Francisco Goya

Francisco José de Goya y Lucientes (talaffuzi: Fransisko Hose de Goya-i-Luyentes; 30-mart 1746, Fuendetodos, Saragosa yaqinida — 16-aprel 1828, Bordo) — ispan rassomi. Madrid Badiiyot akadimyasi aʼzosi (1780). 1786-yildan saroy rassomi, 1799-yildan qirolning bosh rassomi. Saragosada (X. Lusanimartinesdan) va Italiyada (1769—71) taʼlim olgan. Goyaning erksevar sanʼati oʻzining dadilligi, joʻshqin ehtirosi, ijtimoiy yoʻnalishi bilan ajralib turadi. 1773-yildan Madridda yashagan. F. Baye ustaxonasida ishlagan, qirol shpaler manufakturasi uchun 60 dan ortiq namoyon (kartina)lar yaratgan. 1780-yillar boshidan portretchi sifatida shuhrat qozonadi, asarlarida hashamatlilik oʻrnini asta-sekin sirlilik, dilkashlik, yengil kinoya egallaydi ("Markiza Solan portreti", 1792; "Gersogina Alba portreti", 1795; "Qirol Karl IV oilasi", 1800 va boshqalar); devoriy rasmlarida diniy mavzularni hayotiy koʻrinishlar tarzida ifodalaydi (San Antonio de la Florida cherkovi kapellasi, 1798, Madridda; Karning uyi, 1820—23 va boshqalar). Grafika asarlarida Goyaning ulkan isteʼdodi namoyon boʻldi ("Kaprichos" turkumi, 80 varakda rassomning izohli matni bilan, 1797—98; "Urush ofatlari" turkumi, 22 varaqda, 1810—20 va boshqalar), yirik kartinalari ("1808-yil 2 dan 3 mayga oʻtar kechasi qoʻzgʻolonchilarni otib oʻldirish"; "Madriddagi 1808-yil 2 may qoʻzgʻoloni", ikkalasi ham taxminan 1814 va boshqalar)da davrining eng muhim voqealarini yorqin aks ettiradi. Goya ijodi umumevropa badiiy madaniyatiga kuchli taʼsir koʻrsatgan, bu taʼsir 20-asrgacha sezilib turadi.

Francisco Goya
Avtoportret
Haqiqiy ismi	Francisco José de Goya y Lucientes
Tavalludi	30-mart 1746-yil Fuendetodos, Saragosa yaqinida
Vafoti	16-aprel 1828-yil(1828-04-16) (82 yoshda) Bordo, Fransiya
Sohasi	rassom

2 may 1808-yil

Karl IVning oilasi

Adabiyotlar

• Cardera, Valentin. Biografia de D.Francisco Goya, pintor. El Artista, 2 1835
• El Libro de Los. CAPRICHOS. Francisco de Goya. Мадрид. 1999. ISBN 84-87317-82-0
• Mayer A., Francisco de Goya, Munch., 1923;
• Klingender F. D., Goya in the democratic tradition, L., 1948, 2 ed., N. Y., 1968;
• Sanchez Canton F. J., Vida у obras de Goya, Madrid, 1951;
• Holland V., Goya. A pictorial biography, L., 1961;
• Harris Т., Goya. Engravings and litographs, v. 1-2, Oxf., 1964:
• Wyndham Lewis D. B., The world of Goya. L., 1968:
• Gudiol J., Goya, L. — N. Y., 1969;
• Goya. Konigliche Gemaldegalerie «Mauritshuis». Katalog, Haag, 1970.
• Прокофьев В. Н. «Королевские портреты» Гойи 1799–1801 гг. // Античность. Средние века. Новое время. Проблемы искусства. М., 1977.
• Прокофьев В. Н. Великий художник XIX века. К 150-летию со дня смерти Гойи // «Искусство», 1978, № 9.
• Прокофьев В. Н. «Махи» Гойи или «Венера-цыганка» // Искусство Западной Европы и Византии. М., 1978.
• Прокофьев В. Н. Гойя. Росписи церкви Сан Антонио де ла Флорида // Панорама искусств `78. М., 1979.
• Фейхтвангер Л., Гойя.

Havolalar

• Fransisko de Goya. Kartinalar va biografiya ^(rus.)
• Francisco de Goya - Zoomable Paintings (Wayback Machine saytida 2007-09-28 sanasida arxivlangan) ^(ingl.)
• Francisco de Goya's Paintings (Wayback Machine saytida 2006-11-20 sanasida arxivlangan) ^(ingl.)