiqadi, 4-6 yil ichida jinsiy yetuklikka erishadilar[2].
Oziqlanish tahrir
Ular boshoyoqli mollyuskalar, baliqlar, qisqichbaqasimonlar bilan oziqlanadi. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, ular boshqa turlar tomonidan tashlab ketilgan ovqatni ham iste'mol qiladilar[3][4] va ba'zida oʻlaksalar bilan oziqlanadilar[5]. Koʻpayish davrida oziq-ovqat mahsulotlarini qidirish Peru suv havzalarida, naslchilikdan keyingi davrda — sharqda va janubi-sharqda Ekvador va Peru shelfining suv havzalarida amalga oshiriladi[3]. Galapagos albatroslar joʻjalar uchun ozuqa qidirib uya qoʻygan joydan 10 dan 100 km (6,2–62,1 milya) gacha uzoqlikka borishi kuzatilgan.
Konservatsiya holati tahrir
Ularning koʻpayish joylarida Galapagos albatros milliy bogʻ xodimlari tomonidan himoyalangan. Qushlarga sayyohlar, kasallik va yaqin atrofdagi suvlarda noqonuniy baliq ovlash tahdid solmoqda. Plata orolidagi juda kam sonli qushlar uylarini buzadigan yirtqichlar, kalamushlar va mushuklar, shuningdek, tuxum va kuchuklarni noqonuniy yigʻish xavfi ostida. Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqi turlarni juda kichik koʻpayish maydoni, shu jumladan faqat orol hududi va populyatsiyaning kamayib borayotgani belgilariga koʻra, yoʻqolib ketish xavfi ostidagi (CR ) deb tasniflaydi[3].
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 15. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Derek Onley, Paul Scofield: Albatrosses, Petrels and Shearwaters of the World. Christopher Helm, 2007, ISBN 978-0713643329, S. 129-130.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Phoebastria irrorata (англ.). The IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ A. J. Bester, D. Priddel, N. I. Klomp, Diet and foraging behaviour of the Providence Petrel Pterodroma solandri. 2010 In: Marine Ornithology 39, S. 169. (Online (Wayback Machine saytida 2022-06-18 sanasida arxivlangan))
- ↑ Godfrey Merlen: Scavenging behavior of the waved albatross in Galápagos: a potential problem with increasing longlining? 1988 In: Noticias de Galápagos 59, S. 22 (Online от 4 марта 2016 на Wayback Machine)