Grafik dizayn
Grafik dizayn — dizayn sohasining yoʻnalishlaridan biri boʻlib, maʼlum axborotni ijtimoiy guruhlarga yetkazish uchun vizual kontent yaratish, ularni tartiblash, loyihalashga xizmat qiladi. Grafik dizaynning asosiy maqsadi muammolarni aniqlash va ularni ijodkorlik bilan innovatsion va raqamli vositalar yordamida oʻzgartirish va toʻgʻri talqin qilishdan iborat[2] .
Bu soha vakillari, grafik dizaynerlar, vizual xabarlarni talqin qilish, ularni tartiblash va mijozga taqdim etish ustida ishlaydi. Dizayn ishi mijozning talabiga asoslanishi mumkin, bu talab lingvistik jihatdan ogʻzaki yoki yozma ravishda belgilanadi, yaʼni grafik dizayner mijozning ogʻzaki yoki yozma xabarini grafik koʻrinishga aylantiradi.
Grafik dizayn, qoʻllash sohasiga koʻra har qanday vizual aloqa bilan bogʻliq turli xil sohalarga ega. Masalan, u reklama strategiyalarida qoʻllanilishi mumkin yoki aviatsiya dunyosida yoki kosmik tadqiqotlarda ham qoʻllanilishi mumkin. Shu maʼnoda, baʼzi mamlakatlarda grafik dizayn faqat eskiz va chizmalarni ishlab chiqarish bilan bogʻliq deb hisoblanadi, ammo bu notoʻgʻri, chunki vizual aloqa uni qoʻllash mumkin boʻlgan juda koʻp turdagi sohalarning kichik bir qismi hisoblanadi.
Antik davr va oʻrta asrlarda paydo boʻlgan grafik dizayn 19-asrda Gʻarbda alohida kasb sifatida paydo boʻldi va uning evolyutsiyasi 20-asrda tobora oʻsishiga imkon yaraldi. Bugungi kunda axborot almashinuvining jadal va ommaviy oʻsishini hisobga olgan holda, tajribali dizaynerlarga boʻlgan talab har qachongidan ham ortib bormoqda. Va bunga yangi texnologiyalarning rivojlanishi va ularni ishlab chiquvchi muhandislarning vakolatidan tashqari, inson omillariga eʼtibor berish zarurati sabab boʻlmoqda.
Terminologiya tahrir
William Addison Dwiggins koʻpincha „grafik dizayn“ atamasini 1922-yilgi maqolada ishlatgan deb hisoblanadi[3], garchi u 1908-yil 4-iyul sonida (9-jild, 27-raqam) „Uyushgan mehnat“ nashriyotida paydo boʻlgan. San-Fransisko, printerlar uchun texnik taʼlim haqidagi maqolada:[4]
Tadbirkorlar kasaba uyushmasi
… Printerlar orasida ustunlik qilayotgan, shubhasiz, yuqori darajadagi intellekt, dizaynning elementar tamoyillari barmoq uchida bo‘lganda, ularning ko‘pchiligi bilimlari o‘sib, grafik dizayn va bezatish bo‘yicha mutaxassis bo‘lib yetishishiga ishonchdir. …
Oradan oʻn yil oʻtib, Kaliforniya sanʼat va hunarmandchilik maktabining 1917-1918 yillardagi kurslar katalogida "Grafik dizayn va xat yozish" kursi eʼlon qilindi, u "Kengaytirilgan dizayn va xat yozish" kursining oʻrnini egalladi. Ikkala darsni Frederick Meyer oʻqidi[5].
Tarixi tahrir
Asosiy maqola: Grafik dizayn tarixi
Uning uzoq tarixida ham, 20-21-asrlardagi vizual aloqaning nisbatan yaqinda paydo boʻlgan oʻsishida ham reklama, sanʼat, grafik dizayn va tasviriy sanʼat oʻrtasidagi farq yoʻqoldi. Ular koʻplab elementlarni, nazariyalarni, tamoyillarni, amaliyotlarni, tillarni va baʼzan bir xil xayrixoh yoki mijozni baham koʻradi. Reklamada yakuniy maqsad tovarlar va xizmatlarni sotishdir. Grafik dizaynda „mohiyat inson tajribasini hujjatlashtiradigan maʼlumotlarga tartib, gʻoyalarga shakllar, ifoda va artefaktlarga tuygʻu berishdir.“[6]
Manbalar tahrir
- ↑ Vise, Kristen „An Interdisciplinary Approach to Graphic Design“. College of Liberal Arts. 2021-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-oktyabr.
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Graphic_design.jpg
- ↑ Shaw, Paul (1984). "Tradition and Innovation: The Design Work of William Addison Dwiggins". Design Issues 1 (2): 26–41. doi:10.2307/1511497. ISSN 0747-9360. https://www.jstor.org/stable/1511497. Qaraldi: 3 July 2022.Grafik dizayn]]
- ↑ Paul Shaw, Blue Pencil no. 46—Yet more on the early history of the term „graphic design“ (Wayback Machine saytida 27 November 2021 sanasida arxivlangan), 1 June 2020.
- ↑ Paul Shaw, „The Definitive Dwiggins no. 81—Who Coined the Term 'Graphic Designʼ? (Wayback Machine saytida 2021-11-27 sanasida arxivlangan)“, Blue Pencil, 7 January 2018.
- ↑ Meggs, Philip B., 'A history of graphic designʼ. New York: Van Nostrand Reinhold, 1983
