Generator sxemasi

Voltaj bilan boshqariladigan generator (inglizcha-VCO) elektron generator boʻlib, uning tebranish chastotasi generatorga etkazib beriladigan nazorat kuchlanishiga bogʻliq. VCO turli xil radioelektron tizimlarda keng qoʻllanadi — radioaloqa uskunalari, avtomatik boshqaruv, elektr musiqa asboblari va boshqalar.

VCO turlari

Audio VCO sxemasi

Chiqish signaliga qarab VCO larni ikki turga boʻlish mumkin:

Garmonik osilatorlar ;
Relaksatsion generatorlari .

Garmonik osilatorlar sinusoidal toʻlqin shaklini hosil qiladi. Ular kuchaytirgich va rezonansli sxemani oʻz ichiga oladi (sxema signalni kirishga qaytarish uchun kerak). Tebranish sozlash chastotasida sodir boʻladi, bu yerda pastadir atrofida ijobiy daromad paydo boʻladi.

Boʻshashtiruvchi osilatorlar arra yoki uchburchak toʻlqin shakllarini yaratishi mumkin. Ular koʻpincha monolitik integral mikrosxemalar (MIS) da qoʻllanadi va keng chastota diapazonini taʼminlay oladi. VCO qurishning uchta usuli mavjud, ular koʻpincha integral dizaynda amalga oshirish uchun ishlatiladi:

tebranish tizimini oʻz ichiga olgan passiv rezonatorli generatorlar, kvarts rezonatori, SAW qurilmalari, ishlab chiqarilgan signalning nominal chastotasini va uning sifatini aniqlaydigan boshqa turdagi rezonatorlar;
gevşeme osilatorlari, bunda chastota oʻrnatuvchi kondansatkich ikki chegara qiymati oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri oqim manbasidan navbatma-navbat zaryadlanadi;
Toq sonli assimetrik invertorlardan yoki juft/toq sonli differensial invertorlardan tashkil topgan halqa generatori, ularning halqa pallasida ulanishi bilan.

VCO ning asosiy parametrlari va xarakteristikalari

Voltaj bilan boshqariladigan generatorlar uchun quyidagi parametrlarni ajratish odatiy holga kirgan:

VCO sozlash chastota diapazoni . U generator chiqishidagi chastotaning minimal (f_min) maksimal (f_max) signaligacha oʻzgarishi diapazonini belgilaydi;
Chastotadagi VCO sozlashining keskinligi. Bu sozlash kuchlanishining chastota javobining qiyaligi (Gts / V da ifodalangan), nazorat kuchlanishi bittaga oʻzgarganda chiqish chastotasi qanchalik oʻzgarishini koʻrsatadi;
VCO chastotasini sozlash xarakteristikasi. Bu chizilgan VCO chiqish chastotasi va nazorat kuchlanishi;
Chastotani sozlashning nochiziqliligi. Bu sozlash kuchlanishidan VCO chastotasi oʻzgarishining xarakteristikasining chiziqli tabiatidan ogʻishdir;
RF VCO chiqish quvvati . Chastotaga bogʻliq va ishlatiladigan generator turi va element bazasi bilan belgilanadi;
VCO chiqishida nominal quvvat qiymatidan ogʻish. Bu chastotaga nisbatan maʼlum bir haroratda (dB da ifodalangan) 50 om yukga VCO ning maksimal va minimal chiqish quvvati darajasi oʻrtasidagi farq;

Ikki operatsion kuchaytirgich atrofida qurilgan oddiy osilator sxemasi. Agar R1 ≪ R2 boʻlsa, Ua chastotasi Ue ga nisbatan aniq proportsionaldir
Haroratga nisbatan chiqish quvvati. Bu haroratning funktsiyasi sifatida VCO chiqishidagi asosiy signal kuchining oʻzgarishi;
Chastotaning haroratga bogʻliqligi. Doimiy sozlash kuchlanishida harorat bilan VCO chastotasining oʻzgarishi;
Chastota chaqqonligi (VCO vaqtinchalik vaqti). Bu VCO chastotasini tekshirish boshlangandan soʻng VCO chiqish chastotasi yakuniy qiymatining 90% gacha oʻrnatilishi uchun ketadigan vaqt;
Modulyatsiya oʻtkazish qobiliyati. Bu chastotaning ogʻishi uning doimiy qiymatining 0,707 ga kamayadigan modulyatsiya qiluvchi signalning chastotasi. Odatda modulyatsiya qiluvchi signal manbasining impedansiga bogʻliq boʻlib, odatda 50 ohm;
VCO ning qoldiq detuning. Sozlash kuchlanishining bosqichma-bosqich oʻzgarishi bilan VCO dastlabki chastota f₁ dan oxirgi chastota f₂ gacha sozlanadi. Bunday holda, f₂ chastotasi bir muncha vaqt oʻtgach, kerakli qiymatga oʻrnatiladi. VCO ning qoldiq detuningi — sozlash kuchlanishining keskin oʻzgarishidan keyin chastotaning maʼlum vaqt davomida yakuniy qiymatdan ogʻishi;
VCO chastotasining siljishi. Bu sozlash kuchlanishining keskin oʻzgarishidan soʻng maʼlum vaqt davomida oxirgi qiymatdan chastotaning ogʻishi;
Harorat oʻzgarishi bilan VCO chastotasining siljishi. Bu doimiy sozlash kuchlanishida haroratning funktsiyasi sifatida VCO chastotasining oʻzgarishi;
Chastotani tortish. Bu VCO ning chiqish chastotasining nominal qiymatdan ogʻishi, uning chiqish yukidagi oʻzgarishlardan kelib chiqadi;
Chastotani ofset. Bu doimiy sozlash kuchlanishida generator yukining oʻzgarishini hisobga olmaganda, tashqi taʼsirlar ostida VCO chiqish chastotasining oʻzgarishi;
VCO chiqish kuchlanishining harmonik buzilishi. Bu chiqish signalining harmonik komponentlarining darajasi. Tashuvchiga nisbatan dB da oʻlchanadi (dBc);
Yon komponentlar, garmonik boʻlmagan yon komponentlar. VCO chiqish spektrida mavjud boʻlgan soxta komponentlar va garmonik boʻlmagan bogʻliq signallar;
fazali shovqin. U 1 Gts diapazonda maʼlum bir chastota siljishida yoki undan detuningda tashuvchi chastotasining kuchiga nisbatan oʻlchanadi.

Manba va havolalar

Xorovits P., Xill U. Iskusstvo sxemotexniki. — M., Mir, 1998. — 704 s. — ISBN 978-5-9518-0351-1
Kuchlanishni boshqaruvchi generator sxemasi.
Sxemalar