Gilmoya — gil turlaridan biri. Montmorillonitdan iborat. Oʻzbekistonda G.ni gilvata, togʻ yogʻi, koʻk shiram, soz kesak, toshsovun ham deyishadi. G. asosan dengiz va okean tublarida vulkan kullari va gillarning ishqorli muhitda fizik va kimyoviy oʻzgarishidan hosil boʻladi. Rangi oq, yashil, kulrang, qoʻngʻir va h.k. Sovunga oʻxshash, yumshoq, issiqda tez qurib, toshga aylanadi. Suvda hajmi 2—15 baravar oshadi. G. har xil moddalar, radioaktiv elementlarni yutish (adsorbsiya) xususiyatiga ham ega. 1110— 1125° qizdirilsa, koʻpchib, gʻovakli tosh — keramzitga aylanadi. G. rezina, qogʻoz, metallurgiya, oziq-ovqat sanoatida, tibbiyot va qishloq xoʻjaligida koʻplab ishlatiladi. G. boʻr va paleogen davri katlamlarida keng tarqalgan. Oʻzbekistonda 200 ga yaqin G. konlari borligi aniqlangan.

Adabiyotlar tahrir

  • OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil